واکاوی حس تعلق مکانی در رمان «من منتظرت هستم» (لأنی أشتاق الیک) از سناء ابوشرار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای زبان و ادبیات عربی، دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه تربیت مدرس

3 استاد گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه تربیت مدرس

4 دانشیار دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس

10.22034/mcal.2019.1459

چکیده

حس تعلق مکانی، رابطه­ای عاطفی و پر معنا بین شخص و مکان است که آن را قرارگاهی ارزشمند می‌سازد. این حس، شاخص ویژه مکانی برای یک فرد نسبت به دیگر مکان­ها می­باشد که ابعاد روان‌شناسانه، کالبدی و حتی اجتماعی را در بر می­گیرد. بیشتر پژوهش­های مکان داستانی بر جنبه­های توصیفی تکیه دارد، اما مکان داستانی در پرتو این حس توانایی­های گوناگون روانی، احساسی و کالبدی را به خود می­گیرد که موجب تعلق شدید شخصیت­ها به آن و تعامل دوطرفه می­گردد و از توصیفات صرف مکانی تا حد زیادی فاصله می­گیرد. مکان در رمان «من منتظرت هستم» از سناء ابوشرار نقشی بسیار پر رنگ در تعلق افراد دارد و می­توان با تکیه بر رویکرد روان­شناسی محیطی، که عمده تمرکز آن بر مکان و ارتباط آن با فرد است، این پدیده داستانی را به شکلی متفاوت تحلیل کرد تا قابلیت­های هنری مکان در داستان، بیش از پیش روشن گردد. این پژهش برآن است به روش توصیفی-تحلیلی به چکونگی شکل­گیری حس تعلق مکانی در این رمان بپردازد. نتایج نشان می­دهد تعلق مکانی در این رمان  منجر به "این ­همانی" شدید شخصیت­ها با مکان شده به نحوی که قهرمانان بدون آن احساس وجود نمی­کنند و خود را در سایه­ی مکان تعریف می­کنند. همچنین شاهد سه بعد تعلق مکانی فردی، کالبدی و فرایند روان­شناسانه هستیم که بعد مکانی نقش بارزتری در ایجاد تعلق مکانی افراد دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of place belonging in the novel “Enni ashtaqho elayk” by Sana Abou Sharar

نویسندگان [English]

  • Nassrin Kazemzadeh 1
  • Kobra Roushanfekr 2
  • Faramarz Mirzaei 3
  • Mohammad Jafar Yousefian 4
1 PhD student in Arabic Language and Literature, Tarbiat Modares University
2 Associate Professor in Department of in Arabic Language and Literature, Tarbiat Modares University
3 Professor in Department of in Arabic Language and Literature, Tarbiat Modares University
4 Associate Professor Faculty of Arts, Tarbiat Modares University
چکیده [English]

Sense of belonging of a person to an emotional and meaningful place makes that place valuable and distinctly interesting for him or her. This sense is associated with psychological, physical, and even social contexts. So far, most pieces of research on fictional locations have been on descriptive aspects, but dealing with a location in the light of sense of belonging justifies various psychological, emotional, and physical attachments of the characters and their mutual engagement with the story setting. In this regard, the text goes away from being a mere description of a place. The place in the novel “Enni ashtaqho elayk” has a very colorful meaning for Abou Sharar. The corresponding descriptions are based on the approach of environmental psychology that focuses on the place and its relationship with the individual. This fictional phenomenon can be analyzed in such a way so as to indicate the artistic features of the location in the story. This research seeks to explore the formation of a sense of belonging to place in the novel by a descriptive method. The sense is so strong that the characters of the story cannot feel alive without it. From the psychological point of view, there are three dimensions of sense of belonging found in the story including interpersonal and spatial and structural. Of these, the spatial dimension better accounts for the formation of the sense of belonging to the place.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sense of belonging to a place
  • Enni ashtaqho elayk
  • Sana Abou Sharar
- آراسته، مهدی، هیرو، فرکیش (2016م)، فاکتورهای کالبدی تاثیرگذار بر احساس تعلق به مکان، کنفرانس بین المللی معماری و شهرسازی، تهران.
- أبوشرار، سناء (2011م)، لأنی أشتاق الیک، القاهرة: دارالهلال.
- باشلار، غاستون (1984م)، جمالیات المکان، ترجمة: غالب هلسا، الطبعة الثانیة، بیروت، المؤسسة الجامعیة للدراسات والنشر و التوزیع.
- پاکزاد، جهانشاه (1388ش)، سیر اندیشه­ها در شهر­سازی: از فضا تا مکان،تهران، انتشارات شهیدی.
- پاکزاد، جهانشاه (1386ش)، مقالاتی در باب مفاهیم معماری و طراحی شهری، چاپ اول، تهران، انتشارات شهیدی.
- پیربابائی، محمدتقی، قره یگلو، مینو، علی نام، زهرا (1394ش)، بررسی فرآیند دلبستگی به مکان در مطالعات شهری با رویکرد روان­شناسی شناختی، تازه­های علوم شناختی، سال 17، شماره 1، صص 46-59.
- تی. مک اندرو، فرانسیس (1392ش)، روان­شناسی محیطی، ترجمه غلامرضا محمودی، چاپ سوم، نشر وانیا.
- جوان فروزنده، علی، مطلبی، قاسم (1390ش)، مفهوم حس تعلق به مکان و عوامل تشکیل دهنده آن، هویت شهر، دوره 5، شماره 8، صص 37-27.
- رلف، ادوارد، (1389ش) مکان و بی­مکانی، ترجمه محمد­رضا نقصان­محمدی، کاظم مندگاری، زهیر متکی، چاپ اول، تهران، انتشارات آرمان شهر.
- سجاد­زاده، حسن (1393ش)، نقش دلبستگی به مکان در هویت­بخشی به میدان­های شهری، باغ نظر،شماره 25، سال دهم، 79-88.
- شولتز، کریستین نوربری (1391ش)، معماری: حضور، زبان و مکان،ترجمه علیرضا سید احمدیان. چاپ سوم. تهران، انتشارات نیلوفر.
- شولتز، دوان، شولتز، سیدنی آلن (1383ش)، نظریه­های شخصیت، ترجمه یحیی سید محمد، تهران: مؤسسه نشر.
- صفاری­نیا، مجید (1394ش)، مقدمه­ای بر روان­شناسی شهری،جلد دوم، تهران، تیسا.
14- فلاحت، محمد­صادق (1385ش)، مفهوم حس مکان و عوامل تشکیل دهنده آن، مجله هنرهای زیبا، شماره 26، صص57-66.
- کربلائی نوری، رضا، (1385ش)، مجموعه مقالات هویت شهر های جدید، کتاب دوم، چاپ اول، انتشارات شرکت عمران شهرهای جدید.
- کریمی، مهرداد، (1389ش) دلبستگی مکانی بررسی مفهومی و کارکردی،منظر، شماره 12، صص16- 21.
- لینچ، کوین (1384ش)، تئوری شکل شهر، سید حسین بحرینی، چاپ سوم، انتشارات دانشگاه تهران.
- المشایخ (2012م)، محمد، معجم أدیبات الاردن وکاتباته، عمان.
- نجمی، حسن (2000م)، شعریة الفضاء السردی المتخیل والهویة فی الروایة العربیة، ط الاولی، بیروت، المرکز الثقافی العربی.
- هاگت، پیتر (1373ش)، جغرافیای ترکیبی نو، مترجم شاپور گودرزی نژاد، تهران، انتشارات سمت.
- Altman, Irvin &low, sethaw, (1992), place attachment, New York: plenum press, 81-93.
- Brown, B.B, & Perkins, D.D, (1992), Disruptions in place attachment, New York: Plenum press, 279-304.
- Hidalgo, Carmona & Hernandez, Bernard, (2001), Place Attachment: Conceptual and EmpiricalQuestionsî, Journal of Environmental Psychology, vol21, pp 273-281.
- Scannell, Leila & Gifford, Robert, (2010), Defining place attachment: A tripartiteorganizing framework. Journal of Environmental Psychology, 30, 1-10.
- Salvesen, david,(2003), the making of place ,research on place & space website, www.matr.net/print-,