دانشگاه یزد
نقد ادب معاصر عربی
2322-5068
2588-6762
2
1
2011
12
22
تأثیرپذیری شاعران معاصر عرب از مکتب ادبی رمانتیک
1
26
FA
علی
سلیمی
0000-0002-8223-4470
salimi1390@yahoo.com
حسین رضا
اخترسیمین
گرایش شاعران معاصر عرب به مکتب رمانتیک، نقطۀ آغازین تحول در این شعر به شمار میرود و رمانتیکها از گروههای پیشتازی هستند که دگرگونی ادبیات عربی و همگامی آن با عصر جدید، با تلاشهای آنان شروع شد. هرچند تعداد این جماعت در ابتدا اندک بود و بیشتر تغییر در حوزه معانی شعر را مد نظر داشتند، اما طولی نکشید که شمار آنها بیشتر شد و دامنه تحولخواهی آنان نیز، گستردش یافت به طوری که در مدتی کوتاه، محتوا و ساختار شعر معاصر عربی را دگرگون ساخت. این تأثیرگذاری به حدی گسترده بود که در فاصله میان دو جنگ جهانی، برجستهترین شاعران عرب که آثاری جهانی پدید آوردهاند، از پیروان مکتب رمانتیک هستند. در جای جای اشعار این گروه از شاعران، نمونههای بارزی از شعر رمانتیکی پدید آمده است که بیانگر میزان تأثیر این مکتب ادبی در شعر معاصر عربی است. پیوند میان نابسامانیهای اجتماعی جهان عرب و اندوه که یکی از درونمایهای اصلی شعر رمانتیکی است از عوامل گسترش و ماندگاری این تأثیرگذاری ژرف به شمار میرود. این مقاله با ذکر نمونههایی از شاعران رمانتیک عرب، گسترۀ این تأثیرگذاری را نشان میدهد
کلید واژه¬ها: مکتب رمانتیک,دگرگونی در شعر معاصر عربی,شعر رمانتیکی معاصر عربی
https://mcal.yazd.ac.ir/article_55.html
https://mcal.yazd.ac.ir/article_55_a5ccc0f25433b8c1aaecbd10236c2b4a.pdf
دانشگاه یزد
نقد ادب معاصر عربی
2322-5068
2588-6762
2
1
2011
12
22
جایگاه شعر و شاعری در اندیشۀ ادبی مصطفی صادق رافعی
27
58
FA
حسن
دادخواه
dadkhah1340@yahoo.com
فاطمه
سلیمی
زکیه
عبادی
مصطفی صادق رافعی بیشتر به عنوان اندیشمند و نویسندهای بزرگ در نوشتن مقالات با موضوعات اسلامی- اجتماعی شناخته شده است. او افزون بر این، در نقد ادبی نیز دستی توانا دارد. بسیاری از پژوهشگران، نقد نویسی رافعی را نقدی لغوی و در سطح واژگان دانستهاند، حال آن که وی پیرامون مفهوم «ادبیات»، «شعر» و «شاعر»، دیدگاههایی دارد که فراتر از پرداختن به نقش «واژگان» در یک اثر ادبی است. امّا این دیدگاهها که نشان از گسترۀ نگاه او به موضوعات ادبی دارد؛ تا چه اندازه تازه و نوآورانه است؟ در این مقاله، دیدگاههای او پیرامون جایگاه شعر و شاعری از لابلای نظرات بعضاً دو پهلو و مبهم وی بیرون آورده و مورد بررسی قرار گرفته شده است تا از این رهگذر، میزان تازگی و استواری و دگرگونیهای آن بر خوانندگان روشن گردد. <br /> نتیجه این بررسی نشان میدهد که، با توجه به زمان و دوران زیست رافعی و محدودیتهای آن برهه از جنبه تولید نظریات ادبی جدید، وی را میتوان یکی از پیشگامان راه نو در ادب عربی به شمار آورد.
کلیدواژهها: مصطفی صادق رافعی,نقد ادبی,شعر,شاعر
https://mcal.yazd.ac.ir/article_57.html
https://mcal.yazd.ac.ir/article_57_784cc4c1aa95fd31b7d8b6f7ae85a183.pdf
دانشگاه یزد
نقد ادب معاصر عربی
2322-5068
2588-6762
2
1
2011
12
22
بررسی و نقد «زینب، مناظر و أخلاق ریفیة» نخستین رمان معاصر عربی
59
89
FA
غلامعباس
رضایی هفتادر
شرافت
کریمی
رمان روایتی منثور و مطول است که بر اساس تقلیدی نزدیک به واقعیت از رویدادها، انسان، عادات و حالات او در قالب یک پیرنگ نوشته شده و به نحوی شالوده جامعه را در زمانی معین به تصویر می کشد یا مورد انتقاد قرار می دهد. «زینب» نخستین رمان عربی در قرن بیستم و اثری اجتماعی و در نوع خود پیشگام است که بر طبق معیارهای معاصر فن داستان نویسی به نگارش درآمده است.مدهآآ محمد حسین هیکل آن را در اوایل قرن بیستم؛ زمانی که برای تحصیل در فرانسه به سر می برد، نوشته است. دوری از وطن –مصر- و تأثیرپذیری از تمدن، ادبیات و زیباییهای فرانسه، از عوامل مؤثر در نگارش این اثر است. پیرنگ داستان شرح زندگی واقعی و محیط اجتماعی جامعه روستایی مصر است. جنبه های ظاهری زندگی شخصیت ها به گونه ای هنرمندانه توصیف شده است. نویسنده در شخصیت پردازیها واقعیت عینی جامعه و قوه سیال ذهن خود را در هم آمیخته است. در درونمایه داستان زندگی دهقانان مصر، مشکلات و آداب و رسوم آنها به شیوه توصیفی و با رویکردی انتقادی بیان شده است. زبان روان و ساده و توصیف طبیعت، مناظر و شخصیتها خواننده را تشویق می کند داستان را تا پایان بخواند و این از محاسن این اثر نوپا بشمار می آید. در طول روایتِ حوادث گاه از لهجه محلی مصر استفاده شده است. عنصر زمان بر خطی مستقیم و گذرا جریان دارد و در کشمکش میان شخصیتها و چهارچوب روایی داستان ظاهر می شود. از عنصر مکان نیز به طور عام و با عناوینی مثل: روستا و مزرعه و خانه استفاده شده است. افراط در توصیفات، تناقض در شخصیت پردازیها به ویژه در باره «حامد» به عنوان قهرمان داستان، درک نسبی و نه عمیق از زندگی کارگران و کشاورزان و عدم موفقیت در ورود به عمق شخصیتها از نقاط ضعف این اثر به شمار می آید.
کلمات کلیدی: زینب,مصر,کشاورز,پیرنگ,شخصیت پردازی,اسلوب
https://mcal.yazd.ac.ir/article_143.html
https://mcal.yazd.ac.ir/article_143_e71fd533b5d5c5c763933bc9d4c5a201.pdf
دانشگاه یزد
نقد ادب معاصر عربی
2322-5068
2588-6762
2
1
2011
12
22
بینامتنی اشعار بارودی با شعر جاهلی
89
119
FA
جواد
رنجبر
سجاد
عربی
<br />بینامتنی یکی از رویکردهای نقد ادبی جدید است که روابط بین متون را مورد بررسی قرار میدهد. این نظریه را که ژولیا کریستوا بین سالهای 1966 تا 1967در ضمن مباحث نقدی خود مطرح نمود، امروزه در ادب عربی به نام «تناص» شناخته میشود. بر اساس این نظریه، متن پایدار وجود ندارد و هر متنی حاصل تعامل با متون قدیم یا معاصر خود است و یا به عبارتی دیگر، هر متنی، بینامتنی است. محمود سامی بارودی پیشوای شعر معاصر عربی با روی آوری به متون کلاسیک عربی بویژه شعر جاهلی، باعث ظهور نهضت ادبی معاصر عربی در شعر شد و توانست شعر عربی را از رکود طولانی آن رهایی بخشد. این روی آوری و توجه، باعث شکل گیری انواع و اشکال بینامتنی در اشعار وی گشته است که در همهی موارد به شکل آگاهانه صورت پذیرفته است . براین اساس، بارودی در همهی هستههای اصلی شعر اعم از درون مایه، واژه و سبک شعری از شاعران جاهلی تأثیر پذیرفته است. بین این دو متن هر سه نوع روابط بینامتنی وجود دارد، اما بیشتر آنها از نوع نفی متوازی یا «امتصاص» بوده است؛ به گونهای که بارودی از شعر جاهلی دفاع کرده و شعرخویش را همسو با آن قرار داده است که در برخی موارد با نوآوریهایی از سوی وی نیز همراه بوده است. در این مقاله سعی شده است تا در قالب نظریه نقدی «بینامتنی» ضمن تبیین و تفسیر روابط بینامتنی اشعار بارودی با شعر دورهی جاهلی ، میزان تأثیر این اشعار در شعر بارودی مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد
کلید واژه¬ها: بینامتنی(تناص),بارودی,شعر جاهلی
https://mcal.yazd.ac.ir/article_145.html
https://mcal.yazd.ac.ir/article_145_8e47b8540c07adcae30e2b756f5f8d6f.pdf
دانشگاه یزد
نقد ادب معاصر عربی
2322-5068
2588-6762
2
1
2011
12
22
آسیبهای اجتماعی از دیدگاه «جمیل صدقی الزهاوی»
119
151
FA
حسین
ناظری
hosein_nazeri@yahoo.com
معصومه
محمودآبادی
اشعار سیاسی - اجتماعی به عنوان یکی از نیرومندترین و زنده ترین جریان های ادبی معاصر عرب به شمار میرود. و به ویژه در عراق، در پی افزایش ظلم و ستم حکومت ها و استعمارگران با هدف مبارزه در مقابل استبداد و به امید بر طرف شدن ریشه ها و عوامل نابسامانی های اجتماعی شکل گرفت . این اشعار آیینهی تمام نمای دردها و رنج ها، پیکار و پایداری، آزادی و بیانگر معضلات اجتماعی اقشار مختلف جوامع بشری است که شاعران زیادی از جمله جمیل صدقی زهاوی، منادیان حقیقی آن به شمار می آیند. <br /> جمیل صدقی زهاوی شاعر بزرگ عراق از پیشگامان نهضت در عراق به شمار می رود. . به سبب آزادی فکری و پیشگامیش در اقدامات مترقیانه، زندگی پریشانی داشت و موجب سوءظن حکومت عثمانی و خشم مردم نسبت به او گردید.او پرچم علم آموزی را در جامعه خود برافراشت و در راه آزاد نمودن زن از سنتها و قید و بندهای موجود در جامعه تلاش های فراوانی نمود و در این راه با مقاومت ها و انتقادهای فراوانی روبه رو شد، ولی به مبارزه خویش ادامه داد و عقاید خود را شجاعانه و بدون هیچ تردیدی بیان نمود. در این نوشتار ابتدا شرح زندگی او ، سپس به آسیبهایی که میتواند تارو پود یک جامعه را از هم بگسلد و زهاوی هم به آن اشاره کرده ، پرداخته شده است. و سعی شده تا آرا و اندیشه های سیاسی اجتماعی او را از خلال اشعار دیوانش استخراج، دسته بندی و در نهایت بررسی کرده، و جهت گیری های فکری در آن را تا حد امکان مشخص نماید
واژه های کلیدی: جمیل صدقی الزهاوی,آسیبهای اجتماعی,زن,آموزش
https://mcal.yazd.ac.ir/article_146.html
https://mcal.yazd.ac.ir/article_146_c21763397c4c2bf514904323dab1c136.pdf
دانشگاه یزد
نقد ادب معاصر عربی
2322-5068
2588-6762
2
1
2011
12
22
تحلیل گفتمان اشعارسمیح القاسم براساس رویکرد بینافردی"
151
173
FA
رقیه
رستم پور
rostampour2020@yahoo.com
مینا
پیغامی
سمیح القاسم همواره به عنوان یکی از شاعران برجسته مقاومت محسوب میگردد به طوری که وی را یکی از اعضای مثلث مقاومت تلقی میکنند که نقش مهمی در به تصویر کشیدن فاجعه فلسطین داشته است اما در سالهای اخیر نظرات مختلفی در مورد تغییر رویکرد سیاسی وی از مقاومت به سازش مطرح شده است در این میان با توجه به اینکه شاعران و ازجمله سمیح القاسم زبان خاص خود را داشته و پی بردن به رویکرد اصلی انان به سادگی صورت نمیگیرد بنابراین به ابزاری در جهت کشف رویکرد فکری وی نیاز داریم. یکی از مهمترین ابزارها در جهت پی بردن به لایه پنهانی متن و فهم اصول اندیشه نویسنده و شاعر، تحلیل گفتمان میباشد. این رویکرد زبان شناسی با بررسی فرانقش بینافردی از یک سو و بررسی اصول زبانشناسی از سوی دیگر، سعی در تبیین نظام اندیشگانی شاعر دارد. در این مقاله سعی در بررسی فرانقش بینافردی داشته و دو نمونه قصیده از قبل و بعد از جنگ شش روزه1967م(به عنوان یکی از رویدادهای موثر در تغییر رویکرد سیاسی مبارزان و ادبای مقاومت) را برگزیده و در چارچوب تقابل و رابطه حاکم بر حضور متکلم و مخاطب به عنوان مظاهر اصلی ساختار بینافردی مورد بررسی قراردادهایم .هدف اصلی این پژوهش پی بردن به رویکرد سمیح القاسم بر اساس دلایل متنی موجود و بدون اتکا بر نظرات ضد ونقض مختلف در مورد تغییر خط فکری وی میباشد پس از بررسی، نتیجه گرفتیم که حضور متکلم و مخاطب در اشعار قبل ازجنگ بسیار قدرتمند بوده و در مورد متکلم با نقش آفرینی ضمایر مفرد وجمع و درمورد مخاطب با مخاطب قراردادن برادران مجاهد و تکرار فعلهای امر ونهی تبیین شده است. در حالی که در اشعار پس از جنگ شخص متکلم به صورت ضعیف و معمولا بدون ذکر ضمیر مستقیم حضور یافته و شخص مخاطب نیز هرگز با افعال امر ونهی که بیانگر احساس مسئولیت شاعر در قبال ارشاد مخاطبان میباشد، همراه نیست. به این ترتیب تغییر رویکرد سمیح از قوت و اقتدار به انفعال و ضعف کاملا مشهود است
کلمات کلیدی: سمیح القاسم,تحلیل گفتمان,شعر فلسطین,فرانقش بینافردی
https://mcal.yazd.ac.ir/article_147.html
https://mcal.yazd.ac.ir/article_147_ed8b6299a766e596774c9c012f0c1c11.pdf
دانشگاه یزد
نقد ادب معاصر عربی
2322-5068
2588-6762
2
1
2011
12
22
بررسی توصیفی- تحلیلی سیمای امام حسین(ع) در شعر دینی احمد وائلی
173
202
FA
تورج
زینی وند
کامران
سلیمانی
خطیب مشهور و معاصر شیعی عراق، احمد وائلی، از احیاگران فرهنگ قرآن کریم و شیفتگان سیره ی رسول الله(ص)و اهل بیت(علیهم السّلام)؛ از جمله امام حسین(ع) در جهان اسلام بود. وائلی بابرشمردن منقبت های امام حسین(ع) ، از جمله؛ عزّتمندی، جوانمردی، قهرمانی، استواری، پایداری و دادگستری ، ایشان را عامل بیداری ملّتهای ستمدیده و معیار تشخیص حقّ از باطل میداند. وی، امام حسین(ع) را، منبع الهام بخش مسلمانان، بلکه تمام بشریّت در انقلاب علیه ستم و جور می داند که خون او تا ابدیّت از جریان نخواهد ایستاد. وائلی، در شمار شاعرانی است که مدح و رثای سیدالشّهداء، را با موضوع های اجتماعی و سیاسی زمان پیوند می دهد و از طریق منبرهای حسینی(ع)نقش بسیار مهمّی در آشنایی جوانان مسلمان با آموزه های حسینی داشت. شعر دینی او که غالباً در چارچوب شعر حسینی است، پرحرارت و تأثیرگذار و متناسب با نیاز منبر و خطابه بود و از لحاظ مردمی و ادبی نیز مقبول همگان بود. رمز موفّقیت وی در خطابه و ادبیات دینی ، بهره گیری از آموزه های حماسه حسینی بوده است . اسلوب شیوا و جادوی بیان وی نیز در تأثیرگذاری بر مخاطبان بی تأثیر نبوده است. دو محور اساسی این پژوهش، عبارتند از؛ <br />الف) گذری کوتاه بر شعر وائلی و معرفّی جایگاه شعر وی در شعر معاصر عراق . <br />ب) پردازش تحلیلی موضوع با محوریت شخصیّت امام حسین (ع) و رخداد عاشوراء در شعر وائلی
کلید واژه: امام حسین(ع),احمد وائلی,شعر دینی,شعر شیعی,شعر معاصر عراق,ادب پایداری
https://mcal.yazd.ac.ir/article_148.html
https://mcal.yazd.ac.ir/article_148_d18ccac02bbfb0b27d34450dc59f17cd.pdf