ORIGINAL_ARTICLE
خاستگاه نماد و اسطورۀ پرندگان در ادبیات پایداری (بررسی موردی اشعار سمیح القاسم)
یکی از ویژگیهای برجستة ادبیات پایداری، به کارگیری عناصر نمادین در آن است. در این میان، نمادهای طبیعی، نمود زیادی در بیان اندیشههای شاعران مقاومت داشتهاند. پرندگان جزئی از عناصر طبیعت هستند که شاعرانِ حوزة ادبیات پایداری برای پربارکردن مضامین اشعار خود و استفاده نمادین، از آنها بهره بردهاند. سمیح القاسم به عنوان یکی از شاعران برجسته حوزة ادبیات پایداری از اسطوره و نمادِ پرندگان، برای بیان اندیشههای مبارزهطلبانه و آزادیخواهانة خود بهرهجسته است و آن را به عنوان پوششی برای بیان اعتراض به وضع نامناسبِ انسان فلسطینی به کار میگیرد؛ وی توانسته به زیبایی، به این هدف خود جامة عمل بپوشاند و با استفاده از نمادهایی با بارهای معنایی مثبت و منفی، از یکسو چهرة ستمکاران و زشتی اعمال آنان و از سویی دیگر لزوم مبارزه و پایداری انسان فلسطینی را به تصویر بکشد. از آنجا که مردم و سرزمین، بخش عظیمی از شعر وی را دربرگرفته و صورتهای نمادین پرندگان به صورتی غیر مستقیم به آنها اشاره دارد؛ پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی بر آن است تا به واسطة پردهبرداری از نحوة کاربرد نماد پرندگان در شعر سمیح القاسم، بخش عظیمی از شعر او را رمزگشایی کند.
https://mcal.yazd.ac.ir/article_1669_a0830656a9de08c99bf7ca25ff7f6fd6.pdf
2020-01-21
1
24
10.22034/mcal.2020.1669
ادبیات پایداری
اسطوره
نماد
پرندگان
سمیح القاسم
یحیی
معروف
y.marof@yahoo.com
1
استاد دانشگاه رازی
LEAD_AUTHOR
مریم
معصومی
masoumim.71@gmail.com
2
کارشناس ارشد دانشگاه رازی
AUTHOR
- قرآن کریم.
1
- احمدیچناری، علی اکبر و علی اصغر حبیبی، (1390ش)، «نمادهای پایداری زنان در شعر فدوی طوقان»، مجله زبان و ادبیات عرب مشهد، شماره چهارم: صص1-23.
2
- ابن منظور، محمد بن مکرم، (1414ق)، لسان العرب، ج 4، بیروت، دار صادر.
3
- انزابینژاد، رضا، (1356ش)، «سیری دیر هنگام در دو منظومه»، مجلۀ نگین، شماره 149: صص، 41- 43.
4
- بیدج، موسی، (1368ش)، «شعر معاصر جهان: سمیح القاسم، سفیر دردهای فلسطین»، ادبستان فرهنگ و هنر شماره 3: صص34-35.
5
- پورنامداریان، تقی، ابوالقاسم رادفر و جلیل شاکری، (1391ش)، «بررسی و تأویل چند نماد در شعر معاصر»، ادبیات پارسی معاصر، سال دوم، شماره اول: صص25-48.
6
- تاجدینی، علی، (1388ش)، فرهنگ نمادها و نشانهها در اندیشهی مولانا، تهران، سروش.
7
- جابز، گرترود، (1371ش)، سمبلها (کتاب اول، جانوران)، ترجمۀ محمدرضا بقاپور، تهران، مترجم.
8
- جبرا، جبرا ابراهیم، (1995م)، الأُسطورة و تحوّلاتها فی القصیدةالعربیة المعاصرة، ط 1، بیروت، المؤسسة العربیة للدراسات.
9
- چدویک، چارلز، (1375ش)، سمبولیسم، ترجمۀ مهدی سحابی، چاپ اول، تهران، نشر مرکز.
10
- حسینی، حسن و موسی بیدج، (1380ش)، نگاهی به خویشتن در گفت وگو با شاعران و نویسندگان معاصر عرب، چاپ اول، تهران، سروش.
11
- داد، سیما، (1385ش)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران، انتشارات مروارید.
12
- الدیک، إحسان، (2010م)، «أسطورة النسر والبحث عن الخلود فی الشعر الجاهلی»، دراسات العلوم الانسانیة والاجتماعیة، المجلّد 37: صص 357-373.
13
- راغب اصفهانى، حسین بن محمد، (1412ق)، المفردات فی غریب القرآن، بیروت، دارالعلم الدار الشامیة.
14
- روانشاد، علی اصغر و محسن زمانی، (1392ش)، «داستان پرندگان در شعر احمد شوقی با تأکید بر جنبههای نمادین، تربیتی، اجتماعی و سیاسی»، فصلنامة علمی پژوهشی نقد ادب معاصر عربی، دوره سوم: صص 1-23.
15
- روشنفکر، کبری و مرتضی زارع برمی و حسینعلی قبادی، (1390ش)، «گسترۀ نماد و اسطوره در شعر سمیح القاسم و حسن حسینی» فصلنامة پژوهشهای زبان و ادبیات تطبیقی: صص41-71.
16
- سرلو، خوان ادواردو، (1389ش)، فرهنگ نمادها، ترجمۀ مهرانگیز اوحدی، تهران، دستان.
17
- سلیمان، خالد، (1376ش)، فلسطین و شعر معاصر عرب، ترجمۀ شهره باقری و عبدالحسین فرزاد، تهران، چشمه.
18
- شمیسا، سیروس، (1378ش)، بیان، چاپ دوم، تهران، انتشارات فردوسی.
19
- شوالیه، ژان و آلن گرابران، (1388ش)، فرهنگ نمادها، ترجمۀ سودابه فضایلی، چاپ دوم، تهران، انتشارات جیحون.
20
- طبرسى، فضل بن حسن، (1372ش)، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، تهران، انتشارات ناصر خسرو.
21
- علوی، فریده، (1386ش)، «نماد پرنده در آثار شاعران فرانسوی قرن نوزدهم میلادی، با نگاهی به ادب فارسی»، نشریه پژوهش زبانهای خارجی، شماره 37: صص 55-70.
22
- فراهیدى، خلیل بن احمد، (1410ق)، العین، قم، انتشارات هجرت.
23
- القاسم، سمیح، (1987م)، دیوان سمیح القاسم، بیروت، دار العودة.
24
-______،______ ، (1993م)، دیوان الشاعر المعاصر العربی( الأعمال الکاملة)، قاهرة، دار السعاد الصباح.
25
- _____،_______.، (1981م)، دیوان الحماسه، ج3، عکا، منشورات الأسوار.
26
- وهبه، مجدی و کامل المهندس، (1984م)، معجم المصطلحات العربیة فی اللغة و الادب، بیروت، مکتبة لبنان.
27
- هال، جیمز، (1380ش)، فرهنگ نگارهای نمادها در هنر شرق و غرب، ترجمۀ رقیه بهزادی، تهران، فرهنگ معاصر.
28
- یونگ، کارل گوستاو، (1359ش)، انسان و سمبولهایش، ترجمۀ ابوطالب صارمی، چاپ دوم، تهران، کتاب پایا.
29
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل داستان "الغریب" نجیب کیلانی بر مبنای رمزگان پنجگانه بارت
نقد و تحلیل ساختارگرا، یکی از شاخصترین روشهای تحلیل متون ادبی از دهه 1960م تا کنون محسوب میشود. "رولان بارت" فرانسوی یکی از پایهگذاران اصلی این مکتب به شمار میآید. بارت مدلی را تحت عنوان "رمزگان پنجگانه" برای تحلیل روایات ارائه داده است که شامل شناسایی و کشف واحدهای کنشی، معمّایی، معنایی، نمادین و فرهنگی میشود. این رمزگان نشانهها را به نظامهای معنادار تبدیل میسازند و بدین ترتیب باعث ایجاد رابطه بین دالّ و مدلول میگردند. پژوهش حاضر سعی نموده است تا با استفاده از روش تحلیلی-توصیفی یکی از داستانهای کوتاه "نجیب کیلانی"- از ادبای برجستة معاصر عرب - به نام "الغریب" را بر اساس این الگوی ساختارگرایانه بررسی نموده و واحدهای پنجگانه موجود در آن را استخراج و رمزگشایی نماید. هدف این جستار سنجش میزان بهرهگیری نویسنده داستان از اصول روایی برای انتقال اندیشههایش میباشد. نتایج به دست آمده از تحلیلها حاکی از آن است که نویسنده یک بیماری اجتماعی به نام نفاق را به عنوان واحد فرهنگی مطرح و قهرمان اصلی داستان را نماد این رذیله معرفی میکند و سپس با اشاره به دوگانههای موجود در ظاهر و باطن شخصیت وی و با بهرهگیری از واحدهای معنابُنی چون شغل منشیگری که دال بر اطاعت محض است، علل و انگیزههای صاحب این رذیله را برای کنشهای منافقانه تبیین مینماید.
https://mcal.yazd.ac.ir/article_1676_8e5f6d528b1516235cf304835d999577.pdf
2020-01-21
25
47
10.22034/mcal.2020.1676
نقد ساختارگرا
رمزگان
رولان بارت
داستان کوتاه الغریب
نجیب کیلانی
علی
قهرمانی
d.ghahramani@yahoo.com
1
استادیار زبان و ادبیات عرب، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
LEAD_AUTHOR
آرزو
شیدایی
payamsheydai@yahoo.com
2
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
AUTHOR
صدیقه
حسینی
seddiqehhosseini@yahoo.com
3
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عرب، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
AUTHOR
- آلن، گراهام (1392ش)، «رولان بارت»، ترجمه: پیام یزدانجو، تهران: مرکز، چاپ دوم.
1
- احمدی، بابک (1392ش)، «ساختار و تأویل متن»، تهران، مرکز، چاپ پانزدهم.
2
- _____،_____ (1389ش)، «ساختار و هرمنوتیک»، تهران، گام نو، چاپ پنجم.
3
- امامی، نصرالله (1377ش)، «مبانی و روشهای نقد ادبی»، تهران: دیبا، چاپ اول.
4
- بارت، رولان (2002م)، «مدخل إلی التحلیل البنیوی للقصص»، ترجمه: منذر عیاشی، حلب، مرکز الإنماء الحضاری، الطبعة الثانیة.
5
- پین، مایکل (1392ش)، «بارت و فوکو و آلتوسر»، ترجمه پیام یزدانجو، تهران، مرکز، چاپ چهارم.
6
- جمالی، زهرا (1385ش)، «سیری در ساختار داستان»، تهران: همداد، چاپ اول.
7
- چندلر، دانیل (1387ش)، «مبانی نشانهشناسی»، ترجمه: مهدی پارسا، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی، چاپ اول.
8
- داد، سیما (1382ش)، «فرهنگ اصطلاحات ادبی»، تهران: گلشن، چاپ اول.
9
- رحیمی خویگانی، محمد و گلی، فاطمه و زرکوب، منصوره (1391ش)، «داستان «إبلیس ینتصر» توفیق حکیم از منظر ساختارگرایانه بارت»، دو فصلنامه نقد ادب معاصر عربی، دانشگاه یزد، شماره 3: صص141-123
10
- سجودی، فرزان (1387ش)، «نشانهشناسی کاربردی»، تهران: علم، چاپ اول.
11
- صفیئی، کامبیز و مسعود سلامی (1390ش)، «توضیح و متدولوژی رمزگان بارت با نمونه عملی از نمایشنامه فیزیکدانها اثر فردریش دورنمات»، فصلنامه مطالعات نقد ادبی، دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی، شماره 24: صص 162-140
12
- کولی، میسن (1382ش)، «رولان بارت»، ترجمه: خشایار دیهیمی، تهران: ماهی،چاپ دوم.
13
- الکیلانی، نجیب (1434ق)، «الکابوس و قصص أخری»، القاهرة: الصحوة، الطبعة الأولی.
14
- میرصادقی، جمال و ذوالقدر، میمنت (1377ش)، «واژه نامه هنر داستان نویسی»، تهران: مهناز، چاپ اول.
15
- میرعمادی، سیدعلی (1384ش)، «فرهنگ توصیفی نشانهشناسی»، تهران: معرفت و زبان آموز، چاپ اول.
16
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل گفتمان انتقادی رمان چهارگانه "الخسوف" بر اساس رویکرد "نورمن فرکلاف"
تحلیل گفتمان انتقادی به عنوان گرایشی میانرشتهای، در بررسی متون از سطح جمله و کلام فراتر رفته و به بافت موقعیتی که متن در آن شکل گرفته است، توجه میکند. نورمن فرکلاف یکی از نظریهپردازان در این حوزه است که برای نظریه خود سه سطحِ توصیف، تفسیر و تبیین را در نظر میگیرد. این پژوهش سعی دارد تا به صورت توصیفی - تحلیلی، سه سطح گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف را در بخشهای چهارگانه رمان الخسوف، مورد بررسی قرار دهد. ابراهیم الکَونی در رمان حاضر با استفاده از باهمآیی و تکرار واژگان، به کارگیری واژگان متضاد و استفاده از استعارههای مفهومی و بلاغی و با تکیه بر شالودههای رئالیسم و رئالیسم جادویی، ضمن فراخوانی متون مختلف همچون قرآن، روایات، اشعار شاعران قبل و استفاده از ضربالمثلها، اصطلاحات عامیانه و اسطورههای اهل صحرا، در پی تبیین اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه است. او با گفتمانی ضداستعماری به بیان مسائلی چون زندگی مردم قبایل طوارق، اوضاع نابهسامان سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه لیبی در زمان استعمارگران اروپایی، تقابل سنت و مدرنیته و ... میپردازد و با تقویت روحیه مبارزهطلبی، به دنبال کسب مفاهیمی چون آزادی و تغییر است.
https://mcal.yazd.ac.ir/article_1670_fae99448bff3f6a043916c26918d5b6a.pdf
2020-01-21
49
72
10.22034/mcal.2020.1670
تحلیل گفتمان انتقادی
نورمن فرکلاف
ابراهیم الکَونی
چهارگانه الخسوف
قاسم
ابراهیمی
qasem.ebrahimi@gmail.com
1
دانشجوی دکترای زبان و ادبیات عربی، دانشگاه اراک
AUTHOR
ابراهیم
اناری بزچلوئی
i-anari@araku.ac.ir
2
دانشیار گروه زبان وادبیات عربی دانشگاه اراک
LEAD_AUTHOR
سید ابوالفضل
سجادی
a-sajady@araku.ac.ir
3
دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه اراک
AUTHOR
محمد
جُرفی
m-jorfi@araku.ac.ir
4
استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه اراک
AUTHOR
ـ آقاگلزاده، فردوس (1394ه.ش)، تحلیل گفتمان انتقادی، چاپ سوم، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
1
ـ اکبریزاده، فاطمه و محمد طیبی (1435ه.ق). «حواریة اللغة فی روایات ابراهیم الکونی»، مجله دراسات فی العلوم الانسانیة، السنة الواحد و العشرون، العدد 1: صص 81 - 103.
2
ـ ایلهای یحیایی، احمد (1389ه.ش). «تحیل گفتمان چیست؟» نشریه بین المللی روابط عمومی / علمی / آموزشی. شماره 1.صص 58 – 64.
3
ـ بهرامپور، شعبانعلی (1379ه.ش)، درآمدی بر تحلیل گفتمان، گفتمان و تحلیل گفتمانی، به اهتمام محمدرضا تاجیک، چاپ اول، تهران، فرهنگ گفتمان.
4
ـ پاینده، حسین (1382ه.ش)، گفتمان نقد، چاپ اول، تهران، روزنگار.
5
ـ عبدالله، ابراهیم (1996م). الجدید فی عالم الکتب و المکاتبات، العدد 10.
6
ـ عثمان، اعتدال (1998م)، «قراءة استطاعیة فی أعمال إبراهیم الکونی»، مجلة الفصول، العدد 4: صص 227 - 234.
7
ـ فرکلاف، نورمن (1379ه.ش)، تحلیل انتقادی گفتمان، مترجم: فاطمه شایسته پیران و دیگران، چاپ اول، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانهها.
8
ـ قبادی، حسینعلی، فردوس آقاگلزاده و سید علی دسپ (1388ه.ش)، «تحلیل گفتمان غالب در رمان سووشون سیمین دانشور»، فصلنامه نقد ادبی، سال 2، شماره 6: صص 149 - 183.
9
ـ الکونی، ابراهیم (1991م)، الخسوف 1 (البئر)، دارالتنویر للطباعة و النشر.
10
ـ الکونی، ابراهیم (1991م)، الخسوف 2 (الواحة)، دارالتنویر للطباعة و النشر.
11
ـ الکونی، ابراهیم (1991م)، الخسوف 3 (أخبار الطوفان الثانی)، دارالتنویر للطباعة و النشر.
12
ـ الکونی، ابراهیم (1991م)، الخسوف 4 (نداء الوقواق)، دارالتنویر للطباعة و النشر.
13
ـ لطفیپور ساعدی، کاظم (1371ه.ش)، «درآمدی بر سخنکاوی»، مجله زبانشناسی، سال نهم، شماره اول: صص 109 – 122.
14
ـ مرتاض، عبدالملک (1990م). فی نظریة الروایة، بحث فی تقنیات السرد، الکویت: سلسلة عالم المعرفة، المجلس الوطنی للثقافة و الفنون و الآداب.
15
ـ میلز، سارا (1382ه.ش)، گفتمان، مترجم: فتاح محمدی، چاپ اول، زنجان، هزاره سوم.
16
ـ وتار، محمدریاض (2002م)، توظیف التراث فی الروایة العربیة، ط 1، دمشق، منشورات اتحاد الکتاب العرب.
17
ـ یارمحمدی، لطفالله (1393ه.ش)، گفتمانشناسی رایج و انتقادی، چاپ دوم، تهران، هرمس.
18
ـ یورگنسن، ماریان، لوییز فیلیپس (1395ه.ش)، نظریه و روش در تحلیل گفتمان انتقادی، مترجم: هادی جلیلی، چاپ ششم، تهران، نشر نی.
19
- Fairclough, N (1995), Critical Discourse, Analysis, London, Longman.
20
- Van Dijk, T. A (1993), Principles of Critical Discourse Analysis, Discourse and Society, 4 (2), pp: 249-83.
21
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل نشانه شناختی تصاویر روی جلد دیوان های شعری ابراهیم نصرالله (بررسی موردی: دیوان های "نعمان یستردّ لونه" و "فضیحة الثعلب")
ابراهیم نصرالله از برجستهترین شاعران مقاومت فلسطین است که با استفاده از سمبل و زبان نشانه، آثار شعری فراوانی در دفاع از فلسطین و مبارزه با استکبار و استبداد نیروهای مداخله جو و رژیم اشغالگر سروده است. دو دیوان «فضیحة الثعلب» و «نعمان یستردّ لونه» از جمله دیوانهای شعری مشهور او در زمینة نقد جنگ و ظلم و ستم استعمارگران و دعوت به مبارزه، ایستادگی و مقاومت مردم فلسطین است که سرشار از نشانه و نماد میباشند. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با هدف کشف کدها و لایههای پنهان تصاویر طرح جلد دو دیوان مذکور، به بررسی و تحلیل تصاویر رسمشده در این دو دیوان، به عنوان بخش فرامتنی کتابها، بر اساس نظریة نشانهشناسی میپردازد. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که طرح روی جلد هر دو دیوان، بر خلاف طرح جلد بسیاری از کتب که تنها زینتبخش کتاب است، کاملا با محتوا و اندیشهی اصلی اثر هماهنگ بوده و عامل گسترشدهندة متن است. همچنین رمزگانهای تصویری و زیباییشناختی موجود هر دو دیوان، در راستای هدف و مقصود اصلی نویسنده و پیام اصلی متن طراحی شدهاند. عوامل بصری مانند رنگ، خط، بافت، فضا و شکل تصاویر از جمله عناصر ایجاد هماهنگی در تصاویر طرح جلد دو دیوان به شمار میروند که نشان از دانش بصری کتابها دارد. شاعر در راستای بیان مقصود خود، درطرح روی جلد هر دو دیوان از رنگهایی با طیف رنگی و در طراحی تصاویر بخشهای فرعی دیوان «نعمان یستردّ لونه» از فضای سفید، سیاه، خاکستری بهره برده است.
https://mcal.yazd.ac.ir/article_1679_43fc36025408be2727ff4917dd893111.pdf
2020-01-21
73
97
10.22034/mcal.2020.1679
نشانهشناسی
نشانه های تصویری
ابراهیم نصرالله
"نعمان یستردّ لونه"
"فضیحة الثعلب"
مریم
رحمتی
rahmatimaryam88@gmail.com
1
استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه رازی
LEAD_AUTHOR
شهریار
همتی
sh.hemati@yahoo.com
2
دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه رازی
AUTHOR
سارا
کرمی
sarakarami662@gmail.com
3
کارشناس ارشد زبان و ادبیات عربی، دانشگاه رازی
AUTHOR
- قرآن کریم
1
- ابراهیمی، شبنم (1394ش)، «بررسی مضامین دیوان الأعمال الشعریة ابراهیم نصرالله»، پایان نامة کارشناسی ارشد، استاد راهنما: عبدالحسین فقهی: دانشگاه تهران.
2
- ابن منظور، محمد بن مکرم (2004م)، لسان العرب، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
3
- ابوالقاسمی، محمد رضا (1393ش)، «چالشهای نشانه شناختی نقاشی و نقد نقاشی»، نشریة هنرهای زیبا- هنرهای تجسمی، دورة 19، شمارة 3: صص5-12.
4
- اکبرزاده، محمد سعید (1395ش)، «بررسی هنر خلق طرح جلد کتب»، نشر در سرویس هنر اسلامی به قلم لیدا فخری.
5
http://www.islamicartz.com
6
- بایار، ژان پیر (1376ش). رمزپردازی آتش. ترجمة جلال ستاری. تهران: مرکز
7
- بشیر، إبریر (2008م)، «الصورة فی الخطاب الإعلامی (دراسة سیمیائیة فی تفاعل الأنساق اللسانیة والإیقونیة)»، نشر فی مجموعة محاضرات الملتقی الخامس حول السیمیاء والنص الأدبی، سکرة: جامعة محمد خیضر، کلیة الآداب والعلوم الإنسانیة والاجتماعیة.
8
- التّونجی، محمّد (2003م)، معجم علوم العربیة، الطبعة الأولی، بیروت: دار الجیل.
9
- حجتی، محمدامین (1383ش). اثر تربیتی رنگ، قم: جمال.
10
- دینه سین، آنه ماری (1380ش). درآمدی بر نشانهشناسی، ترجمۀ مظفر قهرمان، آبادان: نشر پرسش.
11
- السنید، حسن (1986م)، صدیالرفضوالمشنقة، طهران: معاونیة العلاقات الدولیة فی منظمة الاعلام الإسلامی؛ الطبعة الأولی.
12
-______،_______ (1988م)، أشیاءحذفتهاالرقابة، بیروت: دارالفرات للنشر و التوزیع؛ الطبعة الأولی.
13
- ______،_______ (1991م)، للثوارفقط، بیروت: دارالفرات للنشر و التوزیع؛ الطبعة الأولی.
14
- سجودی، فرزان (1393ش). نشانهشناسی کاربردی، چاپ سوم، تهران: علم.
15
- الشایب، یوسف، (23 حزیران 2009م)، «حوار مع ابراهیم نصرالله»، جریدة الایام.
16
شهروسوند، محمود (1391ش)، «نشانههایارتباطدیداری(تصویری)درعکسهایدورهیقاجار»، پایاننامه برای دریافت درجة کارشناسیارشد استاد راهنما دکتر مریم لاری: دانشکده هنر و معماری گروه ارتباط تصویری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی.
17
- شوالیه، ژان و آلن گرابران (1385ش)؛ فرهنگنمادها. ترجمة سودابه فضایلی؛ جلد1و 2و 3و 4و 5؛ چاپ اول، تهران: جیحون.
18
- عبید، محمّد صابر (2004م)، شعریة طائر الضوء (جمالیات التشکیل والتعبیر فی قصائد إبراهیم نصرالله: قراءة ومنتخبات) ، بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات والنشر.
19
- ______،_____ (2008م)، سحر النص (من أجنحة الشعر إلی أفق السرد: قراءات فی المدوّنة الإبداعیظ لإبراهیم نصرالله) ، بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات والنشر.
20
- عسگر نژاد، منیر، گذشتی، محمد علی (1394ش)، «هنر ادبی و ادبیات هنری»، دو فصلنامة علوم ادبی، سال 4، شماره 7: صص213-232.
21
- فرزان، ناصر (1375ش). رنگ و طبیعت، تهران: بینام.
22
- کالر، جاناتان (1379). فردینان دو سوسور، ترجمه کورش صفوی، چاپ اول، تهران: انتشارات هرمس.
23
- لوتمن، یوری (1370ش). نشانهشناسی و زیباییشناسی سینما، ترجمة مسعود اوحدی، تهران: سروش.
24
- مرهون، حسین، (12 اکتبر 2006م)، «حوار مع ابراهیم نصرالله»، جریدة الوقت، العدد 234.
25
- نصرالله، ابراهیم (1984م)، نعمان یستردّ لونه، الطبعة الأولی، بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات والنشر
26
- ______،______ (1993م)، فضیحة الثعلب، الطبعة الأولی، عمان- اردن: دارالشروق للنشر والتوزیع.
27
- الیسوعی، روبرت ب. کامبل، (1996م)، أعلام الادب العربی المعاصر، ط 1، بیروت: الشرکة المتحدة للتوزیع.
28
ORIGINAL_ARTICLE
خوانشی تحلیلی از صحنه آغازین رمان "اللص والکلاب" اثر نجیب محفوظ
گشودن رمان فرآیندی روشمند در جهت ورود به دنیای داستان و همراهشدن با کنشهای مختلف آن است. در این میان صحنة آغازین داستان و نحوة پردازش آن، نخستین گام به منظور ارائة نمایی کلی از روایت داستانی است. پردازش هنرمندانة این بخش از داستان، فرایندی است در راستای انتقال اطلاعاتی اولیه از فضای داستان، ارتباط آن (صحنه آغازین) با بقیه رمان و پیرنگی که در ادامه روایت شکل خواهد گرفت. صحنة آغازین رمان " اللص و الکلاب" اثر نجیب محفوظ به گونهای است که از یک سو سرنخهای ابتدایی از روایت کلی را در اختیار خواننده قرار میدهد و با تعلیقآفرینی در کنشهای آغازین داستان وی را نسبت به تعقیب روایت ترغیب مینماید. این مهم به واسطه کاربست تکنیکهای مختلف از جمله: انتخاب عنوانی با دلالتی معکوس(وارونگی معنا)، صحنهپردازی رئالیستی و باورپذیر، الگوی ترکیبی در معرفی شخصیت و گزارههای معماگونه با دلالتهای منفی، در صحنه آغازین رمان تحقق مییابد. مقاله حاضر با اتخاذ رویکرد توصیفی-تحلیلی به خوانش تحلیلی صحنة آغازین رمان "اللص و الکلاب" نجیب محفوظ پرداخته و مهارت نویسنده را در پردازش موفق این بخش از رمان به تصویر کشیده است.
https://mcal.yazd.ac.ir/article_1671_d13d1936d107283b8b6c630189d7c659.pdf
2020-01-21
99
122
10.22034/mcal.2020.1671
گشودن رمان
صحنه آغازین
تعلیق داستانی
نجیب محفوظ
اللص و الکلاب
عادل
آزاددل
azaddel@uma.ac.ir
1
استادیار زبان و ادبیات عربی، دانشگاه محقق اردبیلی
LEAD_AUTHOR
جواد
گرجامی
javad.garjami@gmail.com
2
استادیار زبان و ادبیات عربی، دانشگاه محقق اردبیلی
AUTHOR
نرگس
معصومی
s.v_habibi@yahoo.com
3
مدرس زبان و ادبیات عربی، دانشگاه پیام نور اصفهان
AUTHOR
- ایزانلو، امید (1395ش)، «قهرمان مسألهدار در رمان «اللص و الکلاب» اثر نجیب محفوظ»، مجله علمی-پژوهشی انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، شماره41: صص177-196.
1
- بحراوی، حسن (2009م)، بنیة الشکل الروائی (الفضاء، الزمن، الشخصیة)، المغرب/بیروت، المرکز الثقافی العربی للطباعة و النشر و التوزیع؛ الدار البیضاء.
2
- بوطیب، جمال (1996م)، «العنوان فی الروایة المغربیة»، مقالٌ منشورٌ ضمن کتاب الروایة المغربیة (أسئلة الحداثة)، الطبعة الأولی، المغرب، دارالثقافة، الدار البیضاء.
3
- پاینده، حسین (1392ش)، گشودن رمان(رمان ایران در پرتو نظریه و نقد ادبی)؛ تهران: مروارید.
4
- ــــــــــــ. (1394ش)، «مصاحبه حسین پاینده با خبرگزاری تسنیم درباره کتاب "گشودن رمان" و وضعیت رمان در ایران»؛ سایت شخصی: http://hosseinpayandeh.blogfa.com.
5
- توام، عبدا... (2015-2016م)، ـ«دلالات الفضاء الروائی فی ظلّ المعالم السیمیائیة (روایة «الآن»... هنا أو شرق المتوسط مرة أخری لعبدالرحمن منیف)»، أطروحة الدکتوراه، کلیة الأداب و الفنون، جامعة وهران.
6
- الجزار، محمد فکری (1998م)، العنوان و سیمیوطیقا الإتصال الأدبی، الطبعة الأولی، مصر، الهیئة المصریة العامة للکتاب.
7
- جمشیدی، فاطمه و وصال میمندی (1391ش)، «نقدی بر رمان «اللص و الکلاب» اثر نجیب محفوظ از منظر فن توصیف»؛ نقد ادب معاصر عربی، شماره 3: صص37-1.
8
- جودت، فخرالدین (1984)، شکل القصیدة العربیة فی النقد الأدبی، بیروت، دارالآداب.
9
- الحجمری، عبدالفتاح (1996م)، عتبات النص؛ البنیة و الدلالة، الطبعة الثامنة، المغرب، منشورات الرابطة، الدار البیضاء.
10
- حسامپور و همکاران (1395ش)، «بررسی فضاسازی در منظومهی خسرو و شیرین نظامی گنجوی»؛ مطالعات ادبیات روایی دانشگاه هرمزگان، شماره اول: صص51-66.
11
- حمداوی، جمیل (2015م)، سیمیوطیقا العنوان، بلامکا، بلامط.
12
- درویش، أحمد (1984)، «الأسلوب و الأسلوبیة»مدخل فی المصطلح و حقول البحث و مناهجه»، مجلة فصول، مصر، العدد الأول، : صص68-60.
13
- رحیم، عبدالقاهر (2010م)، علم العنونة، سوریا، دار التکوین للتألیف و الترجمة و النشر.
14
- السامرائی، سهام (2016م)، العتبات النصیة فی «روایة الأجیال» العربیة، الطبعة الأولی، العراق، جامعة سامراء.
15
- سعید، ادوراد (1386ش)، «پس از نجیب محفوظ»، ترجمه اکبر افسری، مجله سمرقند، شماره17: صص99-111.
16
- سیجر، لیندا (2008م)، القواعد العلمیة و الفنیة لکتابة النصوص الدرامیة السینمائیة و التلفزیونیة و المسرحیة، ترجمة أدیب خضور، دمشق، سلسلة المکتبة الإعلامیة.
17
- شکری، محمد عیاد (1982م)، «فن الخبر فی تراثنا القصصی»، مجلة فصول، مصر،المجلد4: صص18-11.
18
- الشیخ، إبراهیم (1987م)، مواقف اجتماعیة و سیاسیة فی أدب نجیب محفوظ، الطبعة الثالثة، القاهرة، مکتبة الشروق.
19
- الطلبة، محمد الأمین و محمد سالم (2008م)، مستویات اللغة فی السرد العربی المعاصر(دراسة تطبیقیة فی سیمانطیقا السرد)؛ بیروت: الإنتشار العربی.
20
- عزام، محمد (2005م)، شعریة الخطاب السردی، دمشق، منشورات اتحاد الکتاب العرب.
21
- فارسی، بهنام و علی صیادانی (1395ش)، «نشانهشناسی عناوین رمان سهگانه نجیب محفوظ»، مجله زبان و ادبیات عربی دانشگاه فردوسی مشهد، شماره 15: صص182-157.
22
- فلوس، نوره (2012م)، «بیانات الشعریة العربیة من خلال مقدمات المصادر التراثیة»، رسالة الماجستیر، الجزائر، کلیة الآداب و اللغات، جامعة مولود معمری.
23
- فورستر، ادوارد مورگان (1369ش)، جنبههای رمان؛ ترجمه ابراهیم یونسی، چاپ ششم، تهران: نگاه.
24
- لحمدانی، حمید (1991م)، بنیة النص السردی من منظور النقد الأدبی، بیروت، المرکز الثقافی العربی.
25
- مستور، مصطفی (1379ش)، مبانی داستان کوتاه؛ تهران: مرکز.
26
- محفوظ، نجیب(د.ت)، اللص و الکلاب، القاهرة: مکتبة مصر.
27
- میرصادقی، جمال (1376ش)، عناصر داستان، چاپ سوم، تهران: سخن.
28
- میرصادقی، جمال و میمنت میرصادقی (1377ش)، واژهنامة هنر داستان نویسی؛ تهران: مهناز.
29
- نجم، محمد یوسف(1966م)، فن القصة، الطبعة الخامسة، بیروت، دارالثقافة.
30
- یونسی، ابراهیم(1384ش)، هنر داستان نویسی؛ چاپ هشتم،تهران: نگاه.
31
- Childs, Peter.(2001). Reading Fiction: Opening the Text, Lonon: palgrave Macmillan Ltd.
32
ORIGINAL_ARTICLE
نشانهشناسی قصیدة بلقیس نزار قبانی بر اساس نظریة خوانش اکتشافی و پسکنشانة مایکل ریفاتر
نشانهشناسی از نظریات تحلیلی نیمة دوم قرن بیستم است. مایکل ریفاتر، منتقد فرانسویتبار آمریکایی، با کتاب نشانهشناسی شعر، این نظریه را برای خوانش شعر پیشنهاد کرد که بر اساس آن میتوان شعر را با دو خوانش اکتشافی و پسکنشانه مورد بررسی قرار داد. خوانش اول، معانی محوری شعر را مورد بررسی قرار میدهد اما در خوانش دوم، با توجه به دلالتهای زبانی، پس از بررسی عناصرغیردستوری، ارتباط درونی عناصر متن، در قالب انباشت و منظومههای توصیفی تبیین شده، پس از آن، خواننده به دریافت هیپوگرامها روی میآورد و درنهایت این مباحث به دریافت و کشف شبکة ساختاری شعر میانجامد.این جستار، که مبتنی بر روش توصیفی-تحلیلی است، با تکیه بر نظریة ریفاتر به خوانش بخشی از قصیدة «بلقیس» از نزار قبانی شاعر معاصر سوری میپردازد. خوانش اکتشافی این قصیده بیانگر این است که شاعر با اشاره به کشتهشدن بلقیس، سعیدارد با کلامی عاشقانه، به رثای محبوب بپردازد. اما خوانش پسکنشانه نشان میدهد، شعر بلقیس دارای دو انباشت و منظومة توصیفی است. در انباشت اول مقصود همان محبوب و منظومة توصیفی آن وطن است و در انباشت دوم مقصود امت عربی و منظومة توصیفی آن هویت عربی است که شاعر با نمادسازی، به جامعة خویش نیز اشاره میکند در نهایت شبکة ساختاری به کمک خواننده میآید. یافتههای تحقیق نشان میدهد رویکرد ریفاتر بر قصیدة بلقیس منطبق بوده و میتوان به وسیلة این الگو، دلالتهای عمیقتری از جمله عشق، زن، هویتملی، وطن، آزادی، مبارزه با استبداد و عقبماندگی را از این قصیده برداشت کرد.کلید واژهها:
https://mcal.yazd.ac.ir/article_1677_df78533acdc8c9894ace6d8fb8036067.pdf
2020-01-21
123
141
10.22034/mcal.2020.1677
نزار قبانی
مایکل ریفاتر
خوانش اکتشافی
خوانش پسکنشانه
وجیهه
گلین مقدم
vmoghadam.1988@gmail.com
1
داشنجوی دکتری رشته زبان و ادبیات عربی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار
AUTHOR
لیلا
قاسمی حاجی آبادی
leilaghasemy@yahoo.com
2
استادیار گروه عربی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار
LEAD_AUTHOR
کتایون
فلاحی
ktu.fallahi@yahoo.com
3
استادیار گروه عربی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار
AUTHOR
- المحمدی، مؤمن، (1981)، الاعمال الکامله للشاعر نزار قبانی، بغداد، مکتبه هانی.
1
- سجودی، فرزان. (1382ش). نشانهشناسی کاربردی، چاپ اول، تهران: نشر قصه.
2
- سجودی، فرزان، (1393)، نشانه شناسی کاربردی ، تهران، انتشارات علم.
3
- شولس، رابرت، (1373)، نظریه شعری یاکوبسن و لوی استروس در برابر مایکل ریفاتر، مراد فرهادپور (مترجم)، تهران، انتشارات ارغنون
4
- گیرو، پییر. (1380ش). نشانهشناسی، مترجم محمد نبوی، چاپ چهارم، تهران: نشر آگاه.
5
- برکت، بهزاد (راهنما)، افتخاری، طیبه (دانشجو)، (1389)، نشانه شناسی شعر: کاربست نظریه مایکل ریفاتر بر دو دفتر آخر فروغ فرخزاد، دانشگاه گیلان.
6
- نبیلو، علیرضا، (1390)، کاربرد نظریه نشانه شناسی مایکل ریفاتر در تحلیل شعر ققنوس نیما. پژوهش های زبان شناختی در زبان های خارجی، دوره اول، شماره دوم.
7
- Riffaterre, Michael, (1978), Semiotics of Poetry, Bloomington: Indiana University Press.
8
ORIGINAL_ARTICLE
نقد جامعهشناختی رمان شیکاگو اثر علاء الأسوانی بر پایة نظریة ساختارگرایی تکوینی
نقد جامعهشناختی، از نظریههایی است که در عرصة تعامل ادبیات با علوم اجتماعی بروز یافته و سعی بر آن دارد تا رابطة میان ساختار ادبی و جامعه را بررسی نماید. مطابق این نظریه، میان متون ادبی و محیط اجتماعی که متن ادبی در آن متولد شده، تأثیر متقابلی وجود دارد. از یک طرف نویسنده در آفرینش متن ادبی خود از جامعه تأثیر میپذیرد و از طرف دیگر، متنِ تولید شده نیز بر محیط اجتماعی خود تأثیر میگذارد. جورج لوکاچ و لوسین گلدمن از مهمترین نظریهپردازان این عرصه هستند. در پژوهش حاضر تلاش بر آن بوده تا به شیوة توصیفی – تحلیلی و بر پایة چارچوب نظری نقد جامعهشناختی، رمان "شیکاگو" اثر علاء اسوانی، نویسندة معاصر مصری بر پایة مکتب ساختارگرایی تکوینی گلدمن مورد بررسی و نقد جامعهشناختی قرار گیرد تا به پاسخ این پرسش کلی که "آیا این رمان قابلیت نقد در چارچوب نظریة ساختارگرایی تکوینی را دارد؟" دستیابد. در این زمینه تلاش شد تا این رمان در دو مرحلة دریافت و تشریح و در زمینههایی مانند شخصیت، درونمایه و بسترهای سیاسی و اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد. نتایج به دست آمده نشانگر این واقعیت است که اسوانی با اثرپذیری از محیط اجتماعی مصر در زمان ریاست جمهوری حسنی مبارک، تلاش نموده تا مشکلات قشر روشنفکر و تحصیلکردة مصر را چه در داخل و چه در خارج از کشور مورد نقد و بررسی قرار دهد. رمانهای اسوانی و از جمله "شیکاگو"، بعد از انتشار، در آگاهیبخشیدن به ملت مصر نقش اساسی داشته و در به وجودآمدن انقلاب مصر تأثیر بسزایی داشته است.
https://mcal.yazd.ac.ir/article_1680_e89fc464e272a4ca576a7323fc113cf8.pdf
2020-01-21
143
169
10.22034/mcal.2020.1680
نقد جامعهشناختی
ساختگرایی تکوینی
گلدمن
علاء اسوانی
رمان شیکاگو
محمودرضا
توکلی محمدی
mrtavakoly@yahoo.com
1
پژوهشگر پسادکتری دانشگاه تهران و استادیار دانشگاه فرهنگیان، پردیس آیت الله طالقانی قم
LEAD_AUTHOR
دکترمحمدعلی
آذرشب
dr.azarshab@gmail.com
2
استاد دانشگاه تهران
AUTHOR
- آلوت، میریام (1380) رمان به روایت رمان نویسان. ترجمه: علی محمد حقشناس. چاپ دوم، تهران: مرکز.
1
- اسوانی، علاء (2007م) شیکاجو، چاپ اول، مصر: دار الشروق.
2
- افضلی، زهرا ، صلاح الدین عبدی و میترا خدادادیان (1395) «نقد رمان عمارت یعقوبیان اثر علاء الأسوانی بر اساس نظریة رئالیسم در نظریة جامعهشناختی جورج لوکاچ»، دوفصلنامة علمی پژوهشی نقد ادب معاصر عربی، سال ششم، دوازده پیاپی: صص 80- 57
3
- جزینی، محمد (1387) پنج مقولة تئوری در ادبیات داستانی، چاپ اول، تهران: نشر نحل.
4
- سارتر، ژان پل (1370) ادبیات چیست؟ ترجمه: ابوالحسن نجفی و مصطفی رحیمی. چاپ هفتم، تهران: کتاب زمان
5
- سلدن، رامان و پیتر ویدوسون (1377) راهنمای نظریة ادبی معاصر، ترجمه: عباس مخبر، چاپ دوم، تهران، نشر طرح نو.
6
- شهبازی، آرزو، مریم حسینی و عسگر عسگری حسنکلو (1393) «نقد ساختارگرایی رمان همسایهها اثر احمد محمود»، فصلنامه تخصصی مطالعات داستانی، سال دوم، شماره سوم، بهار 1393: صص 91- 66
7
- صالحی، سید جواد، عباس فرح بخش و ایوب فرج زاده (1391) «طبقة متوسط جدید و جالشهای سیاسی حکومت مصر از دهه 1980 تا 2011 میلادی»، فصلنامة مطالعات جهان اسلام، سال اول، شماره 1، صص146-125.
8
- طلوعی وحید و محمد رضایی (پاییز 1386) »ضرورت کاربست ساختارگرایی تکوینی در جامعهشناسی ادبیات (ساختارگرایی تکوینی در مقام روش)»، مجلة جامعهشناسی ایران. شمارة 3، دورة هشتم: صص 27- 3.
9
- عسگری حسنکلو، عسگر (1385) «نقد اجتماعی رمان معاصر فارسی»، رسالة دکتری زبان و ادبیات فارسی، استاد راهنما: ناصر نیکوبخت، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده ادبیات.
10
- ______،________ (1386) «سیر نظریههای نقد جامعه شناختی ادبیات»، مجله ادب پژوهی، زمستان و بهار، شماره 4: صص64-43.
11
- علایی، مشیت (1380) «نقد ادبی و جامعه شناسی»، کتاب ماه و ادبیات و فلسفه، شماره 10 و 11، سال چهارم. مرداد و شهریور: صص 33- 20.
12
- عوض، لویس (1987) أقنعة الناصریة السبعة، الطبعة الأولی، بیروت: دار الرقی.
13
- فراروتی، فرانکو (1377) «لوکاچ، گلدمن و جامعهشناسی رمان». درآمدی بر جامعهشناسی ادبیات: مجموعة مقاله، گزیده و ترجمة محمد جعفر پوینده، تهران: انتشارات نقش جهان.
14
- کریمی، جواد (1382) «تحلیل تاریخی جنگ دوم خلیج فارس»، مجلة تاریخ روابط خارجی، شماره 16، صص 94-75
15
- کوثری، مسعود (1379) تأملاتی در جامعهشناسی ادبیات، تهران: انتشارات باز.
16
- گلدمن، لوسین (1371) جامعه شناسی ادبیات (دفاع از جامعهشناسی رمان)، ترجمه: محمد جعفر پوینده، چاپ اول، تهران: نشر هوش و ابتکار.
17
- _____،______ (1376) پیوند آفرینش ادبی با زندگی اجتماعی، ترجمه: محمد جعفر پوینده، تهران: نشر چشمه.
18
- لوکاچ، گئورگ (1384) پژوهشی در رئالیسم اروپایی، ترجمه: اکبر افسری، چاپ دوم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
19
- ماضی، عبدالفتاح (2008) «انتخابات 2005 الرئاسه فی مصر انتخابات بلادیمقراطیه و بادیمقراطیین»، العربیه للعلوم السیاسیه؛ العدد 18: 81- 98.
20
- المدینی، توفیق (2011) «ربیع الثورات الدیمقراطیه العربیة»، المستقبل العربی؛ العدد 386: صص132-113.
21
- مقدس، محمود و سید حمدالله اکوانی (1391) «انقلاب مصر: برآیند نظام الیگارشیک و توسعه نیافتگی»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه؛ ج 19، ش 71: صص118-93
22
- مهرگان، امید (1388) زیبایی شناسی انتقادی، چاپ سوم. بیجا، گام نو.
23
- میرصادقی، جمال(1380) عناصر داستان، چاپ چهارم، تهران: انتشارات سخن.
24
- نبوی، سید عبدالأمیر و صالح زمانی (1394) «فروپاشی حکومت مبارک در مصر، یک تحلیل ساختاری»، فصلنامه رهیافتهای سیاسی و بین المللی، سال ششم، شماره 42: صص59-28
25
- نصر اصفهانی، محمد رضا و میلاد شمعی (زمستان 1388) «نقد جامعه شناختی رمان جای خالی سلوچ اثر محمود دولت آبادی»، نشریة جامعه شناختی کاربردی، سال20، شماره 4، پیاپی 36: صص 168- 151.
26
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی شگردهای تمرکززدایی انتظارشکن در تصاویرداستان های کودکانه ی یعقوب شارونی
تمرکززدایی به توانایی ذهنی کودک اطلاق میشود که در آن از یک پدیده به پدیدة دیگر گریز میزند و این گریز باعث شکستهشدن تمرکز وی میگردد. این پدیده که کنشهای ذهنی را در پیدارد و باعث رشد شناختی وی و تقویت قدرت تفکر و خلاقیت او میشود، به واسطة شگردهای خاصی در ادبیات کودک جلوه مییابد. این شگردها در دو سطح متن و تصویر قابل بررسی است که سطح تصویر آن از اهمیت بالایی برخوردار است. برخی از تصاویر آثار کودکانه علاوه بر تمرکززدایی، باعث انتظارشکنی مخاطب میگردد، بدین شکل که کودک با دیدن آنها از حالت معمول خارج و غافلگیر میشود و این فرایند بر تمرکززدایی ذهن او تأثیرگذار است. در پژوهش حاضر تلاش بر آن است که شگردهای تمرکززدایی انتظارشکن تصویری در ده داستان منتخب از یعقوب شارونی (1931-2017م) داستاننویس معاصر مصر، با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر دادههای آماری، مورد بررسی قرار گرفته و چگونگی استفاده از تصاویر انتظارشکن در داستانها تحلیل شوند. از مهمترین شگردهای تصویری یافتشده در این داستانها، میتوان به تغییر ناگهانی پسزمینه (32%)، فانتزیسازی (18%) و کادرهندسی در تصویر (13%) اشاره کرد.
https://mcal.yazd.ac.ir/article_1673_55f34e8139efac1662d312df938015b9.pdf
2020-01-21
171
204
10.22034/mcal.2020.1673
داستانهای کودکانة عربی
شگردهای تمرکززدایی تصویری
تمرکززدایی انتظار شکن
تغییر ناگهانی پس زمینه
فانتزی سازی
مزگان
بیات کشکولی
bayatkashkoli.shiraz@gmail.com
1
کارشناس ارشد زبان و ادبیات عربی، دانشگاه زابل
AUTHOR
علی اصغر
حبیبی
ali_habibi@uoz.ac.ir
2
دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه زابل
LEAD_AUTHOR
عبدالباسط
عرب یوسف آبادی
arabighalam@uoz.ac.ir
3
استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه زابل
AUTHOR
-آیزمن، بئاتریس. (1388ش) روانشناسی کاربرد رنگها (پنتون). ترجمة روح الله زمزمه، تهران: بیهق کتاب.
1
-أبوالعدوس، یوسف (2007م). الأسلوبیة والتطبیق. ط1. الأردن: دارالمسیرة.
2
- أبوهیف، عبدالله (2001م). التنمیة الثقافیة للطفل العربی. ط1. دمشق: اتحاد الکتاب العرب.
3
- اسپرهم، داوود و مینو پیلهور. (1395ش). «نگاهی به داستان کودک در ایران و غرب(گروه سنی ب وج) با تاکید بر مؤلفههای تعلیم و تربیت»، پژوهشهای زبان و ادبیات ملل، شمارة 67، صص 13-35.
4
اسمیت، ژوئل. (1383ش) فرهنگ اساطیر ایران و رم. ترجمة شهلا برادران خسروشاهی، تهران: روزبهان.
5
- انوشه، حسن. (1380ش) دانشنامة ادب فارسی. تهران: موسسه انتشاراتی دانشنامه.
6
- ایتن، یوهانس، (1384ش)، هنررنگ. ترجمة عربعلی شروه، تهران: یساولی.
7
- بحراوی، حسن. (1990م) بنیة الشکل الروائی، (الفضاء، الزمن، الشکل). ط1، الدار البیضاء المرکز الثقافی العربی.
8
- بروکس، مارجریت (2012م). «رسم الأطفال الصغار وتصورهم واکتشافاتهم للمشکلات الکبریة». فلسطین: رؤی تربویة، السنة13، العدد36: صص 91-103.
9
- بنکراد، سعید. (2005) السیمیائیات-مفاهیمها و تطبیقاتها-، ط 2، سوریة: دارالحوار.
10
- بهروزکیا، کمال. (1385ش) «فانتزی، ادبیات دوران جدید». کتاب ماه کودک و نوجوان، س9، ش104تا106: صص144-138.
11
- پین سنت، جان. (1379ش) اساطیر یونان. ترجمة باجلان فرخی، تهران: انتشارات اساطیر.
12
- حلیفی، شعیب. (1993م) «مکونات السرد الفانتاستیکی». مجلة الفصول، القاهره: فصول12: صص72-58.
13
- خسرونژاد، مرتضی. (1382ش) معصومیت و تجربه (درآمدی بر فلسفة ادبیات کودک). تهران: مرکز.
14
- خورشید، فاروق. (2002م) أدیب الأسطورة عندالعرب وجذور التفکر إصالة الإبداع. للکویت، مطابع السیاسیة.
15
- رزمجو، حسین. (1385ش) انواع ادبی وآثارآن در زبان فارسی. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
16
- روسا، مارک (2002م). الصــور الفوتوغرافیـة صیانتها، معالجتـها، وتخزینهـا. ترجمة: سهام بادی. مراجعة: عبداللطیف صوفی. ط1. تونس: الاتحاد العربی للمکتبات والمعلومات.
17
- زلط، احمد. (1994م) أدب الطفولة اصوله، مفاهیمه، الشرکة العربیة للنشر والتوزیع.
18
- سلاجقه، پروین (1387ش). از این باغ شرقی. چ1. تهران: کانون پرورشی فکری کودکان و نوجوانان.
19
- السویدی، وضحی علی و محسن محمد عطیة. (1994م) «الدلالات الفنیة والتعبیریة لمضمون قصة أصحاب الفیل فی رسوم عینة من أطفال الصفین الأول والثالث الابتدئیین بالمدارس القطریة» مجلة حولیة کلیة التربیة-جامعة قطر، العدد11: صص214-283.
20
- الشارونی، یعقوب. (1994م) مجموعة قصصیة الکاملة. مصر: دارالمعارف.
21
- شاکر محمد، علاء و زغد سلمان خلیل. (2014م). «الخصائص الممیزة لرسوم تلامذة المرحلة الإبتدائیة من الذکور والإناث»، أطروحة لنیل درجة الإجازة بجامعة دیالی: کلیة الفنون والجمیلة.
22
- شحاته، محمد (1992م) «دراسات ووثائق التناول الجرافیکی لتصمیم الشخصیة فی قصة الطفل». عالم الکتاب، العدد36: صص53-47.
23
- شحاتة، حسن. (1994م) أدب الطفل العربی، دراسات وبحوث. القاهرة: الدار المصریة اللبنانیة.
24
- شرفاوی، حاج عبو. (2012م) «علاقة البنیة المعرفیة الإفتراضیة بالبنیة المعرفیة الملاحظة دراسة تحلیلیة فی ضوء نظریة بیاجه». جامعة وهران: کلیة العلوم الاجتماعیة قسم علم النفس.
25
- الصاوی الجوینی، مصطفی. (1985م) حول أدب الأطفال. معارف بالاسکندریة.
26
- ضیف، شوقی. (1975م) الفن ومذاهبه فی الشعر العربی. ج1، القاهرة: دارالمعارف.
27
- عبدالفتاح، اسماعیل. (1420ه) أدب الأطفال فی العالم المعاصر (رؤیة نقدیة، تحلیلة). مکتبة الدار العربیة للکتاب.
28
- عبدالمحسن، محمد حسن. (2011م) البنیة السردیة فی روایة صبحی فحماوی. سوریا: دار الحوار للنشر والتوزیع.
29
- عبید، کلود. (2010م) جمالیة الصورة فی جدلیة العلاقة بین الفن التشکیلی والشعر. الطبعة الأولی، بیروت: مجد، المؤسسة الجامعة للدراسات والنشر والتوزیع.
30
- علوی، یحیی بن حوزه. (1995م) الطراز المتضمن لأسرار البلاغة و علوم حقایق الأعجاز. بیروت: دار الکتب العلمیة.
31
- عمر الشیح محمد، أمانی. (2007م) «سمة الانبساط من خلال رسومات الأطفال: دراسة مقارنة بین الأطفال المعاقین عقلیا بمراکز التربیة الخاصة والأطفال غیر المعاقین عقلیا بولایة الخرطوم»، بحث مقدم لنیل ماجستیر الآداب فی علم النفس، جامعة الخرطوم.
32
- غازی النعیمی، فیصل، (2007م)، « العجائبی فی روایة الطریق إلی عدن». مجلة جامعة تکریت العلوم الإنسانیة، المجلد14: صص146-120.
33
- قاسمی، سمانه. (1394ش) «شگردهای تمرکززدایی در تصویر و برهم کنش متن و تصویر در کتابهای تصویری». مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز، سال ششم، شماره سوم: صص123-150.
34
- قزلایاغ، ثریا (1392ش). ادبیات کودکان و نوجوانان و ترویج خواندن: مواد و خدمات کتابخانهای برای کودکان و نوجوانان. چ9. تهران: سمت.
35
- القزوینی، خطیب. (1989م) الایضاح فی علوم البلاغة. بیروت: الشرکة العلمیة للکتاب.
36
-کعسیس، بدرة (2010م). «سیمیائیة الصورة فی تعلیم اللغة العربیة». رسالة الماجستیر: جامعة فرحات عباس الجزائریة.
37
- گینزبرگ، هربرت و سیلویا اوپر. (1371ش) رشد عقلانی کودک از دیدگاه پیاژه. ترجمه فریدون حقیقی و فریده شریفی، تهران: فاطمی
38
- مازن کامل، مها. (2013م). «التعبیر الفنی فی مرحلة المدرک الشکلی عند الأطفال وعلاقته ببعض المتغیرات»، مجلة الأستاذ، العدد205: صص199-218.
39
- مختارعمر، احمد. (1997م) اللغة واللون. الطبعة الثانیة، القاهرة: عالم الکتب للنشر والتوزیع.
40
- مرادپور، ندا. (1394ش) «شگردهای تمرکززدایی در افسانههای ایران (مجموعهی انجوی شیرازی) ». پایان نامه کارشناسی ارشد: دانشگاه شیراز.
41
-مطلوب، احمد. (1403ه) معجم المصطلحات البلاغیة وتطورها. جزء الأول، مطبعة العلمی للعراقی.
42
- معوض، محمد فرید. (2007م) أفراح وأحزان طفل هذا الزمان دراسات حول مشکلات الطفل فی أدب یعقوب شارونی، القاهرة: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
43
- میرقادری، بشری السادات و حمید احمدیان. (1394ش) «بررسی تطبیقی کتابهای تصویری داستانی عربی و فارسی بر مبنای شگردهای تمرکززدایی». مجله مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز، سال ششم، شماره سوم، بهار و تابستان: صص151-174.
44
- نجیب، أحمد. (1991م) أدب الأطفال، علم وفن. القاهرة: دار الفکر العربی.
45
- النعیمی، أحمد اسماعیل (2005م) الأسطورة فی الشعر العربی قبل الإسلام. بغداد: دارالشؤن الثقافة العامة.
46
- ویلکاکس، مایکل. (1379ش) آبی و زرد سبز نمیسازند. ترجمة عربعلی شروه، تهران: انتشارات بهار.
47
- الهیتی، هادی نعمان (1997م) أدب الأطفال فلسفه، فنونه، وسائطه. القاهرة: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
48
- Huck, Charlotte (1997). Children's Literature in the Elementary School, 6th ed, McGraw-Hill.
49
ORIGINAL_ARTICLE
نقد پسااستعماری رمان غدا یوم جدید اثر عبدالحمیدبن هدوقه (مطالعه موردی: نژادگرایی)
ادبیات هر ملتی از مؤلفههایی تشکیلشده که در واقع بهترین و شاخصترین گزینه برای آشنایی با نگرشها و جهانبینی آن ملتها است. وقتی سخن از نگرش یک ملت در برابر استعمار بهمیان میآید، ادبیات پسااستعماری سهم بزرگی در بیان رویکردها و موضعگیری آن ملت، در برابر استعمار بیگانه داشته و پیامدهای حضور استعمار در عرصههای گوناگون فکری و فرهنگی را به تصویر میکشد. الجزایر از جمله کشورهایی است که حضور طولانیمدت فرانسه در آن، سبب پیدایش گستردة ادبیات پسااستعماری گشتهاست. رمان«غدا یوم جدید» اثر «عبدالحمیدبنهدوقه» از جمله آثاری است که تأثیر نژادگرایی استعمار بر مردمان الجزایر را روایت کرده و پیامدهای آن را در عرصههای مختلف، در قالب داستانی واقعگرایانه به تصویر میکشد. پژوهش پیشرو کوشیدهاست تا با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی مهمترین حوزههای تبعیضنژادی استعمار در رمان «غداً یوم جدید» را با ذکر نمونه، مورد تحلیل و واکاوی قرار داده و به این مسئله بپردازد که علل ظهور نژادگرایی استعمار در شخصیتهای داستان چه بوده و راهکار نویسندة رمان برای خروج از این معضل چیست؟ تحلیل پسااستعماری رمان «غداً یوم جدید» حاکی از آن است که نژادگرایی استعمار در حوزههایی چون: نژادگرایی زیستی، مذهبی، قضایی، انحصار شغلی و نژادپرستی درونیشده نمود پیدا کرده و نویسنده راه برونرفت از این بحران را تکیه بر فرهنگ و تاریخ بومی، دانش نسبت به اروپاییان، و همچنین تقویت روحیه وحدت، مقاومت و ظلم ستیزی در نهاد مردم میداند.
https://mcal.yazd.ac.ir/article_1678_f691afe84c7fb7fc3dafeb06db3bd0a0.pdf
2020-01-21
205
230
10.22034/mcal.2020.1678
ادبیات پسااستعماری
نژادگرایی
عبدالحمیدبن هدوقه
غداً یوم جدید
مجتبی
قنبری
ghanbarimazidimojtaba@gmail.com
1
دانشجوی دکتری رشته زبان وادبیات عربی، دانشگاه یزد
AUTHOR
فاطمه
قادری
ghaderifatemeh@gmail.com
2
دانشیار گروه زبان وادبیات عربی، دانشگاه یزد
LEAD_AUTHOR
بهنام
فارسی
behnamfarsi@gmail.com
3
استادیار گروه زبان وادبیات عربی، دانشگاه یزد
AUTHOR
- آرژون، روبر، (بیتا) تاریخ معاصر الجزایر، ترجمة دکتر منوچهر بیات مختاری، مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
1
- آشوری، داریوش، ( 1394ش) دانشنامة سیاسی: فرهنگ اصطلاحات و مکتبهای سیاسی، چاپ بیست و چهارم، تهران: نشر نارنجستان کتاب.
2
- اباذری، زینب، (بیتا) «نژادپرستی آن روی سکة نفوذ»، ماهنامة فرهنگ پویا، شماره 31.
3
- اشکرافت، بیل و هلن تیفن، (1392ش) امپراتوری وا مینویسد، ترجمة حاجی علی سپهوند، تهران: انتشارات نارنجستان کتاب.
4
- اوزگان، عمار، (1398ق) أفضل جهاد، مترجم: حسن حبیبی، چاپ دوم، تهران: نشر جهاد.
5
- بالیبار، اتین، (1394ش) نژادپرستی و ناسیونالیسم، مترجم هیمن برین، چاپ اول، تهران: انتشارات شمس تبریزی.
6
- بنجمعه، بوشوشه،( 1998م) الروایة العربیة الجزائریة، الطبعة الأولی، تونس: دارالسحر للنشر.
7
- بنهدوقه، عبدالحمید،(1993م) غداً یوم جدید، الطبعة الأولی، بیروت: دارالآداب.
8
- پاونوف، میشل و میشل پرون، (1368ش) فرهنگ مردمشناسی، ترجمة علی اصغر عسگر خانقاه، چاپ اول، تهران: انتشارات ویس.
9
- خرم، مسعود، (1378ش)، هویت، چاپ پنجم ، تهران: مؤسسه فرهنگی انتشارات حیان
10
- دریدی، منیره، (2017م) «السیاسة الفرنسیة الإستدماریة للریف الجزائری1830-1962: المعالم و الآثار»، مجله المعیار، العدد السابع عشر، جوان.
11
- زنجانی مسعود، (1395ش) »تأملی دربارة نژادپرستی و انساندوستی»، مجلة اندیشة اصلاح، شمارة 5: صص28-26.
12
- ساداتی، سیدشهاب الدین، (1388ش) «رمان عطر سنبل، عطر کاج از دیدگاه نقد پسااستعماری»، کجله نافه، سال نهم، شماره 40، صص48-44.
13
- سباعی، سیدی عبدالقادر،(2009م) «الغزو الفرنسی للجزائر خلفیاته و أبعاده»، مجله البدر، عدد6: صص63-60.
14
- سعید، ادوارد (1377ش)، شرق شناسی، ترجمة عبدالرحیم گواهی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
15
- سیف، احمد، (1380ش) »سایة شوم نژادپرستی بر مهاجران اروپا»، گزارش خرداد، شماره 133: صص 45-42.
16
- صباغپور، علیاضغر(1387ش)، »منافع فردی منافع جمعی»، چاپ اول، تهران: معاونت دانشگاه آزاد.
17
- فانون، فرانتس، (1361ش) انقلاب آفریقا، ترجمة محمدامین کاردان، چاپ ششم، تهران: انتشارات خوارزمی.
18
- قادری، فاطمه، (1389ش) سیری در تحول ادبیات معاصر، چاپ اول، انتشارات دانشگاه یزد.
19
- قبایلی، هواری، (2017م) «سیاسة فرنسا الدینیة فی الجزائر تأطیر فریضة الحج أنموذجا 1894-1939»، مجلة الجزائریة للمخطوطات، العدد 12: صص274-259.
20
- ملکی، علیرضا، (1395ش) «نژادپرستی در فلسفة اخلاق کانت با تکیه بر امر مطلق کانتی»، پژوهشهای اخلاقی، سال هفتم، شمارة اول، صص195-181.
21
- ممی، آلبرت، (1349ش) چهرة استعمارگر و چهرة استعمارزده، ترجمة هما ناطق، تهران: انتشارات خوارزمی.
22
- میلنر، آندرو و جف براویت، (1394ش) درآمدی بر نظریة فرهنگی معاصر، ترجمة جمال محمدی، چاپ پنجم، تهران: نشربیدگل.
23
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل اگزیستانسیالیستی شخصیت اوّل (عمر) رمانِ "الشحّاذ" اثر نجیب محفوظ
فلسفه و ادبیات از روزگاران دور ارتباطی بسیار نزدیک داشتهاند و همواره مکتبهای فلسفی بر ادبیات جهان تأثیرگذار بوده است که از جملة آنها میتوان به اگزیستانسیالیسم اشاره داشت. از سوی دیگر، ادبیات به مثابه یک روش، بر فلسفة اگزیستانسیالیسم تاثیرگذار بوده و برخی فیلسوفان در قالبهای گوناگون ادبی مانند رمان، شعر، نمایشنامه و... مفاهیم فلسفی را وارد حوزة ادبی کردند. اگزیستانسیالیسم، به دغدغههای مشترک وجودِ خاص آدمی میپردازد. دغدغههایی چون رنج آدمی، معنای زندگی، جاودانگی، امید، عشق، ایمان، نومیدی، بیهودگی جهان، آزادی، مرگ و دیگر مباحث وجودی انسان. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی نمودهای اگزیستانسیالیستی رمان "الشحّاذ" را نمایان میسازد. مهمترین مؤلفههایی که در این پژوهش به عنوان مدار اصلی بازکاوی اندیشههای اگزیستانسیالیستی مورد توجّه قرار گرفتهاند عبارتند از: مرگاندیشی، معنای زندگی، عقلستیزی، آزادی و سرگردانی، دلهره و اضطراب، و نگاه حسرتآلود به گذشته (تنهایی اگزیستانسیال). نتیجهی پژوهش حاکی از آن است که علاوه بر نمودهای محتوایی، عنوان رمان نیز (گدا) بیانگر نوعی استیصال آدمی است و شاهدی بر اگزیستانسیالیستیبودن رمان است. با نشاندادن سویههای اگزیستانسیالیستی رمان و تحلیل آن به مددِ آراء فیلسوفان این مکتب فلسفی، نمایان میشود که این اثر نجیب محفوظ در زمرة آثارِ ادبیاتِ اگزیستانسیالیستی قراردارد به نحوی که درک عمیق و صحیح رمان، در گروی تحلیل و موشکافی پیشفرضهای اگزیستانسیالیستی نجیب محفوظ است.
https://mcal.yazd.ac.ir/article_1674_1c9c03ce63161f7d9d92a20e46437ebc.pdf
2020-01-21
231
253
10.22034/mcal.2020.1674
اگزیستانسیالیسم
مرگاندیشی
معنای زندگی
نجیب محفوظ
الشحاذ
سید مصطفی
موسوی اعظم
mostafa.mousavi64@gmail.com
1
استادیار گروه فلسفه، دانشگاه یاسوج
LEAD_AUTHOR
محمود
حیدری
mahmoodhaidari@yahoo.com
2
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه یاسوج
AUTHOR
- اسپینوزا. (1376ش). اخلاق، ترجمه محسن جهانگیری، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
1
- استرسترن، پل، (1385.ش) آشنایی با کیرکگور. ترجمهی علی جوادزاده، تهران: انتشارات روزگار.
2
- استیس، والتر (1382)، «در بی معنایی معنا هست»، ترجمه اعظم پویا، مجله نقد و نظر، سال هشتم، شماره 29 و 30: صص37-29.
3
- حسینی، رضا، (1386. ش) مکتبهای ادبی. چاپ دوازدهم، تهران: انتشارات نگاه.
4
- حیدری، محمود و ذبیحالله فتحی فتح، (1393ش.) «بررسی مبانی سوررئالیسم در داستان«الشحّاذ» اثر نجیب محفوظ»، مجلة زبان و ادبیات عربی، شمارهی 10: صص 63- 88..
5
- الخفاجی، محمدعبدالمنعم، (1995م) مدارس النقد الأدبی الحدیث، الطبعة الأولی، القاهره: الدار المصریة البنانیة.
6
- دستغیب، عبدالعلی، (1354 ش.) فلسفههای اگزیستانسیالیسم، چاپ اوّل، تهران: انتشارات بامداد.
7
- دواره، فؤاد، (1989م.) نجیب محفوظ من القومیة الی العالمیة، القاهره: الهیئة المصریة.
8
- سارتر، ژان پل، (1380ش.) اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر، ترجمه مصطفی رحیمی، تهران: دیا.
9
- شلش، علس، (1993م.) نجیب محفوظ؛ الطریق و الصدی، القاهره: الهیئة العامه اقصور الثقافة.
10
- فارسی، بهنام و علی صیادانی (1395)، «نشانهشناسی عناوین رمان "سه گانة" نجیب محفوظ»، مجلة زبان و ادبیات عربی، دانشگاه مشهد، شماره پانزدهم: صص 157 - 182
11
- محفوظ، نجیب، (1982 م.) الشحاذ، چاپ هفتم، القاهرة: دار مصر للطباعة.
12
- ــــــــــــــ (1388ش.) الشحاذ، ترجمة محمد دهقانی.چاپ سوّم، تهران: نیلوفر.
13
- مککواری، جان، (1377ش.) فلسفة وجودی، ترجمهی محمدسعید حنایی، تهران: انتشارات هرمس.
14
- ملکیان، مصطفی، (1379ش.) تاریخ فلسفهی غرب. تهران، پژوهشکدهی حوزه و دانشگاه.
15
- مهرین، مهرداد، (1343ش.) مکتب فلسفی اگزیستانسیالیسم، چاپ اوّل، تهران: انتشارات آسیا.
16
- نیگل، تامس (1382)، «پوچی»، ترجمه حمید شهریاری، مجله نقد و نظر، سال هشتم.
17
- ورنو و دیگران، (1372ش) نگاهی به پدیدار شناسی و فلسفههای هست بودن، ترجمه یحیی مهدوی، چاپ اول، تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
18
- یالوم، اروین (1390)، روان درمانی اگزیستانسیال، ترجمه سپیده حبیب، تهران: نشر نی.
19
- Heidegger, Martin. 1962. Being and Time. Translated by John Macquarie and Edward Robinson (San Francisco: Harper & Collins.
20
- Young, Julian, 2003. The Death of God and the Meaning of Life, Routledge.
21
- Sartre (1964), Being and Nothingness, trans. Hazel Barrens, New York: Philosophical Library.
22
- Fromm, Erich (1941), Escape from Freedom, New York: Holt, Rinehart& Winston.
23
- Horney, Karen (1950), Neurosis and Human Growth, New York: W.W.Norton.
24
- Meisami, S. Julie, Starkey, Paul (1998), Encyclopedia of Arabic Literature, Volume 2. Routledge, New York, pp. 554-555.
25
ORIGINAL_ARTICLE
روانکاوی مؤلفههای شادکامی در شعر خالد أبوخالد براساس روانشناسی مثبتگرا
«نقد روانشناختی» به عنوان یکی از رویکردهای نقد ادبی جدید، بر اساس اصول علم روانشناسی و از طریق کشف چگونگی تأثیر ضمیر ناخودآگاه ادیب در آفرینش اثر ادبی، به نقد و تحلیل متون ادبی میپردازد و بر کاوش و شناسایی سویههای مثبتگرایی نظیر شادکامی و ارزشهای حاکم بر ذهن صاحب اثر تمرکز دارد. با عنایت به اینکه شعر معاصر فلسطین یکی از بارزترین مظاهر انسانی پرتکاپو در عرصة ادبیات جهانی محسوب میشود، مقالة حاضر به عنوان پژوهشی میانرشتهای با بهرهگیری از تحلیل ادبی و نقد روانکاوانه، به هیجان مثبت و معنادار «شادکامی» و برجستهترین مؤلفههای مرتبط با آن در دیوان «خالد أبوخالد» با روش توصیفی ـ تحلیلی میپردازد. از دستاوردهای این پژوهش میتوان به حضور فعال و هدفمند «شادکامی» در این دیوان به عنوان هیجان خوشایند پایدار و مؤلفههای مرتبط با آن از جمله «امیدواری»، «خردمندی» و «خوشبینی» در کنار اسالیب مختلف ادبی اشاره کرد. در این راستا، أبوخالد با جهتدهی فکری مخاطبان به سمت نگرش مثبت و خوشبینانه نسبت به رخدادهای گذشته و سرنوشت کشور برای مقابله با هیجانات منفی (نظیر ناامیدی، ترس، غم) و چالشهای مهم و بحرانی زندگی، به ارائة راهحلی خردمندانه و مصلحتاندیشانه میپردازد. وی با امیدواری نسبت به آیندهای درخشان بر قابلیتهای هموطنان بر ارتقاء روحیة خودباوری، انسجام هویتی، مسؤولیتپذیری و نوعدوستی تمرکز نموده و ضمن ترسیم هنجارها، اهداف و گذرگاهها، جامعه را به سمت بهزیستی معنادار، سلامت روانی و زندگی مملو از آرامش و شادکامی سوق میدهد.
https://mcal.yazd.ac.ir/article_1675_08558f08123ef02a32798d0834ba025f.pdf
2020-01-21
255
282
10.22034/mcal.2020.1675
نقد روانشناسی
شادکامی
شعر معاصر فلسطین
خالد ابو خالد
فائزه
پسندی
faezehpasandi@gmail.com
1
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کاشان
LEAD_AUTHOR
عباس
اقبالی
aeghbaly@kashanu.ac.ir
2
دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کاشان
AUTHOR
محسن
سیفی
seifi@kashanu.ac.ir
3
استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کاشان
AUTHOR
- آرگایل، مایکل.(1382ش)، روانشناسی شادی، ترجمة مسعود گوهری و همکاران، اصفهان: جهاد دانشگاهی.
1
- آقایی، اصغر، راضیه رئیسی دهکردی و سید حمید آتشپور، (1386ش). «رابطة خوشبینی و بدبینی با سلامت روان در افراد بزرگسال شهر اصفهان»، دانش و پژوهش در روانشناسی. شماره 33: صص130-117.
2
- ابوخالد، خالد، (2001م)، أدباء مکرمون، دمشق: منشورات اتحاد الکتاب العرب.
3
- ____،______، (2008م)، العودیسا الفلسطینیه، رام الله: بیت الشعر الفلسطینی.
4
- اسدی، اسدالله، (1395ش)، «خوشبینی..کلید موفقیت»، مهندسی مدیریت، سال9، شماره66: صص87-75.
5
- اسعدی، سمانه، (1394ش)، «ویژگیهای افراد خردمند بر پایه نظریههای ضمنی: با نگاهی بر تفاوتهای سنی و جنسیتی»، پژوهشنامة روانشناسی مثبت، سال1، شمارة1: صص66-51.
6
- اکبری، منوچهر، خیریه عچرش و علی احمدی، (1394ش)، «جلوههای پایداری در اشعار فدوی طوقان و سپیده کاشانی»، نشریة ادبیات پایداری، سال7، شماره 12: صص44-23.
7
- بخشایش، علیرضا، مهناز مرتضوی و محمود حائری، (1391ش)، «بررسی مفهوم شادی از دیدگاه اسلام و روانشناسی»، فرهنگ در دانشگاه اسلامی، سال1، شماره1: صص101-84.
8
- براتی، فرید، (1388ش)، رساله «اثربخشی مداخلات روانشناسی مثبتگرا جهت افزایش نشاط، خشنودی از زندگی،معناداری زندگی و کاهش افسردگی: تدوین مدلی برای اقدام»، مقطع دکتری، استاد راهنما: دکتر محمود گلزاری، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
9
- بیرانوند، معصومه و همکاران، (1394ش)، «تأثیر آموزش تفکر مثبت بر رضایت از زندگی و احساس معنی در زندگی مادران کودکان مبتلا به اختلالهای برونیسازیشده»، مجلة مشاوره کاربردی، سال5، شمارة 9: صص80-63.
10
- پسندیده، عباس، (1395ش)، الگوی اسلامی شادکامی، قم: دارالحدیث.
11
- پورحسینی، مژده، (1384ش)، معنایرنگ، تهران: هنرآبی.
12
- پوررحیمی، مریم و همکاران، (1394ش)، «اثربخشی آموزش شادکامی فوردایس بر راهبردهای مقابلهای، کیفیت زندگی و خوشبینی دانشجویان دختر»، مجلة زن و جامعه، سال6، شمارة 3: صص40-25
13
- پیرانی، منصور، (1392ش)، «نگاهی به شعر حافظ با رویکرد روانشناسی مثبتنگر مارتین سلیگمن»، هفتمین همایش پژوهشهای ادب فارسی، هرمزگان: صص357-338.
14
- جعفری، سیدابراهیم، مریم مرادی و محمدرضا عابدی، (1384ش)، «شادمانی و شخصیت، بررسی مروری»، مجلة تازههای علومشناختی، سال7، شماره2: صص71-60.
15
- جیوسی، سلمیخضراء، (1997م)، موسوعه الأدب الفلسطینی المعاصر. بیروت: المؤسسه العربیه.
16
- خاری آرانی، مجید، سعید بهشتی و زهرا علیاکبرزاده آرانی، (1389ش)، «معنا و مؤلفههای امیدواری در متون اسلامی و روانشناسی مثبتگرا» دانشور رفتار. سال17. شماره45: صص170-157.
17
- ذبیحی حصاری، نرجس، محمدرضا چاجی و علی زارع مقدم، (1396ش)، «رابطة خردمندی با بهزیستی روانشناختی و سرزندگی تحصیلی در دانشآموزان»، مجلةپژوهشهای تربیتی، شمارة35: صص35-20.
18
- رجائی، نجمه، (1378ش)، آشنایی با نقد معاصر عربی، مشهد: دانشگاه فردوسی.
19
- سلیگمن، مارتین، کارن رایویچ و لیزا کاکس، (1383ش)، کودک خوشبین، ترجمة فروزنده داورپناه، تهران: رشد.
20
- سلیگمن، مارتین، (1388ش)، روانشناسی مثبتنگر در خدمت خشنودی پایدار. ترجمة مصطفی تبریزی و رامین کریمی، تهران: نشر دانژه.
21
- سلیمان، خالد، (1376ش)، فلسطین و شعر معاصر عرب، ترجمة عبدالحسین فرزاد و شهره باقری، تهران: چشمه.
22
- عارفی، فرشته، رضا حصارزاده و بهزاد کاردان، (1395ش)، «بررسیرابطةشادیفردیوخوشبینی با انتخاب محافظهکارانه و متهورانة حسابداری»، فصلنامة حسابداری مالی، سال8، شماره32: صص82-59.
23
- عباسی، معصومه، (1392ش)، «چگونه شاد باشیم؟» فصلنامة راهبرد، http://rahbord1389.blogfa.com/post/30
24
- علیزاده، گلاویژ، رسول کردنوقابی و نجمه نظری، (1393ش)، «تأثیر آموزش خوشبینی به روش قصهگویی بر افزایش میزان خوشبینی دانش آموزان»، مجلة روانشناسی بالینی، سال6، شمارة1: صص112-103.
25
- عینی، نسرین، (1395ش)، «بررسی عناصر نشانهشناختی امیدواری در غزلیات حافظ»، مجلة زبان و ادب فارسی، سال8.، شماره 26 و27 : صص 309-279.
26
- فرانکلین، ساموئل.(1390ش)، روانشناسی شادکامی، تهران: سخن.
27
- قبادی، حسینعلی و مجید هوشنگی، (1388ش)، «نقد و بررسی روانکاوانه شخصیت زال از نگاه آلفرد آدلر»، مجلة نقد ادبی، سال2، شمارة 7: صص119-91.
28
- قرشی، سمیرا و فریده دوکانهای فرد، (1394ش)، «بررسی تأثیر رواندرمانی مثبتنگر بر سختکوشی و شادکامی دانش آموزان دختر پایة سوم دبیرستان شهرسان مرند سال 1393»، فصلنامة مشاوره و رواندرمانی، سال4، شماره15: صص75-60.
29
- کردنوقابی، رسول و همکاران (1397ش)، «بررسی تطبیقی رفتار خردمندانه در شخصیت زال بر اساس مدل سه بُعدی خرد آردلت»، پژوهشهای ادب تطبیقی، دورة 6، شمارة 1: صص 30-1.
30
- کریمیفر، مسعود و همکاران، (1395ش)، «اثربخشی آموزش مؤلفههای معنوی بر مؤلفههای روانشناسی مثبت در نوجوانان»، پژوهشنامة اسلامی زنان و خانواده، سال4، شمارة 7: صص136-113.
31
- کزازی، میرجلالالدین، (1385ش)، زیباشناسی سخن پارسی، تهران: مرکز.
32
- گلپرور، محسن و وحیده بهاری، (1393ش)، «تأثیرآموزشکیفیتزندگی بر مؤلفههای سرمایة روانشناختی دانشجویان دختر»، مجلةزن و خانواده، دورة 2، شمارة 1: صص92-73.
33
- گلمن، دانیل، (1380ش)، هوشهیجانی، ترجمة نسرین پارسا، تهران: نشر رشد.
34
- لینداور، مارتن، (1974م)، الدراسة النفسیة للأدب، ترجمة شاکر عبدالحمید، شیکاگو: شبکه الکتب العربیه. www.kotobarabia.com
35
- ملازاده، ریحانه و مینا عابدی، (1397ش)، «نمادهای طبیعی در سرودههای پایداری معین بسیسو»، نشریة ادبیات پایداری، سال10، شمارة 18: صص326-309.
36
- منصوری، سید امیر، (1383ش)، «تأملیدرزیباشناسیمنظرهدرشعرحافظ»، باغ نظر، سال1، شمارة 1: صص84-71.
37
- نوفرستی، اعظم و همکاران، (1394ش)، «اثربخشی رواندرمانی مثبتگرا بر شادکامی و بهزیستی روانشناختی افراد دارای نشانههای افسردگی، مطالعة تک آزمودنی با چند خط پایه»، پژوهشنامة روانشناسی مثبت، سال1، شمارة 1: صص18-1.
38
- Ardelt, M. (2003). Empirical Assessment of a Three-Dimensional Wisdom Scale. Research on Ageing.
39
- Argyle M. (1990) The happiness of extraverts. Pers Individ Diff.
40
- Carver ChS, Scheier MF, Segerstrom S. C (2010). Optimism. J Clin Psychol Rev.
41
- Forgas, J. P. (1995). Mood and Judgment: The Affect Infusion (AIM), Psychological Bulletin..
42
- Rego, A. and E. Pina, M. Cunha. (2008). Workplace spirituality and organizational commitment: an empirical study. Journal of Organizational Change Management.
43
- Lopez, S.J (2009). Encyclopedia of positive psychology, Wiley-Blackwell Publication.
44
- Scheie MF, Carver CS (1984). Optimism, coping, and health: assessment and implications of generalized outcome expectancies. J Health Psychol.
45
- Seligman, M. (2000). Learned helplessness: New York. Mc Grow Hillpress.
46
- Seligman MA, Csikszent MH (2000). Positive psychology: American Psychologist.
47
- Seligman MEP (1991). Learned optimism: How to change your mind and your life. New York: Roultledge.
48
- Taylor SE, Kemeny ME (2000). Psychological resources, positive illusions, and health. American psychology.
49
- Webster, J. D. (2007). Measuring the character strength of wisdom. Aging and Human.
50
ORIGINAL_ARTICLE
نشانه شناسی عنوان در قصیده «من یومیات سیف بن ذی یزن فی بلاد الروم» سروده عبدالعزیز مقالح
یکی از رمزگانهای مؤثر در متن که مخاطب را در ابتدای امر با علامتها و نمادهای موجود در واژگان و تصاویر آشنا میسازد، عنوان است. رمزگانی که انتخاب آن برای قصیده، یکی از مراحل مهم و حساس برای هر شاعر در سرودن شعر و نشاندهندة احاطة جامع تجربة او در ارتباط با مخاطب بوده و به مثابه کلید ورود مخاطب به فضای متن، بخشی از مطالعات نشانهشناسان را به خود اختصاص داده است. عنوان، خواننده را بر آن میدارد تا برای برداشت خود از متن و فهم دقیق آن بیندیشد و فضایی کلی از متن و پیام آنرا برای خود مجسم سازد. در همین راستا عبدالعزیز مقالح شاعر معاصر یمن با انتخاب واژة «یومیات» و یک شخصیت تاریخی برای عنوان قصیده خود که ارائه دهنده مضامین مدنظر خویش میباشد، خواننده را در درک بهتر محتوای قصیده کمک میکند. جستار حاضر درصدد بررسی نشانهشناختی عنوان و ارزیابی کارکردهای آن در مضمون قصیده با رویکرد توصیفی-تحلیلی است. بررسی عنوان این قصیده در سطح واژهنامهای، غنای موروث مردمی یمن و ریشهدار بودن آنرا نشان میدهد و از نگرش عمیق شاعر در بُعد هنری و زیباییشناختی حکایت دارد. در سطح ساختاری به تناسب انسجام میان آواها در عنوان، هارمونی ایجاد و پیوند آوایی در عنوان با تکرار حروف و آخرین حرف هجا اشاره میشود و این مضمون را میرساند که بسان یک منجی درصدد به خطرانداختن جان خود و رهاییبخشیدن مردم از رنج است. در سطح معنایی، ارتباط عمیق و منسجمی میان عنوان و متن حاکم است. ارتباطی که درصدد آگاهیبخشی به مخاطب در اثبات واقعیت متن یعنی سیطرة حزن و اندوه، غم غربت و تحمل رنج و محنت در راه آزادی میهن میباشد.
https://mcal.yazd.ac.ir/article_1682_d6a362f4b069863fa65e3e0fd3f62516.pdf
2020-01-21
283
305
10.22034/mcal.2020.1682
نشانه شناسی عنوان
شعر معاصر یمن
عبدالعزیز مقالح
سیف بن ذی یزن
امیر
فرهنگ نیا
a_farhangnia@sbu.ac.ir
1
استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه شهید بهشتی
LEAD_AUTHOR
- آذرشب محمدعلی، محمد حسن امینمقدسی، شهریار نیازی و موسی بیات (1396ش)، «نشانهشناسی عنوان قصیده (حفر علی یاقوت العرش) سروده محمدعلی شمسالدین»، مجلة زبان و ادبیات عربی مشهد، بهار و تابستان: صص1-26.
1
- آل مریع، أحمد بن علی (2013م)، علی الطنطاوی، کان یوم کنتُ، صناعة الفقه والأدب، دراسة فی فن السیرة الذاتیة، تقدیم: عبدالعزیز الخویطر، الطبعة الثالثة، الریاض: مکتبة العبیکان.
2
- ابن منظور(1988م)، لسان العرب، بیروت: دار صادر.
3
- أبوجبین، عطا محمد (2004م)، شعراء الجیل الغاضب، دار المسیرة للنشر والتوزیع والطباعة، عمان، الطبعة الأولی.
4
- بخیت، فاطمه، سعید بزرگ بیگدلی, ناصر نیکوبخت، کبری روشنفکر (1392ش)، «بررسی تطبیقی دلالت عنوان در شعر شش شاعر فارسی و عربی معاصر»، رسالة دکتری رشته زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تربیت مدرس: تهران.
5
- بلعابد، عبدالحق (2008م)، عتبات، جیرار جینت من النص إلی المناص، تقدیم: سعید یقطین، منشورات الاختلاف، الجزائر، الطبعة الأولی.
6
- جمال، حیدر محمد (2011م)، «شعریة العنونة، عزالدین المناصرة نموذجاً»، مجلة الجامعة الإسلامیة، مجلد19،العدد2: صص1207-1236
7
- الجمیلی، محمد مطلک صالح (2016م)، السرد الرسائلی، قراءة فی سیرة الجسد وصهیل المطر الجریح لمحمد صابر عبید، الطبعة الأولی، عمّان: دار غیداء للنشر والتوزیع.
8
- حسن، عبدالکریم (1989م)، لغة الشعر فی زهرة الکیمیاء بین تحولات المعنی ومعنی التحولات، القاهرة، الهیئة المصریة العامة للکتاب، مجلة فصول، المجلد1، عدد1،2: صص 17-29.
9
- درمش، باسمة (2007م)، «عتبات النص»، مجلة علامات فی النقد، عدد61، السعودیة: صص 39-88.
10
- رحاحلة، أحمد زهیر (2012م) القصیدة الطویلة فی الشعر العربی المعاصر، عمان: دار الحامد للنشر والتوزیع.
11
- الرواشدة، سامح (1995م)، القناع فی الشعر العربی الحدیث، دراسة فی النظریة والتطبیق، إربد: مطبعة کنعان.
12
- الزبیدی، صلاح مهدی ونصرالله عباس حمید (2015م)، «التکرار وأنماطه فی شعر عبدالعزیز المقالح»، مجله دیالی، شماره 67: صص 264-281.
13
- عامر، رضا (2014م)، «سیمیاء العنوان فی شعر هدی میقاتی» مجلة الواحات للبحوث والدراسات، مجلد 7، عدد 2: صص577-593.
14
- زعرب، صبحیة عودة (2018م)، تحلیل النص الأدبی فی ضوء النظریات النقدیة الحدیثة، الطبعة الدولیة، عمان: دار مجدلاوی للنشر والتوزیع.
15
- سجودی، فرزان، کاکهخانی، فرناز (1390ش)، «بازی نشانهها و ترجمة شعر»، مجلة زبانپژوهی، دانشگاه الزهرا، تهران، دوره 3، شماره 5: صص 133- 153.
16
- عبید، محمد صابر (2015م)، التشکیل الجمالیّ للخطاب الأدبی الکردیّ -الهویة والمتخیل-، الطبعة الأولی، عمان: دار غیداء للنشر والتوزیع.
17
- الغزامی، عبدالله (1993م)، ثقافة الأسئلة، مقالات فی النقد والنظریة، الطبعة الثانیة، القاهرة: دار سعاد الصباح.
18
- فرج، حمید الشیخ (2013م)، العنوان فی الشعر العراقی الحدیث، دراسة سیمیائیة، الطبعة الأولی، لبنان: دار ومکتبة البصائر.
19
- فضل، صلاح (1992م)، بلاغة الخطاب وعلم النص، عالم المعرفة، العدد164، أغسطس، الکویت: وزارة الإعلام.
20
- مطوی، محمد الهادی (1999م)، شعریة کتاب الساق علی الساق فی ما هو الفاریاق، مجلة عالم الفکر، العدد1، یولیو، الکویت: وزارة الإعلام.
21
- المقالح، عبدالعزیز(2004م)، الأعمال الشعریة الکاملة، المجلد الثالث، د.ط، صنعاء: من إصدارات وزارة الثقافة والسیاحة
22