دلالت‌های معنایی اسطوره‌ تموز در شعر خلیل حاوی و عبدالوهاب البیاتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عرب، دانشگاه تهران

10.29252/mcal.7.12.23

چکیده

اسطوره‌ها به علت شخصیت‌های نمادین خود، بهترین دستمایه‌ی شاعران معاصر قرار گرفته‌اند تا بوسیله آنها پرده از اندیشه‌های خود بردارند. در این میان، اسطوره‌ی تموز بیش از دیگر اساطیر مورد توجه شاعران قرار گرفته که دلیل آن را نیز باید در وضعیت نابسامان جامعه عربی جستجو کرد. از جمله‌ی این شاعران، خلیل حاوی وعبدالوهاب بیاتی می‌باشند که با وجود بکارگیری اسطوره‌ی تموز در همان راستای انگیزش امت عربی با هم اختلافاتی نیز داشتند. نگارندگان در این جستار، ضمن بررسی اسطوره‌ی تموز در اشعار این دو شاعر، با روشی تطبیقی- تحلیلی به مقایسه‌ نحوه‌ به کارگیری و هدف از فراخوانی این اسطوره توسط آن دو پرداخته‌اند. از یافته‌های این تحقیق برمی‌آید که تموز در شعر بیاتی، پربسامدتر از حاوی مورد استفاده قرارگرفته‌ و همچنین شیوه‌هایی که بیاتی برای این شخصیت بکار می‌گیرد، متنوع‌تر از حاوی است. از سوی دیگر، فضایی که هردو شاعر برای این شخصیت می‌آفرینند، تفاوت ملموسی با هم دارد؛ بدین ترتیب که خلیل حاوی فضایی مأیوسانه و یک‌سطحی را بر شعرش حاکم می‌سازد، حال آنکه شعر بیاتی با جدال میان یأس و امید متمایز می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Application of Tammuz mythical Character in a Poem by Khalil havi and Abd al-Wahhab Al-Bayati

نویسندگان [English]

  • Izzat Molla Ibrahimi 1
  • Mohammad Salemi 2
1 Associate Professor of Tehran University
2 PhD student at Tehran University
چکیده [English]

Due to their symbolic characters, myths have been used by poets as the best tool to unravel their thoughts.  Herein, the myth of Tamuz has been the focus of attention more than other myths by contemporary poets. The reason for this should be investigated in the chaotic situation of Arab societies which were entangled in the whirlpool of retardation and despotism. Among the poets in this field, one can refer to Khalil Havi and Abdolvahab Bayati who, in spite of application of Tamuz in line with stimulating Arabic nations, had some differences from each other. In this study, in addition to investigating the Tamuz myth in poems of these two poets through a comparative-analytic method the authors compare the ways of application and the aim of invoking this myth by these poets. The results of the survey demonstrate that Tamuz has been used in Bayaty’s poetry more frequently than in HAVI’S. Also, the ways that Bayaty uses this character are more varied than those by Havi. On the other hand, the atmospheres in which the two poets create this character are tangibly different from each other.  The difference is that Khalil Havi makes a disappointing and one-dimensional ambience dominant on his poetry while the poetry of Bayaty is distinct by the dialectic of desperation and hope.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Khalil havi
  • Abd al-Wahhab Al-Bayati
  • Myth
  • Tammuz
ـ اسماعیل، عزالدین (1966م)، الشعر العربی المعاصر، قضایاه و ظواهره الفنیة و المعنویة، بیروت، دارالثقافة.
ـ اشمیت، ژوئل(1383ش)، (ترجمه شهلا برداردان خسرو شاهی) فرهنگ اساطیر یونان و رم، تهران انتشارات روزبهان، فرهنگ معاصر.
ـ البیاتی، عبدالوهاب، (1995م)، الأعمال الشعریة، بیروت، المؤسسة العربیة للدراسات و النشر، المجلد الثانی.
ـ الجیوسی، سلمی خضراء (2001م)، الإتجاهات و الحرکات فی الشعر العربی الحدیث، ترجمة عبدالواحد لؤلؤة، بیروت، مرکز الدراسات الوحدة العربیة الطبعة الأولی.
ـ حاوی، ایلیا، مع خلیل حاوی فی سیرة حیاته و شعره، بیروت، دار الثقافة.
ـ حاوی، خلیل، دیوان، بیروت، دارالعودة.
ـ داوود، أنس (1975م)، الأسطورة فی الشعر العربی المعاصر، القاهرة، مکتبة عین شمس.
ـ رجایی، نجمه (1384ش)، «بیگانگی و گریز در شعر عربی معاصر»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، ش141.
ـ الرواشدة، سامح (1995م)، القناع فی الشعر العربی الحدیث، جامعة موته، مطبعة کنعان.
ـ صباغ، رمضان (2002م)، فی النقد الشعر العربی المعاصر، الإسکندریة، دارالوفاء للطباعة و النشر و التوزیع، الطبعة الأولی.
ـ صبحی، محی‌الدین(1986م)، الرؤیا فی شعر البیاتی، دمشق، اتحاد الکتاب العرب، الطبعة الأولی.
ـ عباس، احسان (1998م)، اتجاهات الشعر العربی المعاصر، الکویت، المجلس الوطنی للثقافة و الفنون و الآداب.
ـ عشری زاید، علی (2006م)، استدعاء الشخصیات التراثیة فی الشعر العربی المعاصر، قاهرة، دار غریب للطباعة.
ـ عصفور، جابر (1981م)، اقنعة الشعر المعاصر، مهیار الدمشقی، مجلة فصول، المجلد 1، عدد 4.
ـ کندی، محمد علی (2003م)، الرمز و القناع فی الشعر العربی الحدیث، بیروت، دارالکتاب الجدید المتحدة.