نقاب ابوذر غفاری در شعر معین بسیسو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه تهران

چکیده

تکنیک نقاب (قناع) در شعر معاصر عربی یکی از پربسامدترین شیوه­­های بیانی جهت ترسیم تجربۀ شعری شاعران است. معین بسیسو از جمله شاعران معاصر فلسطینی و چهرۀ برجستۀ شعر مقاومت است که از رمز و نماد و تکنیک قناع در شعر خود بهرۀ فراوان می­برد. قصیدۀ «من اوراق ابی­ذر الغفاری» از جمله سروده­های اوست که شاعر در آن شخصیت ابوذر غفاری صحابۀ پیامبر (ص) را برای بیان تجربۀ شعری و بازگو کردن اندیشه­های شخصی خود برمی­گزیند. در این مقاله به روش توصیفی‌ تحلیلی به واکاوی و تحلیل متن قصیدۀ یادشده و چگونگی کارکرد قناع ابوذر در شعر معین بسیسوپرداخته می­شود. از آنجا که میان شاعر و شخصیت ابوذر، وجوه مشترک و شباهت­های زیادی وجود دارد؛ می­توان گفت که کارکرد قناع این شخصیت در شعر بسیسو از مقبولیت لازم برخوردار است. صوت غالب در قصیده، صدای ابوذر است که در پس آن  ردپایی از بسیسو را می­توان مشاهده کرد؛ بدین معنا که شاعر با ابعاد انقلابی شخصیت ابوذر همزاد­ پنداری کرده و از پس نقاب ابوذر به بیان افکار و اندیشه­های خود می­پردازد تا حدی­که صدای شاعر در سراسر قصیده با صوت غالب یکی شده و به اتحاد می­رسد. قصیدۀ حاضر ترسیم واقعیت­های جامعۀ عربی، دعوت به مبارزه و پایداری و نقد حاکمان و سردمداران عرب است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The mask of Abuzar Ghafari in Muin Besiso's poems

نویسندگان [English]

  • Abolhasan Amin Moghadasi 1
  • Samira Farahani 2
1 Associate Professor at the Department of Arabic Language and Literature in the University of Tehran
2 PhD student at the Department of Arabic Language and Literature in the University of Tehran
چکیده [English]

  Using the concept of mask in the contemporary Arabic poetry is one of the most frequent methods of speech to delineate poetic experiences. Muin Besiso is a contemporary Palestinian poet and an outstanding figure of resistance poetry that has used the symbol of mask in his poem very much. The ode “From the pages of Abuzar Ghafari” is a poem in which the poet has selected Abuzar Ghafari, one of the companions of the prophet Mohammad (PBUH), to portray his poetic experience and express his personal thoughts. This paper is an attempt to probe the ode by the descriptive-analytic method in the hope of finding distinctive symbols in Muin's poems. Since there is a similarity between the personalities of the poet and Abuzar, one can say that the functionality of the mask of Abuzar in the poem is acceptable. The dominant voice is the voice of Abuzar through which one can trace Besiso. The ode is the delineation of the realities of Arab societies, the encouragement of people to struggle and resist and the criticism of the Arab rulers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The mask of Abuzar Ghafari
  • Muin Besiso
  • The ode from the pages of Abuzar Ghafari
-    قرآن کریم.
-    نهج­البلاغه، (1385)، ترجمه محمد دشتی، قم: نشر هدی.
-    انوار، امیر محمود، (1388)، «الرمزیة فی الأدبین العربی والغربی»، مجلة التراث الأدبی، العدد6: صص65-75.
-    بسیسو، معین، (2008)، الأعمال الکاملة، بیروت: دارالعودة.
-    توکل، سید حسن، (1362)، مواضع اعتقادی-انقلابی ابوذر، تهران: مؤسسه انجام کتاب.
-    الذهبی، ابوعبدالله شمس­الدین محمد، (2004)، سیر أعلام النبلاء، رتبه وزاد فوائده حسان عبدالمنان، المجلد الاول، لبنان: بیت الأفکار الدولیة.
-    سالم، حلمی، (1991)، «ذکری معین بسیسو: سبع سنوات علی رحیله وعشرون عامًا علی «ثورة الزنج»: قتل الثورات بالحبر»، مجلةالأدب والنقد، العدد۶۶: صص93-100.
-    السحار، جودة، (1356)، ابوذر غفاری مردی از ربذه، ترجمه علی شریعتی، بی­جا.
-    عاشور، رضوی، (1969)، «قراءة فی شعر معین بسیسو»، المجلة، العدد 156: صص99-103.
-    عبدالعظیم، محمود، (1969)، «الموقف الأیدئولوجی فی شعر معین بسیسو»، مجلة الآداب، العدد4: صص37-40.
-    عبیات، عاطی؛ زین العابدین فرامززی و یوسف نجات­نژاد، (1435)، «الرمز التاریخی وحقولها الدلالیةفی الشعر الفلسطینی المعاصر»، مجلة اللغة العربیة وآدابها، العدد3: صص405-430.
-    عبیات، عاطی و مالک سالمی؛ (1392)، «الشخصیات التاریخیة الإصلاحیة فی الشعر الفلسطینی المعاصر- الإمام الحسین وأبوذر الغفاری نموذجاً»، مجلة اللغة الأدب العربی، العدد6:صص105-130.
-    عشری­زاید، علی، (1997) استدعاء الشخصیات التراثیة فی الشعر العربی المعاصر، القاهرة: دارالفکر العربی.
-    عطیة، مبارکة، (2015)، «الرمز الدینی فی شعر معین بسیسو نماذج مختارة»، مذکرة لنیل شهادة الماجستیر، اشراف لخضر تومی، جامعة محمد خیضر بسکرة.
-    کندی، محمد علی، (2003)، الرمز والقناع فی الشعر العربی الحدیث (السیاب ونازک والبیاتی)، لبنان: دارالکتاب الجدیدة المتحدة.
-    یعقوب، أوس داود، (2011)، «معین بسیسو ست وعشرون عاماً علی الرحیل»، مجله الموقف، دمشق، اتحاد کتاب العرب، رقم447: صص79-89.