شیوه‌های شخصیت‌پردازی غیرمستقیم (کنش، گفتار و نامگذاری) در رمان «زقاق‌المدقّ» اثر نجیب محفوظ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار زبان و ادبیات عربی، دانشگاه زابل

2 کارشناس ارشد ادبیات فارسی، دانشگاه زابل

چکیده

نجیب محفوظ از جمله نویسندگان موفق عرب زبان است که در سال 1988میلادی به اخذ جایزة نوبل ادبی نائل گردید. زقاق­المدق از مشهورترین رمان­های او محسوب می­شود که در آن با دستمایه قراردادن رویدادهای محله‌ای به نام "زقاق مدق" بصورتی نمادین به بیان اوضاع و شرایط ناگوار اجتماعی و اقتصادی طبقه متوسط و پایین مصر در سال­های پایانی جنگ جهانی دوم و سلطة استعمار انگلیس بر این کشور می­پردازد. نجیب محفوظ، تمام مؤلفه­های داستانی را در این اثرش بکار گرفته است. در این بین، پردازش عنصر شخصیت از بنیادی­ترین ساختمایه­ها قلمداد می­گردد. در همین راستا و برای فرایافت این مدعا و تأیید درستی آن، جستار پیش روی برآن است تا به بررسی و تحلیل شخصیت­های رمان، اعم از فرعی و اصلی، ایستا و پویا، مثبت و منفی، راضی و ناراضی و شیوة شخصیت­پردازی غیرمستقیم (کنش، گفتار و نامگذاری) در آن بپردازد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که، شخصیت­های این داستان، غالبا ایستا و نمونه واقعی افرادی هستند که در جامعة مصر زندگی می‌کنند. در پردازش شخصیت­ها اگرچه نویسنده از تمام شیوه­ها استفاده کرده، اما بیشتر به شخصیت‌پردازی از طریق گفتگو و نامگذاری اشخاص اعتنا داشته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of Character Element and Indirect Characterization Methods in Najib Mahfouz “Zoqhq Almadaq” Novel

نویسندگان [English]

  • Ali Asghar Habibi 1
  • Hamide Amir Hajloo 2
  • Fattah Alipoor 2
1 Associate Professor, University of Zabol
2 MA in Persian Literature, University of Zabol
چکیده [English]

Najib Mahfouz is one of the prominent writers of Arabic fiction who was awarded the Nobel Prize in literature in 1988. Kuche Madq is one of his most famous novels. Using events in a quarter called Madaq, he symbolically portrayed the difficult social and economic conditions of Egypt lower and middle-class people during the final years of World War II (1944-1945) and the British domination on the country. Najib Mahfouz has used all the fiction elements among which characterization is a key theme. In this study, the author tries to analyze the characters of the novel - minor and major, static and dynamic- among fiction elements, through the indirect characterization techniques (act, speech and labeling).  The results indicate that the characters in this story are the real examples of people living in Egypt. Although the writer has used all characterization methods, he has mostly concentrated his attention on characterization via dialogue and naming. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Personality
  • Characterization
  • Najib Mahfouz
  • Kuche Madaq Novel
- أبوعوف، عبد الرحمن، (1991م)، الرؤی المتغیرة فی آثار نجیب محفوظ، القاهرة: هیئة المصریة العامة للکتاب.
- سلام، محمد زغلول (لا­تا)، دراسات فی القصة العربیة الحدیثة، الإسکندریة: منشأة المعارف.
- الشطی، سلیمان، (2004م)، الرمز و الرمزیة فی ادب نجیب محفوظ، الطبعة الأولی، القاهرة: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
- شلش، علی، (1990م)، نجیب محفوظ- الطریق و الصدی- الطبعة الأولی، بیروت: دارالآداب.
- طه بدر، عبدالحسین، (لاتا)، الرؤیه و الأداة-نجیب محفوظ-، الطبعة الثالثة، القاهرة: دارالمعارف.
- الفیصل، سمر روحی، (1995م)، بناء الروایة العربیة السوریة، دمشق: اتحاد الکتاب العرب.
- القاضی، عبدالمنعم زکریا، (2009م)، البنیة السردیة فی الروایة، الجیزة: عین الدراسات و البحوث الإنسانیة و الاجتماعیة.
- عبدالمحسن، محمد حسن، (2011م)، البنیة السردیة فی روایة صبحی فحماوی، سوریا: دار الحوار للنشر و التوزیع.
- قصوری، ادریس، (2008م)، أسلوبیة الروایة، الطبعة الأولی، إربد: عالم الکتب الحدیث.
- القیسی، عودة الله منیع، (2004م)، نجیب محفوظ- نماذج  الشخصیات المکررة و دلالتها فی روایاته، الطبعة الأولی، عمان: دار الیازوری العلمیة للنشر و التوزیع.
- معلوف، لوئیس، (1423ق)، المنجد فی الأعلام، الطبعة الثالثة و العشرون، تهران: انتشارات ذوی القربی.
- نجم، محمد یوسف، (1979م)، فن القصه، الطبعه السابعه، بیروت: دارالثقافه.
- الندوی، محمد نجم الحق، (2001م)، نجیب محفوظ فی ضوء نزعاته الادبیة، الطبعة الأولی، الأردن: عالم الکتب الحدیث.
- الهاشم، جوزیف و آخرون، (1966م)، المفید فی الأدب العربی، الطبعة الثانیة، بیروت: منشورات المکتب التجاری.
- اخوت، احمد، (1371ش)، دستور زبان داستان، چاپ اول، اصفهان: نشر فردا.
- اسلین، مارتین، (1378ش)، دنیای درام، ترجمه محمد شهبا، چاپ سوم، تهران: هرمس.
- اسماعیل­لو، صدیقه، (1384ش)، چگونه داستان بنویسیم، جلد اول، چاپ دوم، تهران: نگاه.
- برآهنی، رضا، (1368ش)،  قصه نویسی، چاپ چهارم، تهران: نشر البرز.
- بستانی، محمد، (1371ش)، اسلام و هنر، ترجمه حسین صابری، چاپ اول، مشهد: بنیاد پژوهش­های آستان قدس رضوی.
- بیات، حسین، (1378ش)، داستان نویسی جریان سیال ذهن ، چاپ اول، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
- بیشاب، لئونارد، (1383ش)، درس­هایی درباره داستان­نویسی، ترجمه محسن سلیمانی، چاپ سوم، تهران: سوره مهر.
- جزینی، محمد­جواد، (1385ش)، الفبای داستان نویسی، چاپ اول، انتشارات، تهران: هزاره ققنوس.
- حسینی، مریم، (1390ش)، نام گزینی زنان در داستان‌های هزار و یک شب، فصلنامه متن پژوهی، شماره48، صص111-140.
- ریمون-کنان، شلومیت، (1378ش)، روایت داستانی: بوطیقای معاصر، ترجمه: ابوالفضل حری، چاپ اول، تهران: انتشارات نیلوفر.
- سینگر، لیندا، (1374ش)، خلق شخصیت­های ماندگار، ترجمه عباس اکبری، چاپ اول، تهران: مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی،.
- فورستر، ادوارد مورگان، (1357ش)، جنبه‌های رمان، ترجمه ابراهیم یونسی، چاپ دوم، تهران: انتشارات حبیبی.
- محفوظ، نجیب، (2006م)، الأعمال الکاملة، ج2، القاهرة: دار الشروق.
- محمد سعید، فاطمة الزهراء، (1378ش)، سمبولیسم در آثار نجیب محفوظ، ترجمه: نجمه رجائی، چاپ اول، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی.
- محمودی، محمد علی، (1389ش)، پرده‌ی پندار-جریان سیال ذهن و داستان نویسی ایران-چاپ اول، مشهد: نشر مرندیز.
- مک کی، رابرت، (1385ش)، داستان، ساختار، سبک و اصول فیلم نامه نویسی، ترجمه: محمد گذر آبادی، چاپ دوم، تهران: انتشارات هرمس.
- میر صادقی، جمال، (1376ش)،  عناصر داستان، چاپ سوم، تهران: انتشارات سخن.
- نعیمی، جواد، (1370ش)، داستان چیست و چگونه نوشته می­شود، چاپ اول، مشهد: کتابستان مشهد.
- نوبل، ویلیام، (1385ش)، راهنمای نگارش گفتگو، چاپ دوم، ترجمه عباس اکبری، تهران: سروش.
- یونسی، ابراهیم، (1388ش)، هنر داستان نویسی، چاپ ششم، تهران: انتشارات نگاه.