نقد عناصر داستان «حکایات طبیب» نجیب کیلانی بر اساس رویکرد ادبیات اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی، دانشگاه علامه طباطبایی

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی

چکیده

در دنیای امروز، اندیشمندان و صاحب‌نظران در پی آنند تا به شیوه‌های گوناگون اندیشه‌های مورد نظر خویش را ترویج نمایند، در این میان مقوله‌ی هنر و ادبیات و به ویژه ادبیات داستانی از تاثیرگذاری بیشتری برخوردار است. از دهه‌ی چهارم قرن بیستم میلادی، ادبای برجسته‌ای با تلاش‌هایی که به خرج دادند موجبات رشدو شکوفایی داستان اسلامی را فراهم نمودند به طوری که در دهه‌ی پنجاه، ادبیات اسلامی به صورت یک مکتب ادبی با ویژگی‌های خاص خود مطرح گردید.
نجیب کیلانی (1995-1931) نویسنده‌ معاصر عرب و از جمله نظریه‌پردازان ادبیات اسلامی است. مقاله حاضر، با روش توصیفی و تحلیلی، سعی دارد با بررسی عناصر مجموعه داستان «حکایات طبیب» کیلانی، به نمودهای ادبیات اسلامی در این مجموعه داستان دست پیدا کند. بدین منظور ضمن معرفی اجمالی کیلانی و اشاره به دیدگاه‌های وی در رابطه با ادبیات اسلامی، به نقد و بررسی عناصر داستان «حکایات طبیب» بر اساس رویکرد ادبیات اسلامی پرداخته‌ایم.
با بررسی درون‎مایه، شخصیت، گفت و گو، صحنه‌پردازی و توصیف در این مجموعه داستان می‌توان مشاهده کرد که کیلانی با به‌کارگیری برخی نمودهای ادبیات اسلامی، به داستان‌های خود در این مجموعه رنگ و بوی اسلامی بخشیده است و می‌توان حکایات طبیب او را به عنوان یکی از نمونه‌های داستان اسلامی به شمار آورد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Review of Story Elements in Hekayat Tabib by Najib Kilany Based on Islamic Literature Approach

نویسندگان [English]

  • Majid Salehbek 1
  • Najme Hoseinianfar 2
1 Assistant Professor, Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Literature and Foreign Languages, Allameh Tabatabaei University
2 PhD student of Arabic Language and Literature
چکیده [English]

In today's world, scholars and experts are calling for ways to promote their own ideas in different ways. Art and literature, especially fiction has a more influential role than the others in this context. Since 1940, the effort of prominent scholars has led to the growth and prosperity of the Islamic stories so that in the fifties, the Islamic literature was presented as a literary school with its own inherent characteristics.
Najib Kilany (1931-1995) is an Arab contemporary writer and among the theorists in Islamic literature. The current paper attempts to examine the elements of the story Hekayat Tabib by Kilany so as to explore the manifestations of Islamic literature in such a collection. To this end, after a short review of Kilany,s biography we will consider his viewpoints on the Islamic literature and then examine the story elements of Hekayat Tabibbased on Islamic literature approach. Through examining the themes, characters, dialogue, and descriptions, it can be observed that Kilany has incorporated certain manifestations of Islamic literature in the stories. Hence, Hekayat Tabib can be regarded as one of the realizations of Islamic stories.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Literature
  • Islamic stories
  • Najib Kilany
  • Hekayat Tabib
_قرآن کریم
_البخاری، محمد بن اسماعیل بن ابراهیم (1981م)، صحیح البخاری، بیروت، دارالفکر، چاپ افست، استانبول، چاپخانه العامرة.
_ البستانی، محمود (1409ه.ق)، الإسلام و الفن، چاپ اول، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة.
_ کیلانی، نجیب (1376ه.ش)، اسلام و مکاتب ادب، ترجمه: نوید کاکاوند، تهران، حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی.
_ ــــــــــــ (1985م)، رحلتیمع الأدب الإسلامی، بیروت، موسسة الرسالة.
_ ــــــــــــ (1992م)، حول القصة الاسلامیة، الطبعة الاولی بیروت، موسسه الرسالة.
_ ــــــــــــ(1997م)، حکایات طبیب، بیروت، موسسة الرسالة.
_ ــــــــــــ،(1983)، لمحاتمن حیاتی، القسم الأول، بیروت، موسسه الرسالة.
_ ــــــــــــ، (دون تا)، مدخل إلی الأدب الإسلامی، قابل دسترسی در شبکة مشکاة الإسلامیة.
_ میر صادقی، جمال (1380ه.ش)، عناصر داستان، چاپ چهارم، تهران: انتشارات سخن.
_ ــــــــــــ و میرصادقی، میمنت (1377ه.ش)، واژه نامه هنر داستان نویسی، چاپ اول، تهران: کتاب مهناز.
_ الندوی، ابوالحسن(1985م)، الأدب الإسلامی و صلته بالحیاة، الطبعة الاولی، بیروت، موسسة الرسالة.
_خزعلی، انسیه و بصیری، اشرف (1388ه.ش)، «رئالیسم در داستان‌های کوتاه نجیب کیلانی با استناد به مجموعه داستانی الکابوس»، مجله ادب عربی دانشگاه تهران، شماره 1، (از ص 77 تا ص100).
_ سمتی، محمد مهدی و نقوی، سمانه نقوی (1392ه.ش)، «المضامین الإجتماعیة فی روایة «لیل و قضبان» لنجیب الکیلانی» مجلة بحوث فی اللغة العربیة و آدابها، العدد7، (از ص 93تا ص 112)
_ عبدی، صلاح الدین و زمانی، شهلا، (1390ه.ش)، «استعمارستیزی در رمان‌های نجیب کیلانی بررسی موردی داستان عمالقة الشمال»، مجله انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، شماره 20، (از ص 163 تا ص 195).
_ کیلانی، نجیب، (1387ه.ش)، «در آمدی بر ادبیات اسلامی»، ماهنامه ادبیات داستانی، ترجمه زاهد ویسی، تهران،حوزه هنری، (از ص 10 تا ص 16).
_ کیلانی، نجیب (1385ه.ش)، «ملاحظات اسلامی درباره ادبیات متعهد»، ماهنامه زمانه، ترجمه زاهد ویسی، تهران، کانون اندیشه جوان، (از ص 70 تا ص 76).
_ زودرنج، صدیقه، (1380ه.ش)، «بررسی و تحلیل نقش و جایگاه نجیب کیلانی در داستان نویسی اسلامی معاصر»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، استاد راهنما : خلیل پروینی
_میهن دوست، عبدالسلام (1390ه.ش)، «دکتر نجیب الکیلانی پزشکی نویسنده»، واقع در پایگاه الکترونیکی به آدرس http://goo.gl/IuisvA.