دلالت نمادین رنگ در شعر خلیل حاوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه کردستان

2 مربی دانشگاه پیام نور مرکز سراوان

چکیده

رنگ از دیر باز نقش مهمی درآفرینش آثار ادبی ایفا نموده است. شاعر گاه برای عینیت بخشیدن به تصاویر هنری و کشف روابط میان اجزای آن، جلوه‌های واقعی و محسوس رنگ را به کار گرفته و گاه برای تبیین افکار بیان ناشدنی از فضای نمادین آن بهره جسته است. ریشه‌ی بکارگیری نمادین این عنصر را می‌بایست در پرتو تجارب ذاتی، احوال سیاسی و اجتماعی، گرایش‌های فلسفی خاص شاعر به ویژه پیچیدگی و ابهام موجود در شعر، جستجو نمود.
خلیل حاوی از جمله شاعران معاصر عربی است که از رنگ به عنوان نماد، فراوان بهره گرفته است. در این پژوهش کوشش شده جایگاه رنگ در شعر خلیل حاوی و مفاهیم نمادین آن مورد بررسی قرار گیرد. روش کار توصیفی تحلیلی است. نتایج به‌دست آمده بیانگر آن است که شاعر عنصر یاد شده را در بیان حالات روحی یا اهداف سیاسی و اجتماعی خویش به کار برده و پرکاربردترین رنگ در اشعار وی سیاه است که بر معانی ایستایی و رکود، اضطراب روحی- روانی، رنجش و گمراهی دلالت می‌کند. پس از آن رنگ‌های سرخ، سفید، زرد، سبز و آبی بیشترین بسامد را به خود اختصاص داده‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The symbolic Implication of Color in Khalil Havi`s Poetry

نویسنده [English]

  • mohsen pishvaiialavi 1
چکیده [English]

For a long time, color has played an important role in the creation of literary work.  Poets have sometimes employed colors in order to materialize the artistic images and to discover the relationship between the components of those real effects felt. And sometimes they have used the symbolic color space in line with explaining the unspeakable thoughts. The roots of the application of the symbolic concepts of colors should be sought in light of personal experiences, the political situation, the philosophical orientations of the poet and especially in the extension of complexity and ambiguity of the poetry. Khalil Havi is among those contemporary Arab poets who have employed symbolic colors to a large extent. In this research, attempt has been made to study the position of color in the Khalil Havi`s poetry and its symbolic concepts. The method is analytical and descriptive. The results obtained indicate that he has used colors in expressing his mood or his political and social goals. The most widely used color in his poems is black which implies stagnation, psychological distress, resentment and amusement. Thence, the red, white, green, yellow and blue are the most widely colors used in the Khalil Havi`s poetry.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contemporary poetry
  • Khalil havi
  • Color
  • Code and Symbol
- آیت اللهی، حبیب، (1384ش)، مبانی رنگ و کاربرد آن، چاپ اول، تهران، سمت.
- احمدی، بابک، (1372ش)، ساختار تاویل متن، چاپ دومتهران، مرکز.
- اردلان، نادر، لاله، بختیار، (1380ش)، حس وحدت، چاپ اول، تهران، فروزش.
- ایتن، جوهانز، (1365ش)، کتاب رنگ‌ها، ترجمه محمد حسین حلیمی، چاپ اول، تهران، وزارت اسلامی
- پاک نژاد، سید رضا، (1348ش)، اولین دانشگاه و آخرین پیامبر، چاپ اول، تهران، اسلامیه.
- پور حسینی، مژده، (1384ش)، معنای رنگ، چاپ اول، تهران، هنر آبی.
- دی، جاناتان و لسکی تایلو، (1387ش)، روانشناسی رنگ، ترجمه مهدی گنجی، چاپ اول، تهران، ساوالان.
- شفیعی کدکنی، محمد رضا، (1370ش)، صور خیال در شعر فارسی، چاپ چهارم، تهران، آگاه.
- شوالیه، ژاک، (1382ش)، فرهنگ نمادها، ترجمه سودابه فاضلی، چاپ سوم، تهران، جیحون.  
- عرفات الضاوی، احمد، (1384ش)، کارکرد سنت در شعر معاصر عرب، ترجمه حسین سیدی، چاپ اول، مشهد، دانشگاه فردوسی.
- کارکیا، فرزانه، (1375ش)، رنگ، بهره وری و نوآوری، چاپ اول، تهران، دانشگاه تهران.
- کاشانی، عبدالرزاق، (1376ش) اصطلاحات الصوفیة، ترجمه علی مودود لاری، چاپ اول، تهران، حوزه هنری.
- کوپر، جی سی، (1379ش)، فرهنگ مصور نمادهای سنتی، ترجمه ملیحه کرباسیان، چاپ اول، تهران، فرهاد.
- لوچر، ماکس، (1369ش)روانشناسی و رنگ‌ها، ترجمه منیره روانی پور، چاپ دوم، تهران، آفرینش.
- مددپور، محمد، (1384ش)، حکمت انسی و زیبایی شناسی عرفانی هنر اسلامی، چاپ دوم، تهران، سوره مهر.
- یونگ، کارل گوستاو و جوزف ال، (‌1377ش) انسان و سمبول‌هایش، ترجمه محمود سلطانیه، چاپ اول، تهران، جامی.
- الاندلسی، ابن عبد ربه، (1995م)، العقد الفرید، الطبعة الثالثة، بیروت، دارالفکر.
- اسماعیل، عزالدین، (1998م)، الشعر العربی المعاصر قضایاه و ظواهره الفنیة و المعنویة، الطبعة الثالثة، بیروت، دارالفکر العربی.
- بنیس، محمد، (2001م)، الشعر العربی الحدیث، الطبعة الأولی، بیروت، دار البیضاء.
- ثعالبی، ابومنصور، (2001م)، فقه اللغة: تحقیق جمال الطلبة، د.ط، بیروت، دارالکتب العلمیة.
- جیوسی، سلمی الخضراء، (2001م)، الاتجاهات و الحرکات فی الشعر العربی الحدیث، ترجمه:عبد الواحد لؤلؤه، الطبعة الأولی، بیروت، مرکز دراسات الوحدة العربیة.
- حاوی، ایلیا، (1984م)، مع خلیل حاوی فی سطور من سیرته و شعره، الطبعة الأولی، بیروت، دار الثقافة.
- حاوی، خلیل، (1979م)، جحیم الکومیدیا، الطبعة الأولی، بیروت، دار العودة.
- .............، (1972م)، دیوان خلیل حاوی، الطبعة الأولی، بیروت: دار العودة.
 -.............، (1993م)، دیوان خلیل حاوی، الطبعة الأولی، بیروت، دار العودة.
- .............، (1987م)، رسائل الحب و الحیاة، الطبعة الأولی، بیروت: دار النضال.
- .............، ( 1979م)، رعد الجریح، الطبعة الأولی، الطبعة الأولی، بیروت، دار العودة.
- الحطاب، محمد جمیل، (2003م)، عیون فی الشعر العربی، الطبعة الثالثة، دمشق: موسسة علاء الدین للطباعة و النشر، ط3.
- حنبلی، ابو الفلاح عبد الحیّ ابن العماد، (1981م)، شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج 5، د. ط، بیروت: دار المسیرة.
- صالح، ضاری مظهر، (2008م)، مدلولات اللون فی القرآن الکریم و الفکر الصوفی،بیروت: دار الکتب العلمیة، ط1.
- طالو، یحیی الدین، (لا تا)، الرسم و اللون، د.ط، دمشق، مکتبة الاطلس.
- عایدی، علی جمعه، (لا تا)، شعر خلیل حاوی: د.ط، الدراسة الفنی.
- العریض، ابراهیم، (1996م)، الشعر و الفنون الجمیلة، الطبعة الثالثة، البحرین: مکتبة فخراوی.
- عمر، احد مختار، (1997م)، اللغة و اللون، الطبعة الثانیة، القاهره: علام الکتب.
- حمدان، احد عبدالله محمد، (2008م)، دلالات اللون فی شعر نزار قبانی، رسالة الماجیستر، فلسطین، نابلس،جامعة النجاح الوطنیة.
– شحادة، نصرة محمد محمود، (2013م)، اللون و دلالاتها فی شعر البحتری، رسالة الماجیستر، جامعة الخلیل.
- سام خانیانی، علی اکبر و تقی وحیدیان کامیار، (1382ش)، رنگ در شعر معاصر، نشریه جستارهای ادبیدانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، سال سی و ششم، شماره4 پیاپی 143، صص17- 37.
- طالب زاده شوشتری، عباس و کلثوم صدبقی، (1392ش) ، بررسی کهن الگوی آنیما و تولد دوباره در ذهن و زبانخلیل حاوی، فصلنامه زبان پژوهی دانشگاه الزهرا، سال چهارم، شماره8، صص118-143. - عشری زاید، علی، (1974م) انماط شخصیة السندباد فی الشعر المعاصر، مجلة الثقافة العربیة، لیبیا، العدد السادس.
- ناظری، حسین و کلثوم صدیقی، (1390ش)، بررسی نمود اگزیستانسیالیسم در شعر خلیلحاوی، فصلنامه فلسفی شناخت، دوره هفتم، شماره1/64 ، صص 127-157.
- البستانی، بشری حمدی، (1993م)، جدل اللون فی شعر خلیل حاوی، آداب الرافدین، العدد 25، صص 165-196.