تحلیل قصیدة «سِفر ایوب» بدر شاکر سیاب بر اساس مکتب «معنادرمانی» فرانکل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه اراک

2 دانشجوی دکترای زبان و ادبیات عربی، دانشگاه اراک

3 کارشناس ارشد روان‌شناسی بالینی

10.29252/mcal.7.12.127

چکیده

معنادرمانی یا لوگوتراپی یا همان "درمان از رهگذر معنا" یا "شفابخشی از رهگذر معنا" یا "روان درمانی متمرکز بر معنا"، مکتبی روان‌شناسی است که به نام ویکتور فرانکل، متخصص اعصاب و استاد روانپزشکی و فلسفه دانشگاه وین به ثبت رسیده است.این مقاله که با رویکرد اثبات‌گرایی و به شیوة توصیفی-تحلیلی نگاشته شده است، در نظر دارد به تطبیق مبانی اصلی معنادرمانی با دیدگاه‌های شاعر پرآوازه و نام‌آشنای عرب، بدر شاکر السیاب در قصیدة "سفر ایوب" بپردازد. قصیدة مذکور، یکی از ماندگارترین اشعار سیاب است که وی آن را هنگامة وداع با زندگی و در غربت و دوری از وطن و خانواده سروده است. او در این قصیده در قالب شخصیت أیوب (ع)، به توصیف و ترسیم حال خود می‌پردازد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که اغتنام فرصت،‌ اصل معنابخشی مشترک در نظر سیاب و فرانکل است. باور و ایمان به خدا نیز نکتة مشترک اندیشة آن‌ها می‌باشد. ایمان مطلق، رضایتمندی شاعر از بیماری و شرایط ناگوار جسمانی، صبر و شکیبایی در مقابل حوادث و ناملایمات روزگار و تسلیم در برابر ارادة الهی، از مظاهر معنادرمانی و روان‌شناسی مثبت در قصیدة سیاب است که بسیاری از این دیدگاه‌ها، الگوهای امروزة روانشاختی برای معنا‌یابی زندگی را پوشش می‌دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of Badr Shaker Sayab’s ode ‘Sefr-e-Ayyoob’ According to Frankel`s School of Logotherapy

نویسندگان [English]

  • Qasem Mokhtari 1
  • Motahhareh Faraji 2
  • Mostafa Adineh 3
1 Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, Arak University
2 PhD student, Department of Arabic Language and Literature, Arak University
3 MA of Clinical Psychology
چکیده [English]

Logotherapy is defined as therapy in terms of meaning, healing in terms of meaning, or psychotherapy focused on meaning. It is a psychological school named after Victor Frankel, a Vienna university nerves specialist and philosophy and psychiatry professor.
This study, conducted in terms of positivism and using a descriptive-analytical method, aims to compare the foundations of logotherapy regarding the famous Arab poet Badr Shaker Al-Sayab in his ode “Sefr-e-Ayyoob”. This ode is one of the most beautiful and memorable poems of Sayab which was written at the time of saying goodbye to the life and going away from his home. He describes his mood, taking Saint Ayyoob`s (pbuh) personality. The studies indicate that seizing the time is a significant principle shared by both Sayab and Frankel. Faith and trust in God is also a common ground of their thinking. Absolute faith, remaining happy in the face of illnesses and physical difficulties, patience to life accidents and trials and submission to God`s will are the indications of logotherapy and positivist psychology in Sayab`s ode, many of which include today’s psychological paradigms for meaningfulness of life.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Criticism
  • Contemporary Arabic poetry
  • Logotherapy
  • Sefr-e-Ayyoob
- قرآن کریم
- باتلر بَودِن، تام (1389ش)، خلاصة پنجاه کتاب برتر در زمینة روان‌شناسی، مترجم: صادق خسرونژاد، تهران: انتشارات راشین، چاپ اول.
- بیضون، حیدر توفیق (1991م)،بدر شاکر السیاب رائد الشعر العربی الحدیث، بیروت: دار الکتب العلمیة، الطبعة الأولی.
- الجنابی، قیس کاظم (1988م)، مواقف فی شعر السیاب، بغداد: منشورات الغانی، الطبعة الثانیة.
- حافظ، دیوان حافظ (1361ش)، به کوشش ایرج افشار، تهران: انتشارات امیرکبیر، چاپ سوم.
- ذاکر، صدیقه (1377ش)، نگاهی به نظریه فرانکل در روانشناسی دین، فصلنامة علمی‌پژوهشی قبسات، شمارة 8 و 9، صص 95-76.
- سارتر، ژان پل (1380ش)،اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر، ترجمه مصطفی رحیمی، تهران: انتشارات نیلوفر، چاپ دهم.
- السیاب، بدر شاکر (2000م)، المجموعة الشعریة الکاملة، بیروت: منشورات دار المنتظر، الطبعة الأولی.
- شولتس، دوآن (1369ش)، روان‌شناسی کمال؛ الگوی شخصیت سالم، ترجمة گیتی خوشدل، تهران: نشر نو.
- عباس، احسان (1992م)، بدر شاکر السیاب؛ دراسة فی حیاته و شعره، بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات و النشر، الطبعة السادسة.
- عوض، ریتا (1978م)، بدر شاکر السیاب، بغداد: المؤسسة العربیة للدراسات و النشر، الطبعةالأولی.
- فرانکل، ویکتور (1389ش)، انسان در جستجوی معنا، ترجمه دکتر نهضت صالحیان و مهین میلانی، تهران، انتشارات درسا.
- قربانی، هاشم (1388ش)، معنای زندگی از دیدگاه ویکتور فرانکل، فصلنامة علمی ‌پژوهشی تعملات فلسفی، سال اول، شمارة سوم، صص 62-37.
- کلینی، محمدبن یعقوب (1369ش)، اصول الکافی، ترجمة هاشم رسولی، تهران: کتابفروشی اسلامیه، جلد دوم.
- محمدپور، احمدرضا (1385ش)، ویکتور فرانکل؛ بنیان‌گذار معنا‌درمانی (فرادیدی بر روان‌شناسی و روان‌درمانی وجودی)، تهران: نشر دانژه.
- ملکیان، مصطفی (1389ش)، تاریخ فلسفة غرب، ج2، قم: پژوهشکدة حوزه و دانشگاه.
- نعمان، خلف رشید (1426ق)، الحزن فی شعر بدر شاکر السیاب، بیروت: دار العربیة للموسوعات، الطبعة الأولی.
- نیکدار اصل، محمد حسین (1393ش)، ارادة معطوف به معنا در غزل‌های حافظ و معنادرمانی ویکتور فرانکل، پژوهشنامة ادبیات تعلیمی، سال ششم، شمارة بیست و دوم، صص 208- 171.