مؤلفه های رئالیسم جادویی در رمان «تقریر میلیس» اثر ربیع جابر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه اصفهان

2 استادیار زبان و ادبیات عربی، دانشگاه اصفهان

3 استاد زبان و ادبیات عربی، دانشگاه اصفهان

چکیده

گونه­های داستان­نویسی نوین در غرب، در ادبیات داستانی امروز عربی نمود چشمگیری داشته است. از جملة آن­ها، «رئالیسم جادویی» است. رئالیسم جادویی بر گونه­ای از روایت رئالیستی اطلاق می­گردد که از یک سو به یک داستان واقع­گرا شباهت دارد؛ از سویی دیگر، وقوع رویدادهایی شگفت، اثر را از گسترة واقع­گرایی خارج می­سازد. بنابراین، رئالیسم جادویی، روایتی واقع­گراست که در بافتی سحرآمیز و جادویی رخ می­دهد. ربیع جابر، رمان­نویس معاصر لبنانی، از معروف­ترین نویسندگان ادبیات عربی است که این نوع داستانی در آثارش تأثیر فراوان داشته است. رمان تقریر میلیس که به روایت جنگ داخلی لبنان و ریشه­های اجتماعی، سیاسی و روانی آن می­پردازد؛ یکی از شاخص­ترین آثار داستانی ربیع جابر در حوزة رئالیسم جادویی است. در این پژوهش، پس از تعریف و تبیین مفاهیم رئالیسم جادویی، رمان «تقریر میلیس» ربیع جابر با روش توصیفی-تحلیلی، بر اساس مؤلفه­های این گونة داستانی تحلیل گردیده و تأثیر این شگردها بر فرم و محتوای رمان مشخص شده است. نتایج به دست آمده از تحقیق حاکی از آن است که جابر در این رمان از تمهیدها و تکنیک­های گوناگونی چون بزرگ‌نمایی واقعیت، دهشت و توجیه­ناپذیری برخی وقایع، راوی­های مرده، آفرینش جهان­های بدیل و غیر‌عقلانی، خموشی نویسنده و توصیفات اکسپرسیونیستی در آفرینش اثر خود بهره گرفته است تا تلخ‌ترین زوایای حیات اجتماعی را برای خواننده نمایان سازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Elements of magical realism in the novel Mehlis Report by Rabie Jaber

نویسندگان [English]

  • Davood Nejati 1
  • Ahmadreza Saedi 2
  • Mohammad Khaqani 3
1 PhD student of Arabic Language and Literature, University of Isfahan
2 Assistant Professor of Arabic Language and Literature University of Isfahan
3 Professor of Arabic Language and Literature University of Isfahan
چکیده [English]

Techniques of writing fictions in the West have had significant effects on the Arabic fiction today. Among them, the technique of "magical realism" is noteworthy. It refers to a type of narrative realism which, on one hand, resembles a realistic story and, on the other hand, is excluded from the realm of realism by the extraordinary events that occur. Therefore, magical realism is a realistic narrative which occurs in magic patterns. Rabie Jaber, a Lebanese contemporary novelist, is among the most famous writers in the Arabic literature who uses this technique widely in his stories. The novel Mehlis Report narrates Lebanon Civil War and its social, political and psychological roots. One of his most prominent works is in the field of magical realism. In this study, after the concept of magical realism is defined, an analytical method is used to analyze the novel Mehlis Report by Rabie Jaber based on fictional elements. Then, the effects of these elements on the form and content of the novel are specifie. The research results indicate that, in this novel, Jaber has used diverse procedures and techniques such as magical phenomena, magnification of reality, unjustifiability of some events, dead narrators, creation of alternative and irrational worlds, authorial reticence, and expressionist descriptions. These elements are used to reveal the bitter aspects of social life.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fiction
  • Magic realism
  • Mehlis Report
  • Rabie Jaber
- اصغری، جواد (1391ش)، «نوآوری­های فرمی در آثار داستانی ربیع جابر»، مجلة زبان و ادبیات عربی، شمارة هفتم، 44- 27.
- آن بوورز، مگی (1393ش)، رئالیسم جادویی، مترجم مؤسسه خط ممتد اندیشه (زیر نظر عبّاس رهپیما)، چاپ اوّل، تهران، نشر نشانه.
- بی­نظیر، نگین و احمد رضی (1389ش)، «درهم تنیدگی رئالیسم جادویی و داستان موقعیت»، شیراز: مجلة بوستان ادب، سال دوم، شماره چهارم، پیاپی 6، 46- 29.
- جابر، ربیع (2005م)، تقریر میلیس، بیروت، دار الآداب.
- خسروی، ابوتراب (1388ش)، حاشیه­ای بر مبانی داستان، شیراز، نشر ثالث.
- مطری، نجلاء علی (1437ق). الواقعیة السحریة فی الروایة العربیة. جدة: النادی الأدبی الثقافی.
 - میرصادقی، جمال (1387ش)، راهنمای داستان­نویسی، تهران، انتشارات سخن.
- _________ (1388ش)، عناصر داستان، چاپ ششم، تهران، انتشارات سخن.
- _________ (1392ش)، داستان­های خیالی، تهران، انتشارات سخن.
- ناظرزاده کرمانی، فرهاد (1389ش)، گزاره­گرایی (اکسپرسیونیسم) در ادبیات نمایشی، تهران، سروش.
- ناظمیان، رضا و دیگران (1393ش)، «بررسی گزاره­های رئالیسم جادویی در رمان­های «عزاداران بیل» غلامحسین ساعدی و «شب­های هزار شب» نجیب محفوظ»، فصلنامة ادب عربی، شمارة 2، 178- 157.
- هاترید، پیر (1385ش)، مکتب­های ادبی، ترجمة رضا سید حسینی، چاپ چهارم، تهران، جهانگیر.
- Rios, Alberto. (1999) Magical Realism: Definition, Arizona state University, Tempe AZ.
- Zamora, Lois, and Wendy B. Faris, eds. (1995) Magical Realism: Theory, History, Community.  Durhan: Duke UP