فرا داستان تاریخ نگارانه در "عذابات المتنبی فی صحبة کمال أبودیب والعکس بالعکس" اثر کمال أبودیب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی، دانشگاه زابل

2 دانشیار زبان و ادبیات عربی، دانشگاه زابل

3 استادیار زبان و ادبیات عربی، دانشگاه زابل

چکیده

فراداستان به داستان­هایی اطلاق می­شود که به شکلی آگاهانه توجه خواننده را به تصنعی­بودن داستان جلب می‌نماید. فراداستان تاریخ­نگارانه با برساخته‌نمایی رویدادهای تاریخ و تلفیق آن با داستان، خواننده را در درک رخدادهای تاریخ دچار تردید می‌سازد. ادبیات عربی طی قرن بیستم در سایۀ تحولات ادبیات غرب، دستخوش تغییرات مهمی شد و داستان‌پردازان به‌‌شکل چشمگیری از جریان پست‌مدرنیسم ادبی تأثیر پذیرفتند. "عذابات­ المتنبی فی صحبة کمال أبودیب والعکس بالعکس" اثر«کمال أبودیب» (1942م) داستان‌پرداز و منتقد سوری را می­توان به لحاظ ساختار و محتوا، در زمرة چنین آثاری به‌حساب آورد. أبودیب در این اثر تلاش می‌کند با دستمایه­قراردادن رخدادهای دوران متنبی، شاعر بزرگ عرب و پیوند­زدن آن با تجربۀ معاصر به معرفت نوینی از انسان معاصر، جهان هستی و تاریخ عرب برسد. در پژوهش حاضر تلاش بر آن است تا با تکیه ‌بر روش توصیفی- تحلیلی، این اثر از جنبه­های فراداستان­ تاریخ‌نگارانه موردبررسی قرار گیرد. نتایج نشان می­دهد «أبودیب» با بازخوانی شخصیت­های تاریخی از دوره­ها و تمدن­های مختلف و برهم‌زدن نظم خطی رخدادهای تاریخی و فروپاشی ­زمانِ ­تاریخی سعی بر انکار آگاهانة رخدادهای دوران متنبی دارد و با کمک این ابزار، غایت‌مندی تاریخ را به چالش کشیده و با درهم‌شکستن مرزهای مکانی، زمینة چندخوانشی را درخواننده پدید می‌آورد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The study of historical meta-information in Al-Mutanabbi's suffering with perfection of Kamal Aboudib and vice versa

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Piri 1
  • Ali Akbar Ahmadi Chenari 2
  • Abdolbaset Arab Yusof Abadi 3
1 Master of Arabic Language and Literature, University of Zabol, Iran
2 Associate Professor, University of Zabol, Iran
3 Asistant Professor, University of Zabol, Iran
چکیده [English]

Metafiction is a form of literature that emphasizes its own artificiality in a way that continually reminds the reader of the fictitiousness of the work. Historiographic metafiction is a term used for works of fiction which combine the literary devices of metafiction with historical fiction. The contributors maintain that the Arabic literature reflects the Western postmodern conditions without denying its own traditions. As such, the Arabic literature paves the way for an important cultural dialogue between East and West. The novel Al-Mutanabbi's suffering with perfection of Kamal Aboudib and vice versa, authored by Kamal Aboudib,a Syrian narrator and critic, is one of the works of Metafiction in terms of structure and content. The author has attempted to describe the events of Al-Mutanabbi's life, the great Arab poet, and relates him to the problems of contemporary man, the world and Arab history. In this research, based on the descriptive-analytical method, we try to find the historical aspects of metafiction in this fiction. The results of the research indicate that the use of historical characters from different periods as well as the deliberate denial of some real events in the life of the poet refers to the future perspective of the history. It is also shown that many of the writing scruples and conventions available in history books have been violated by postmodern writers. Indeed, they have crossed the boundaries of time and place.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Metafiction
  • Historiographic metafiction
  • Al-Mutanabbi
  • Kamal Aboudib
  • Al-Mutanabbi's suffering

مراجع

-    استادزاده، زهرا و همکاران، (1395ش). «بررسی مؤلفه‌های پسامدرن در اشعار منوچهر آتشی». شعرپژوهی، دانشگاه شیراز،سال 8. شمارة1: صص 24-1.
-    بازیار، رسول، (1396ش). «رویکرد نقدی کمال ابودیب: با تکیه بر نقد ساختارگرایی». رسالة دکتری، استاد راهنما: شهریار نیازی: دانشگاه تهران.
-    پاینده، حسین (1390ش). داستان کوتاه در ایران: داستان­های پسامدرن. چ3. تهران: نیلوفر.
-  پیروز، غلامرضا و همکاران، (1393ش) «فراداستان ­تاریخ‌­نگارانه؛ مطالعة موردی: مارمولکی که ماه را بلعید». ادب پژوهی. سال8.، شمارة28: صص 186-163.
-    رجب‌زاده طهماسبی، علی و همکاران (1395ش). «فراداستان­ تاریخ­نگارانه در نمایشنامة اژدهاک از سه‌برخوانی اثر بهرام بیضایی». هنرهای زیبا- هنرهای نمایشی و موسیقی،دانشگاه تهران، دورة 21. شمارة 1: صص 33-25.
-    کادن، جی.ای (1380ش). فرهنگ ادبیات و نقد. ترجمه: کاظم فیروزمند، چ2. تهران: شادگان.
-    متس، جسی (1389ش). نظریه­های رمان پسامدرن: غنی‌شدن رمان مدرن. ترجمه: حسین پاینده، چ1. تهران: نیلوفر.
-    مک هیل، برایان (1395ش). داستان پسامدرنیستی. ترجمه: علی معصومی، چ1. تهران: ققنوس.
-    ملا­ابراهیمی، عزت و صغری رحیمی (1396ش). «تحلیل مؤلفه‌های پسامدرنیسم در آثار داستانی جبرا ابراهیم جبرا». زبان و ادبیات عربی، دانشگاه فردوسی مشهد،دورة9. شمارة16: صص 306-273.
-    نجومیان، امیرعلی (1385ش). «تاریخ، زبان و روایت»، پژوهشنامة علوم انسانی،دانشگاه شهید بهشتی. دورة7، شمارة 52: صص 318-305.
-    هاچن، لیندا (1383ش). مدرنیسم و پسامدرنیسم در رمان:فراداستان­نگارانة سرگرمی روزگار گذشته. ترجمه: حسین پاینده، چ1، تهران: روزنگار.
-    یزدانجو، پیام (1379ش). ادبیات پسامدرن: گزارش، نگرش، نقادی، چ1، هران: نشر مرکز.
-    أبورحمة، أمانی (2010م). «السخریة والتناص التاریخی فی سرد مابعدالحداثة: تاریخ العار فیبلاد النفطتار». الروائی، القاهرة،السنة3. العدد6: صص 1-27.
-    أبوهیف، عبدالله (2004م). قناع المتنبی فی الشعر العربی الحدیث، ط1، بیروت: دار الفارس.
-    أقلمون، عبدالسلام (2010م)، الروایة والتاریخ: سلطان الحکایة وحکایه السلطان، ط1، بیروت: دارالکتاب.
-    أورلوفسکی، فیکتوریا (2010م)، جمالیات ماوراء القص: دراسات فی روایة مابعد الحداثة. ترجمة: أمانی أبورحمة، ط1، دمشق: دار نینوی.
-    بدر، فاطمة (2012م). «تحولات السرد فی روایات مابعد الحداثة». الأکادیمی، جامعة بغداد، السنة7، العدد46: صص 114-89.
-    بروکر، بیتر (1995م)، الحداثة ومابعدالحداثة، ترجمة: عبدالوهاب علوب، ط1، أبوظبی: منشورات المجمع الثقافی.
-    التونجی، محمد (1992م)، المتنبی مالئ الدّنیا وشاغل الناس، ط2، الریاض: عالم الکتب.
-    ثامر، فاضل (2013م)، «میتاسرد مابعدالحداثة»، الکوفة، جامعة الکوفة، السنة1، العدد2: صص 96 -63.
-    الدسوقی، عبدالعزیز (2006م). أبوالطیب المتنبّی شاعر العروبة وحکیم الدهر، ط1، بیروت: المؤسّسة العربیة للدراسات والنشر.
-    رشید بعلی، حفناوی (2011م)، قراءة فی نصوص الحداثه ومابعدالحداثه،  ط1. عمان: دروب.
-    السامرائی، فاضل (2000م)، معانی النحو، ط1. دمشق: دارالفکر.
-    الشکعة، مصطفی (1983م)، أبوالطیب المتنبی فی مصر والعراقین، ط2، بیروت: الدار المصریة اللبنانیة.
-    صاعدی، أحمدرضا وعالیة جعفری­زاده (1391ش). «دراسة ملامح مابعدالحداثة فی روایة براری الحمّی لإبراهیم نصراللّه». بحوث فی اللغة العربیة وآدابها، جامعة أصفهان، السنة4، العدد7: صص113-129.
-    غازی زاهد، زهیر (1986م). أبوالطیب المتنبّی وظواهر التمرّد فی شعره، الریاض: عالم الکتب.
-    الغوری، عبدالماجد (2002م)، مقالات حول السیرة النبویة للعلامة أبی‌الحسن النّدوی. ط1، دمشق: دار ابن‌کثیر.
-    الفاخوری، حنّا (1427م). الجامع فی تاریخ الأدب العربی، ط1، قم: ذوی القربی.
-    القصراوی، حسن (2004م). الزمن فی الروایة العربیة، ط2، بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات والنشر.
-    کامل، إشراف وبشری محمود (2015م)، «تمظهرات المیتاقص فی الروایة العراقیة»، الآداب، جامعة بغداد، السنة10، العدد114: صص 202-165.
-    کای، نِک (1999م). مابعدالحداثیة والفنون الأدائیة، ترجمة: نهاد صلیحة، ط2، القاهرة: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
-    لوکاش، جورج (1978م). الروایة التاریخیة، ترجمة: صالح­ جواد الکاظم، ط1، بیروت: دار الطلیعة.
-    الماضی، شکری عزیز (2008م). أنماط الروایة العربیة الجدیدة، ط1، کویت: عالم المعرفة.
-    محمد الربیعی، رنا فرمان (2014م). «الوثیقة و التخیل التاریخی فی روایات علی بدر». رسالة الماجستیر، جامعة القادسیة.
-    محمد کبریت، سمیر (1422م). روائع الشعر العربی: المتنبی، حیاته، خصائصه العامة، ط1، بیروت: دار المعرفة.
-    محمد، حسام‌الدین (16/11/2018م). «لو تنبّأ المتنبی بما سیفعل به الشعراء العرب!»، موقع القدس العربی: https://www.alquds.co.uk/
-    مروان، فتحی (2013م). «سؤال الهویة فی عصر مابعدالحداثه من خلال کتاب خطاب الهویة لعلی حرب». رسالة الماجستیر، جامعة سطیف.
-    مطلبی، روح­الله، أحمدرضا صاعدی و محمد خاقانی اصفهانی (1438ه)، «جمالیات ماوراء القص فی الروایة مابعد الحداثة: التجلیاتوملکان عذاب». اللغة العربیة وآدابها، جامعة فردیس قم، السنة، العدد2: صص280-263.
-    المطلبی، محمد بن ­إسحاق­ (2004م). السیرة النبویة، ط1، بیروت: دارالکتب العلمیة.
-   Hutcheon, Linda (1991). Narcissistic Narrative: The Metafictional Paradox. London: Routledge.
-   Allan Powell, Mark. (1990). What is Narrative criticism? Minneapolis: Fortress Press.
-   Grenz, Stanley, (1996): A Primer on Postmodernism, Wm. B. Eerdmans Publishing Company.
-   Rimmon–Kenan, Shlomith. (2002). Narrative Fiction. Contemporaay Poetics. London: Routledge.
-   McHale, Brian (1994). Postmodernist Fiction, London: Routledge.
-   McHale, Brian. (1994). Postmodernist Fiction. London: Routledge.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار