نمادپردازی در شعر علی الفزانی (شاعر معاصر لیبی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه فردوسی مشهد

2 استادیار دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد

10.29252/mcal.7.12.149

چکیده

طی 42 سال حکومت معمر قذافی بر لیبی،به دلیل عوامل سیاسی و اجتماعی و استبداد و سانسور شدید حاکم بر فضای جامعه‌ی لیبی، شاعران لیبی برای بیان عواطف و اندیشه‌های درونی‌شان به نماد گرایش پیدا کردند. علیالفزانی شاعر نمادپرداز لیبیایی تلاش می‌کند تا نقطه-نظرات خود را در قبال موضوعات سیاسی ـ اجتماعی در قالبی نمادین بیان کند. مقاله‌ی حاضر تلاش دارد تا با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی انواع نمادهای به کار رفته در دیوان شعر وی بپردازد. نمادهای شاعر به چهار دسته دینی «حضرت مسیح (ع) و یوسف (ع) و قابیل»، سنتی «سندباد و شهرزاد قصه‌گو»، اسطوره‌ای «سیزیف»، جنگی «چه گوارا» تقسیم می‌شود. در شعر او حضرت مسیح (ع) نماد درد و رنج انسانی و از خودگذشتگی، حضرت یوسف (ع) مظهری از مقاومت برای حفظ پاکدامنی، قابیل نماد طغیان، سیزیف مظهر رنج بشر و نمادی از ناتوانی انسان‌ها در برابر اراده حاکم شده بر آن‌ها، شهرزاد نماد دانایی و عشق، سندباد نماد بلندپروازی و جهانگردی، «چه‌گوارا» نماد مبارز انقلابی است. بررسی زبان نمادین علی الفزانی نشان می‌دهد که میل او در به کار بردن نمادهای مثبت که معانی امیدوارانه را در ذهن متبادر می‌کند بسیار کم است، بلکه اغلب حاکمیت با عناصر زبانی است که بار معنایی منفی دارند و گاهی شاعر در نمادها تصرف کرده و وجه مشهور آن‌ها را بکار نبرده است بلکه به انزیاح و آشنایی‌زدایی روی آورده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Using Symbols and Icons in Poems of Ali Al-Fazani (A Libyan Contemporary Poet)

نویسندگان [English]

  • Marziyeh Zali 1
  • Hosein Nazeri 2
  • Ali Nourozi 2
  • Belasem Mohseni 2
1 PhD Student in Arabic Language and Literature, Ferdowsi University of Mashhad
2 Assistant Professor, Faculty of Literature and Humanities, Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

During the 42-year rule of Muammar Gaddafi of Libya, due to political and social factors as well as the tyranny and censorship prevailing in the Libyan society, Libyan poets turned to icons to express their emotions and ideas. Ali Al-Fazani, a Libyan iconist poet, used symbols and icons to show his viewpoints and ideas regarding social and political issues. These symbols are categorized in five different groups including religious (Jesus Christ, Joseph, and Cain), traditional (Sindbad, and Shahrzad, the story teller), mythical (Sizief), heroic (Che Guara),  and natural. In Al-Fazani’s poems, Jesus Christ is the symbol of pain and self-sacrifice, Joseph is the sign of resistance and self persistence towards chastity, Cain is the symbol of insolence and insurrection, Sizief is the icon of human pain and inability to opposed power, Shahrzad is the sign of knowledge and love, Sindbad is the icon of travel and ambition, and Che Guara is the icon of revolutionary warrior. The study of this symbolic language shows Al-Fazani’s low desire to apply positive symbols which are associated with hope. Instead, the dominance often belongs to linguistic elements that have negative connotations. The renowned symbolic meanings are sometimes avoided, and the poet resorts to de-familiarization of symbols. In this study, we have analyzed  all the signs and symbols in Al-Fazani’s  collection of poems according to a descriptive-analytical approach.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Libya
  • Contemporary poetry
  • Ali Al-Fazani
  • Symbolism
-      اشمیت، ژوئل (1383ش)، فرهنگ اساطیر یونانی و روم، ترجمه شهلا برادران خسرو شاهی، تهران، نشر روزبهان.
-      الیاده، میرچا (1362ش)، چشم اندازهای اسطوره، ترجمه جلال ستاری، چاپ اول، تهران، نشر توس.
-      البابطین، عبدالعزیز (1995م)، معجم البابطین للشعراء العرب المعاصرین، الجزء الثالث، جمع وترتیب هیئة المعجم، الطبعة الأولی.
-      جبوری، منذر (2003م)، من الأسطورة الشعبیة إلی الخیال العلمی (السندباد البحری)، بیروت.
-      الجیوسی، سلمی خضراء (2001م)، الإتجاهات و الحرکات فی الشعر العربی الحدیث، المترجم: عبدالواحد لؤلؤة، بیروت، مرکز دراسات الوحدة العربیة، الطبعة الأولی
-      الحموی، یاقوتابوعبدالله (1990م)، مُعجَم اَلبُلدان، المجلد الأول، بیروت ـ لبنان، دارالکتب العلمیة.
-      ستاری، جلال (1367ش)، نمایش در شرق،تهران، انتشارات مرکز هنرهای نمایشی.
-      ستاری، جلال (1386ش)،افسون شهرزاد، پژوهشی در هزار افسان، انتشارات توس، تهران.
-      شمیسا، سیروس (1381ش)، انواع ادبی، انتشارات فردوس، تهران.
-      طبری، محمدبن جریر (د.ت)، تاریخ الأمم و الملوک، بیروت ـ لبنان، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
-      عشری زاید، علی (1997م)، إستدعاء الشخصیات التراثیة فی الشعر العربی المعاصر، القاهرة،  دارالفکرالعربی.
-      الفزانی، علی (1975م)، الأعمال الشعریة الکاملة، طرابلس، الشرکة العامة للنشر. 
-      کامو، آلبر (1384ش)، افسانه سیزیف، ترجمه محمود سلطانیه، تهران، نشر جامی،
-      کلیطو، عبدالفتاح (1981م)، نحن و سندباد، مجلة دراسات عربیة، العدد12، سنة7.
-      نصر، قریرة زرقون (2004م)،  الحرکة الشعریة فی لیبیا فی العصر الحدیث، بیروت ـ لبنان، دارالکتاب الوطنیة، الجزء الأول. 
-      نصر، قریرة زرقون (2004م)، الحرکة الشعریة فی لیبیا فی العصر الحدیث، بیروت ـ لبنان، دارالکتاب الوطنیة، الجزء الثانی. 
-      نصر، قریرة زرقون (2004م)، الحرکة الشعریة فی لیبیا فی العصر الحدیث، بیروت ـ لبنان، دارالکتاب الوطنیة، الجزء الثانی.