تحلیل زبان‌شناختی داستان کوتاه «الشرف» بر اساس دیدگاه روایتگری آسپنسکی و فاولر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عرب، دانشگاه رازی

2 دانشجوی دکترای زبان و ادبیات عرب، دانشگاه رازی

چکیده

زبان، پدیده­ای اجتماعی است که از باورها و ایدئولوژی­های حاکم در جامعه­ تاثیر می­پذیرد و از سوی دیگر با انعکاس این باورها، نقش اساسی در بازتولید آن­ها دارد. این پژوهش برآنست با بررسی زبان‌شناختی داستان کوتاه «الشرف» نوشتۀ ذنون ایوب، بر اساس الگوی دو زبان­شناس برجسته، بوریس آسپنسکی و راجر فاولر که در بررسی یک متن بر دیدگاه روایتگری و نقش نویسنده تأکید دارند، ضمن تحلیل گفته­های این داستان، در چهار سطحِ زمانی- مکانی، عبارت­شناختی، روان­شناختی و ایدئولوژیک که مؤلفه­های اصلی یک گفتار روایی محسوب می­شوند، زمینه را برای درک ایدئولوژی صریح و پنهان متن فراهم آورد. تحلیل دیدگاه روایتگری داستان کوتاه «الشرف» حاکی از این است که ذنون ایوب با بهره­گیری از ابزارهای زبانیِ کارآمد در چهار سطحِ مذکور، دو اندیشۀ متقابل را برای خواننده به تصویر می­کشد: از یک سو باورهای غالب مردسالاری که به صورت صریح از طریق شخصیت­های داستانی بازتولید می­شود و دیگری ایدئولوژی پنهان، یعنی نارضایتی راوی اول شخص/ نویسنده به­عنوان نمایندۀ یک نسل روشنفکر، از تصورات و باورهای غلط فرهنگی و اجتماعیِ نهادینه شده در جامعه.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Linguistic analysis of the short story ‘Alsharaf’ from the narrative point of view of Boris Avspnsky and Roger Fowler

نویسندگان [English]

  • Jahangir Amiri 1
  • Somayeh Solati 2
1 Associate Professor Department of Arabic Language and Literature, Razi University
2 PhD Student in Arabic Language and Literature, Razi University
چکیده [English]

Language is a social phenomenon that is influenced by the beliefs and ideologies in the society, and it plays a fundamental role in reflecting and, thus, reproducing those beliefs and ideologies. This study aims to investigate the linguistic aspects of the short story ‘Alsharaf’ by Zenoon Ayoub, on the basis of the pattern devised by two prominent linguists, namely Boris Avspnsky and Roger Fowler. The text is studies with a focus on the author’s perspective and the level of discourse in this story. This helps to understand the ideology encoded in the text explicitly and implicitly. The analysis of the narrative suggests a pattern at four levels, including spatial-temporal, interpretive, psychological and ideological levels. These levels are the main elements of a discourse. Using linguistic tools, the story teller depicts two contrastive thoughts. On the one hand, there are dominant patriarchic attitudes explicitly expressed by the story characters. On the other hand, there is the implicit ideology of the first-person story teller, as the representative of the intellectual generation, which shows his dissatisfaction about   the cultural and social misconceptions institutionalized in the society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Linguistic analysis
  • Narration
  • Theory of Avspensky and Fowler
  • Alsharaf
  • Zenoon Ayoub

مراجع

- احمد، عبدالاله (2001م)، «الادب القصصی فی العراق منذ الحرب العالمیة الثانیة»، دمشق: اتحاد کتاب العرب.
- اخوت، احمد (1371ش)، «دستور زبان داستان»، چاپ اول، اصفهان: چاپخانه اصفهان.
- افخمی، علی و علوی، سیده فاطمه (1382ش)، «زبانشناسی روایت»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی تهران. صص55-72.
- التلاوی، محمد نجیب (2000م)، «وجهة النظر فی روایات الاصوات العربیة»، منشورات اتحاد کتاب العرب.
- اوسبنسکی، بوریس (1977م)، «وجهة النظر فی الروایة علی مستوی المکان و الزمان»، مجلة فصول، المجلد الخامس عشر، العدد4، صص256-269.
- اوسبنسکی، بوریس (1999م)، «شعریة التألیف، بنیة نص الفنی و انماط الشکل التالیفی»، ترجمه سعید الغانمی و ناصر حلاوی، القاهرة: المجلس الاعلی للثقافة.
- ایوب، ذنون (1977م)، «الآثار الکاملة لادب ذی النون ایوب»، ج1، ط4، عراق: وزارة الاعلام.
- آقاگل­زاده، فردوس (1392ش)، «فرهنگ توصیفی تحلیل گفتمان و کاربردشناسی»، تهران: نشر علمی.
- بیاد. مریم و نعمتی فاطمه (1384ش)، «کانون سازی در روایت» ، فصلنامه پژوهش­های ادبی، ش7، صص83-108.
- پروینی، خلیل و ناظمیان، هومن (1387ش)، «الگوی ساختارگرایی ولادمیر پراپ و کاربردهای آن در روایت­شناسی». فصلنامه علمی- پژوهشی" پژوهش زبان و ادبیات فارسی"شماره یازدهم، صص183-203.
- تولان، مایکل (1386ش)، «روایت شناسی، درآمدی زبان شناختی انتقادی»، ترجمه سیده فاطمه علوی و فاطمه نعمتی، تهران: سمت.
- جینیت، جیرار )1997م(، «خطاب الحکایة بحث فی المنهج»، ط2، ترجمة محمد معتصم و عبدالجلیل الازدی و عمر حلی، المشروع القومی للترجمة.
- حری، ابوالفضل (1388ش)، «همبستگی میان وجوه رنگارنگ گفتار و اندیشه (با تمرکز بر سخن غیرمستقیم آزاد) »، فصلنامه نقد ادبی، س2، ش7.
- حسن امین، عبدالقاهر (1955م)، «القصص فی الادب العراقی الحدیث»، رسالة ماجستیر، الجامعة الامیرکیة، بیروت.
- ریمون کنان، شلومیت (1995م)، «التخییل القصصی»، ترجمه حسن احمامة، ط1، دارالثقافة للنشر و التوزیع.
- عدل، مهرناز و ساسانی، فرهاد (1392ش)، «دیدگاه از منظر زبان شناسی شناختی و کاربرد آن در تحلیل کاربردی متن». فصلنامه جستارهای زبانی. د4. ش1، صص65-87.
- عزام، محمد (2005م)، «شعریة الخطاب السردی»،  منشورات اتحاد کتاب العرب، دمشق.
- فاولر، راجر (1390ش)، «زبان­شناسی و رمان»، ترجمه محمد غفاری، تهران. نشر نی.
- ـــــــــ و دیگران (1369ش)، «زبان­شناسی و نقد ادبی». ترجمه مریم خوزران و حسین پاینده. تهران. نشر نی. چاپ اول.
-ــــــــــ ( 2012م)، «النقد اللسانی»، ط1، (ترجمة: عفاف البطاینة)، بیروت: اعداد المنظمة العربیة للترجمة.
- فوکو، میشال (2004م)، «تاریخ الجنسانیة، ارادة العرفان»، مجلد1، المترجم: محمد هشام، مغرب: آفریقا الشرق.
- لوونتال، لئو (1386ش)، «رویکردی انتقادی در جامعه­شناسی ادبیات»، ترجمه محمدرضا شادرو، تهران، چاپ اول، نشر نی.
- میرصادقی، جمال (1391ش)، «زاویه دید در داستان»، تهران، سخن.
- والاس، مارتین (1389ش)، «نظریه­های روایت»، مترجم: محمد شهبا. تهران: هرمس.
پاینده،حسین (1392ش)، «گشودن رمان»، چاپ اول، تهران: نشر مروارید.
-عسکری حسنکلو، عسگر (1386ش)، «سیر نظریه­های نقد جامعه­شناختی ادبیات»، فصلنامه ادب پژوهی، شماره 4، صص 43-64.
- محمد ظاهر علی الجمیلی، نوری (2003م)، «فن القصة و الروایة فی الموصل مابین عامی 1368م-  1988م»، اطروحة الدکتورا، جامعة تکریت.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار