بررسی هنجار گریزی نوشتاری در اشعار سمیح قاسم بر اساس نظریه لیچ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار زبان و ادبیات عربی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

آشنایی ­­زدایی، یکی از مهمترین عناصر سبک ساز در یک متن ادبی به شمار می‌رود که طرز بیان ویژه ادیب را مشخص می­‌کند. این تکنیک زبانی، گونه‌­های مختلفی دارد که یکی از آن­‌ها خروج از نرم معمول نوشتار است. هنجار گریزی نوشتاری در واقع تغییر صورت نوشتاری کلمه یا متن است که معانی جدیدی به متن اضافه می­‌کند. بسامد چنین سبکی در شعر سمیح قاسم چنان زیاد است که به نوعی ذاتی اشعار او شده‌است. بدین ترتیب، مقاله حاضر تلاش کرده است تا با شیوه توصیفی- تحلیلی و با ارائه شواهدی که دال بر هنجارگریزی نوشتاری است، گونه‌های مختلف هنجارگریزی نوشتاری را در دیوان سمیح قاسم مشخص کرده، سپس هدف شاعر را از به کارگیری چنین سبکی مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که شاعر به شیوه‌های زیر سعی نموده است در شکل نوشتاری خود تغییر ایجاد نماید: 1- جدانویسی حروف واژه‌ها و استفاده از علامت نگارشی
2- نوشتن پلکانی و عمودی سطرهای شعری 3- به کارگیری وام واژه‌هایی از زبان عبری و انگلیسی 4- استفاده از اشکال هندسی و شکل تصویری اعداد. هدف شاعر از کاربرد چنین اسالیبی در نوشتار، علاوه بر انتقال اندیشه و احساس به خواننده، دیداری کردن شعر وتجسم بخشیدن به مفهوم آن است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The study of deviation from writing norms in poems of Samih Qassem based on the Leach theory

نویسنده [English]

  • Behrouz Ghorbanzadeh
Assistant Professor of Arabic Language and Literature, University of Mazandaran, Babolsar, Iran
چکیده [English]

De-familiarization is one of the most important style-makers in a literary text that defines the special expression of the author. Through his literary work, the author tries to draw the audience's attention with different techniques one of which is deviating from the usual forms of writing. In fact, deviation from writing norms is the change of the written form of a word or a text that leads to the change of the meaning of that word or text. The frequency of this phenomenon is very high in the poetry of SamihQassem. It is practiced on the purpose of attracting the audience's attention and adding new meanings to the text. This research aims to identify various forms of deviation in the poetry of Samih Qassem through a descriptive- analysis method and provide examples that confirm the deviation in his writings. Then, the paper examines the poet's purpose of employing such a style. The poet has used this style to convey certain feelings to the reader, get the poem visualized, and embody the concepts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Deviation in writing
  • Linguistic analysis
  • Pattern
  • Leach
  • Samih Qassem

مراجع

- السّد، نور الدّین (بی­تا)؛ الأسلوبیة وتحلیل الخطاب، دراسة فی النقد العربی الحدیث (الأسلوبیة والأسلوب)، ج1، الجزائر: دار هومة.
- القاسم، سمیح، (1993م). الأعمال الکاملة للشاعر سمیح القاسم، السربیات، القاهرة: دار سعاد الصباح، الجزء الرابع.
- المسدی، عبد السلام (1993م). الأسلوب والأسلوبیة، القاهرة: دار سعاد الصباح،  الطبعة الرابعة.
- حسّونة، محمد إسماعیل (2007م). صناعة الأحیاز فی شعر هانی حازم الصلوی، دیوان: "على ضفة فی خیال المغنی" نموذجاً، مجلة الجامعة الإسلامیة. المجلد الخامس عشر، العدد الأول. ص ١٢٩ - ص ١٤٤.
- حسینی، نجمة (1393هـ.ش). هنجارگریزی نوشتاری در اشعار نصرت رحمانی. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال چهارم. شماره ی اول. صص51-70.
- ربابعة، موسى (1995م). الانحراف مصطلحا نقدیا، مجلة موتة للبحوث والدراسات، العدد 4.
- ربابعة، موسى (2000م). جمالیات الأسلوب والتلقی، الأردن: مؤسسة حمادة للدراسات الجامعیة للنشر والتوزیع، الطبعة الأولی.
- سنگری، محمدرضا (1386هـ.ش)، «هنجارگریزی و فراهنجاری در شعر»، مجله رشد آموزش زبان و ادب پارسی، شماره 64 ، صص49.
- شفیعی کدکنی، محمد رضا (1373 هـ.ش). موسیقی شعر. تهران: انتشارات آگاه، چ3.
- صالحی نیا، مریم (1382هـ.ش)؛ «هنجارگریزی نوشتاری در شعر امروز».، فصلنامه پژوهش­های ادبی، شماره چهارم .
- صفوی، کوروش (1373 هـ.ش)، از زبان شناسی به ادبیات. تهران: انتشارات چشمه.
- عبّاس ­زاده، خداویردی و یوسف ­لو، زهرا (1394هـ.ش)؛ هنجارگریزی نوشتاری در شعر نادر نادرپور و هوشنگ ابتهاج، «بهارستان سخن» سال12، شماره 30، صص221 – 238.
- عثمان، إیاد عبد الودود (2014م)، سیمیائیة الشکل الکتابی وأثره فی تکوین الصورة البصریة، مجلّة الدیالی. العدد الثالث والستون. صص98-124.
- علوی مقدم، مهیار (1377هـ.ش)، نظریه­های نقد ادبی معاصر )صورتگرایی و ساختارگرایی( تهران: سمت.
- فتوحی، محمود، (1391هـ.ش). سبک­ شناسی: نظریه­­‌ها، رویکردها و روش­­‌ها. تهران: انتشارات سخن.
- کریمی فیروزجاهی، علی و روشن، بلقیس و ملک ­نیازی، آزاده (1396هـ.ش)؛ «تحلیل شیوه‌های تولید نشانه­های دیداری در شعر معاصر»،  بهار ادب، سال دهم، شماره سوم، صص 233- 249.
- کوهن، جان (1999م)؛ النظریة الشعریة، تر: أحمد درویش، الطبعة الرابعة، القاهرة: دار غریب.
- محمد صالح، عیسی (2004م)؛ التشکیل البصری فی الشعر العربی منذ 656هـ دراسة تأویلیة، جامعة موصل: کلیة الآداب.
- محمد، شلیم (2014م)، أسلوبیة التعبیر اللغوی فی شعر سمیح القاسم، الجمهوریة الجزائریة: جامعة قاصدی مرباح – ورقلة.
- میرصادقی، میمنت (1376هـ.ش)، واژه نامه هنر شاعری، تهران: انتشارات کتاب ممتاز، چ2.
- ویس، أحمد محمد ( 2005 م)، الانزیاح فی التراث النقدی والبلاغی، ط ١، دمشق: اتحاد الکتاب.
- Leech, G. N. (1969). A Linguistic Guide to English Poetry. New York: Longman.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار