تحلیل کاریکلماتور در شعر «أحمد مطر» و استراتژی های بیانی آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کاشان

2 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کاشان

3 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کاشان

چکیده

طنز و مطایبه قالب‌ها و سبک­های متعددی دارد که یکی از این قالب‌ها «کاریکلماتور» است؛ گونه‌ای از نوشته کوتاهِ مطایبه‌آمیز که به قصد برجسته­سازی تضادها، با نگرشی متفاوت به دنیا و پدیده‌های پیرامون آن توجه می‌کند. در میان طنزپردازان معاصر عربی، «احمد مطر» یکی از پرکارترین و نامدارترین آنان در این زمینه محسوب می‌شود؛ وی به عنوان شاعری متعهد، در اشعار خود سیرت سوژه‌های خود را بازآفرینی می‌کند و از رهگذر آن، تضادهای معنوی و ناهمسویی حرف با عمل و ناهماهنگی صورت با سیرت آنان را فرادید مخاطبان اشعار خویش قرار می­دهد. نگارندگان در جستار پیش­روی برآنند تا با بهره‌گیری از روش توصیفی- تحلیلی، در گام نخست به تعریف و ارائه نمونه­هایی از کاریکلماتور در شعر «أحمد مطر» به عنوان پیشگام این فن در ادب معاصر عربی بپردازند و در گام بعدی به دسته­بندی و تشریح برخی از استراتژی­هایی که شاعر در کاریکاتورنویسی از آنها بهره جسته، اقدام نمایند. از آنجا که «أحمد مطر» کاریکاتوریست نیز بوده، لذا برای نشان­دادن قابلیت ارجاع تصویری کاریکلماتورهای ِوی، چند کارتون و طرح کاریکاتوری ضمیمة کاریکلماتورهایش شده است. نتیجة پژوهش حاکی از این است که «أحمد مطر» با بهره­گیری از شیوه کاریکاتورنویسی و نشان­دادن تناقضات و تفاوت های موجود، از سویی نقاب را از چهرة حاکمان بی­عمل و بیهوده­گوی کشورهای عربی کنار می‌زند و از دیگر سو، بی‌تفاوتی و انفعال شهروندان عرب را فرادید مخاطبان خویش قرار می‌دهد و از رهگذر آن، رؤیای  رسوایی حاکمان و اصلاح مردم سرزمینش را در سر می‌پروراند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of karikalamator in Ahmad Matar’s poetry and its rhetorical strategies

نویسندگان [English]

  • Hossein Mortezaie 1
  • Mohsen Seifi 2
  • Ali Najafi Ivaki 3
1 The PhD Candidate of Arabic Language and Literature, University of Kashan, Iran
2 Assistant Professor of Arabic Language and Literature, University of Kashan, Iran
3 Associate Professor of Arabic Language and Literature, University of Kashan, Iran
چکیده [English]

There are a plenty of templates and styles for the comic genre of writing. One of these templates is karikalamator, a kind of writing stunt from a different point of view to highlight the contradictions of the world and the phenomena in it. Among contemporary Arab comedians, Ahmad Matar is one of the most prolific and famous authors in this field. As a committed poet, in his poems, he recreates his subjects in his poems and presents the spiritual conflicts and inconsistencies of speech and action to his audience. In his caricatures, he uses some tools and strategies like alliteration, personification, simile, allusion, Irony, paradox, antonomasia, and half-truth. In this article using a descriptive-analytical method, first, the samples of his karikalamator are presented in the poems of Ahmad Matar as a master of this technique in the contemporary Arabic literature. Then, the strategies that have been used by the poet are categorized and described. Since Ahmad Matar was a caricature designer, some cartoons and caricature patterns have been attached to his karikalamator to show the visual capability of his karikalamator. The results of the research reveal that Ahmad Matar utilizes karikalamator as a method to show the existing contradictions and differences on the one hand and to unmask the reality of inactive and garrulous governors as well as the indifference and incuriosity of Arab citizens on the other hand. In this regard, he dreams of the ignominy of governors and betterment of the people of his land.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Humor
  • Caricature
  • Rhetorical strategies
  • Overstatement
  • Ahmad Matar
-    اصلانی، محمد رضا (1385)؛ فرهنگ و اصطلاحات طنز،تهران: انتشارات کاروان
-    تامسن، فیلیپ (1390)؛ گروتسک، ترجمه فرزانه طاهری، تهران: نشر مرکز
-    جرجانی، عبدالقاهر ( 1368)؛ دلائل الإعجاز فی القرآن، مشهد،آستان قدس رضوی.
-    حسین، یسری (1989)؛ حوار مع احمد مطر، جریده البیان، 28ژانویه، صفحه 8 .
-    حسینی، حسن و موسی بیدج (1380)؛ نگاهی به خویشتن، تهران، انتشارات صدا و سیما.
-    رستگارفسایی، منصور ( 1380 )؛ انواع نثر فارسی. چاپ اول ،تهران: سمت.
-    سکّاکی، یوسف بن أبی‌بکر (1937م)؛ مفتاح العلوم، بیروت: دار الکُتُب العلمیه.
-    شمیسا، سیروس (1378)؛ انواع ادبی، ج ۱، تهران: فردوس.
-    طالبیان، یحیی (1391)؛ کاریکلماتور در گستره ادبیات فارسی، چاپ اول، تهران: انتشارات فصل پنجم.
-    غنیم، کمال احمد (1998)؛ عناصر الإبداع الفنی فی شعر احمد مطر، الطبعة الاولی، قم: منشورات ناظرین.
-    مطر، أحمد (2001)؛ الاعمال الشعریة الکاملة، الطبعه الثانیه، لندن:لامکان.
-    اکسیر، اکبر (1387)؛ «نیم نگاهی به طرح و کاریکلماتور «ماه نگران زمین است»»، روزنامة اطلاعات، سال 1383، شماره24314.
-    حسین­پور، علی (1385)؛ «کاریکلماتورنویسی»، مجلة رسانة دانشگاه(مجلة علمی فرهنگی روابط عمومی دانشگاه کاشان)، دورة7، شمارة28: صص101-98.
-    صدقی، حامد و مرتضی قدیمی،(1384)، «مهمترین عناصر شعر أحمد مطر»، مجلة انجمن ایرانی زبان و ادبیات عرب، سال اول، شماره 3: صص90-69.
-    صلاحی، عمران (1384)؛«خنده و مشتقات آن»، ماهنامة دنیای سخن، شماره19(تیرماه): صص62-63.
-    طالبیان، یحیی و فاطمه تسلیم جهرمی (1388)؛«ویژگی‌های زبان طنز و مطایبه در کاریکلماتورها»، مجلة فنون ادبی، سال اول، شماره1: صص40-13.
-    واقف­زاده، شمسی و داوود جهانوند (1397)، «بررسی ژرف­ساخت­های ناسازواری در طنز تلخ احمد مطر»، دوفصلنامة علمی پژوهشی نقد ادب معاصر عربی، ش17: صص129-107.