استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه فردوسی مشهد
چکیده
تمنّای جاودانگی از دیرباز، در رویکرد فرجامنگر اندیشهی بشری، نابترین، دلنشینترین و شاید، غمانگیزترین ترانهای بوده است که در ادوار مختلف تاریخ، بنمایه و عصارهی برجستهترین غزلوارههای آفرینش را در ذهن نوع بشر برساخته است و پرداختن بدین مفهوم نه تنها در دوران معاصر در ادبیات مشرق عربی و بویژه نزد سرایندگان مکتب تمّوز، امری دلکش و گریزناپذیر مینماید بلکه از گاهِ سرودن اسطورهی گیلگَمش و جستجوی گیاه جاودانگی نیز مطرح بوده است تا روایت آرمان بازگشت جاودانهی انسان در ادیان خداباور و تا اندیشهی عین الحیاة و چشمهی آب زندگانی...
در این نوشتار، پدیدآور بر آن است تا بر بنیاد نقد اسطورهگرا به خوانش موردپژوهانهی آن دسته از مرگ- نگارههای عبدالوهاب البیّاتی دست یازد که در نای هستی، نوای جاودانگی و بازگشت را زمزمه میکنند و از ژرفای هستی مرگآلودشان، حضور عشتار و بازگشتِ جان هستی را به جسم خزانزدهی خاک و ساکنان غریبش نوید میدهند؛ در این راستا نمود تمنای جاودانگی در سرودههای بیّاتی بر بنیاد برجستهترین الگوهای ایزدبانوی گیاهیِ اسطورهی کهن باززایی در میانرودان/ عراق کنونی در جستار حاضر مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
برآیند فرجامین این جستار نشان میدهد که از میان سرایندگان مطرح کنندهی مفاهیم رستاخیزی در ادبیات معاصر عربی، بیاتی، برجسته ترین شاعری بوده است که این مفهوم را مطرح نموده است از آن رو که وی در چکامههای رستاخیزی خویش، تنها تداعیگر اساطیر کهن نیست بلکه آفرینشگر اساطیری دیگرگونه در عصر جدید است.
«مقالهی حاضر مستخرج از طرح پژوهشی نگارنده به شماره 27826 مصوب دانشگاه فردوسی مشهد میباشد».
- جمشیدیان، همایون، (1385ش)، «بانوی بادگون، بررسی و تحلیل آنسیما در شعر سهراب سپهری»، فصلنامهی پژوهشهای ادبی، شمارهی12 و13.
- جمعیة التوراة الأمریکیة، جمعیة التوراة البریطانیة و الأجنبیة، (1938م)، التوراة و الأناجیل الأربعة، ترجمة من اللغات الأصلیة، العبرانیة و الکلدانیة و الیونانیة، القاهرة، دار التألیف و النشر للکنیسة الأسقفیّة.
- الجیّوسی، سلمی الخضراء، (2001م)، الاتّجاهات و الحرکات فی الشعر العربی الحدیث، ترجمة عبدالواحد لؤلؤة، بیروت، مرکز دراسات الوحدة العربیّة.
- رضایی، مهدی، (1383ش)، آفرینش و مرگ در اساطیر، تهران، انتشارات اساطیر.
- غیاثی، ناهید، (1391ش)، باورهای رستاخیزی در مصر باستان و ادیان ابراهیمی، تهران، نشر قطره.
- صبری، حافظ، (1973م)، الرحیل إلی مدن الحلم، دراسة و مختارات من شعر البیاتی، دمشق، منشورات اتحاد الکتاب العرب.
- صنعتی، محمد، (1382ش)، تحلیلهای روانشناختی در هنر و ادبیات، تهران، نشر مرکز.
- مک دونالد، ویلیام، (بیتا)، صحیفهی اشعیای نبی، تفسیر کتاب مقدس برای ایمانداران، بینا.
- Abrams’M.H (1977(. Natural Suoernaturalism:Tradition and Revolution in - - Romantic Literature’ Norton New York.
- Briffault’ Robert) 1977(. The Mothers’’ New York’ Atheneum.