بررسی آسیب های اجتماعی در رمان «الکافرة» اثر علی بدر بر اساس نظریه ی دورکیم (مطالعه‌ی موردی خودکشی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری دانشگاه حکیم سبزواری، استاد دانشگاه ایلام

2 دانشیار گروه زبان وادبیات عربی، دانشگاه حکیم سبزواری

3 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه حکیم سبزواری

4 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه حکیم سبزواری

چکیده

خودکشی به­عنوان یکی از معضلات گریبانگیر بشر، رفتاری ضد اجتماعی است که امروزه از پرخطر­ترین آسیب­های اجتماعی محسوب می­شود، روند رو به رشدی دارد و در بحث بی­سازمانی اجتماعی مطرح می­شود. این معضل اجتماعی از دیرباز به عنوان آسیبی اجتماعی مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته و با توجه به اهمیت این موضوع، به تحلیل محتوای رمان «الکافرة» با روش توصیفی و تحلیلی پرداخته می­شود و بحران­ها و ناهنجاری­های آن مورد بحث و کنکاش قرار می­گیرد. این مقاله سعی دارد تا به تحلیل و تبیین نگاه انتقادی نویسنده بر پایه­ی نظریات جامعه­شناسی بپردازد و مبحث خودکشی را در پرتو نظریه­ی دورکیم مورد کنکاش قرار دهد. با توجه به اهمیت سنجش انسجام، در این مقاله به سنجش انسجام رمان و سپس به تحلیل اقسام خودکشی در این پژوهش پرداخته می­شود. یافته­ها حاکی از آن است که خودکشی و ذکر اقسام آن و خشونت و سایر آسیب­­های اجتماعی در رمان، نشان از بی­­هنجاری و آشفتگی جامعه­ی عراق دارد و این بی­هنجاری و آشفتگی مهم­ترین عاملی است که موجب از خودبیگانگی و در نتیجه خودکشی فاطمه/سوفیا قهرمان داستان می­شود و این موضوع در نتیجه­ی عدم انسجام اجتماعی (در خانواده)، خشونت، بی­هنجاری و عدم شناخت حقوق انسانی و جایگاه اجتماعی استو نویسنده سعی در بهبود اوضاع با ترسیم واقعی این آسیب­ها دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation of social harms in Ali Badr's novel Al-Kafereh based on Durkheim's theory: A case study of suicide

نویسندگان [English]

  • Zeinab Jafarnejad 1
  • Hassan Majidi 2
  • Mostafa Mahdavi Ara 3
  • Hojjatollah Fasnaghari 4
1 PhD student at Hakim Sabzevari University, Professor at Ilam University
2 Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, Hakim Sabzevari University
3 Assistant Professor, Department of Arabic Language and Literature, Hakim Sabzevari University
4 Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, Hakim Sabzevari University
چکیده [English]

Introduction: Émile Durkheim was the first sociologist to introduce suicide (as a social phenomenon) to sociology from the realm of individual and psychology. He studied the rate of suicide as a social harm in the context of individual's relationship with the group and concluded that social situations are the main reason for people within a community to commit self-destruction. As he also found, attempts to directly convince them to avoid this suicidal act is futile because the real motives lie in the context of the society.
In his novel Al-Kafareh (the infidel woman), Ali Badr, a contemporary Iraqi writer, attempts to portray the current perturbed conditions in Iraq in the form of a story of a woman named Fatima whose father and brother were influenced by the takfiri ideology of ISIL and committed suicide. She commits suicide roo after suffering the pain of immigration and asylum to Europe. It seems that this social harm can be analyzed in the light of Durkheim’s theory. To explain the causes of social harms such as suicide in different groups of the current Iraqi society, this paper analyzes the novel Al-Kafareh and criticizes the author's analytical views based on Durkheim's sociological theories to answer the questions a) what is the relationship between the suicide of an individual and group social events in the novel Al-Kafareh? and b) In terms of adaptation, to what extent is the attempt to self-destruct by the characters of the story consistent with Durkheim's theory? Undoubtedly, the answers to these questions can significantly explain the socially harmful factors and be effective in conveying the author's awareness to the audience in the world of fiction.
Methodology: The research method of this study is qualitative and descriptive using content analysis. Content analysis is done in a systematic way to objectively, qualitatively and systematically describe the content and concepts of written texts. The authors' approach in this paper is sociological criticism of the content (sociological themes) to explain and criticize the author's critical view based on Durkheim's sociological theories. To achieve this goal, the required data on Durkheim's theory and social harms were first collected by a library method with a focus on suicide. Afterward, the novel was reread and analyzed and a network of themes through content analysis as well as extraction of textual evidence. An attempt was also made to divide the analytical part of the article into four parts based on the suicide types and according to Durkheim. Thus, each example was analyzed under its subcategory by matching the text to the theory.
Results and Discussion: Durkheim divides suicide into four types according to the relationship of the self-destructive individual with the group. They include Egoistic (selfish), Altruistic (unselfish), Anomic (anomalous) and Fatalistic (coincidental). In the light of studying the relationship between the suicide of the characters in the story with social realities such as integration and regularity (social control), the research findings suggest that there is no coherence between individuals in a small institution such as family nor in the wider circle of group or society, which leads to egoistic or altruistic suicide of the characters in the story. The coherence between man and woman is weak and unfounded in the Iraqi society because it is a patriarchal society, such that the perceived class differences as well as the lack of equal access to economic and social capital has eased the links of individual with the group and paved the way for egoistic suicide. It can be said that those connected to the ISIS group have mechanical solidarity and that their suicide operations are classified as altruistic suicide.
Conclusion: The novel Al-Kafareh has several social and critical aspects, and the author depicts social themes through a dramatic familiar narrative style. Representation of such anomalies in the society can give collective activists the necessary insight and self-awareness and, accordingly, the social critic can scrutinize different aspects of the society in a literary work. All the elements of the novel are closely related to the Iraqi society and its relationships. The main theme of this novel is suffering, which includes various physical and psychological forms resulting from the rupture of human relations, the tense situation in the family and society, economic and social pressures, the disturbed conditions of women in the society, and so on. By mentioning these issues, the author seeks to show the turmoil in the Iraqi society, and, by depicting family and social relationships, he illustrates social gaps. To account for the suicide of the novel's characters according to Durkheim's theory, incoherence and insecure situations can be considered as contributing factors. The novel classifis the suicide of Sophia, her spouse, and Adrian’s father as anomic, egoistic and fatalistic, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Durkheim
  • Suicide
  • Ali Badr
  • Infidelity
آرون، ریمون، (1383)، مراحل اساسی اندیشه در جامعه­شناختی، مترجم: باقر پرهام، چاپ6، تهران: نشر علمی.
بدر، علی، (2015)، الکافرة، الطبعة الأولی، بغداد:منشورات المتوسط.
بلاسم، حسن، (2017)، عراق+100، الطبعة الأولی، بلجیک : دارالآکا.
پناهی، محمدحسین و منصوره زارعان، (1391)، «سلامت خانواده و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن»، فصلنامه  علوم اجتماعی، شماره 59، صص 39-1.
چلبی، مسعود و نیلوفر سقاباشی، (1396)، «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر رفتارهای بهداشتی»، جامعه­شناسی ایران، دوره­ی هجدهم، شماره 2: 28-43
الحیدری، إبراهیم، (2015). سوسیوجیا العنف و الإرهاب. دار الساقی. الطبعه الأولی. بیروت: لبنان.
خواجه نوری، بیژن، (1395)، «رابطه سرمایه­ی اجتماعی و جرم»، پژوهش­های راهبردی امنیت، سال پنجم، شماره اول: 1-14.
دورکیم، امیل، (1378)، خودکشی، مترجم: نادر سالارزاده، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی .
الربیعی، رنا فرمان محمد ، (2014)، «الوثیقه والتخیّل التاریخی فی روایات علی بدر»، إشراف: ناهضة ستار عبید، بغداد: جامعة القادسیة.
ستوده، هدایت الله (1384)، آسیب­شناسی اجتماعی: جامعه شناسی انحرافات، ویراست 3، تهران: آوای نور.
ریتزر، جورج، (1393)، نظریه جامعه­شناسی، ترجمه هوشنگ نایبی، تهران: نشر نی.
سلطانی گیشینی، محمدجواد و دیگران، (1396)، «رویکردهای نظری به جنگهای جدید: مطالعه موردی داعش»، مجله جستارهای سیاسی معاصر، سال هشتم، شماره دوم، صص 19-1.
شیخاوندی، داور، (1384). جامعه شناسی انحرافات و مسایل جمعیتی ایران، تهران: انتشارات  قطره.
عباس­زاده، محمد و دیگران، (1392)، «مطالعه­ی جامعه­شناختی تأثیر سرمایه اجتماعی بر احساس ناامنی زنان با کاربرد ایموس گرافیک (مطالعه­ی موردی: دانشجویان دختر دانشگاه اصفهان)»، پژوهش­های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، دوره 2، شماره2: 25-52.
عویدات، عبدالله احمد، (1995)، «مظاهر الاغتراب عند معلمی المرحلة الثانویة فی الاردن»، دراسات العلوم الإنسانیة، اردن، مج22، ع 6: 3375-3345.
کوزر، لوئیس، (1383)، زندگی و اندیشه­ی بزرگان جامعه­شناختی، مترجم: محسن ثلاثی، چاپ 11، تهران: نشر علمی.
________ و برنارد روزنبرگ، (1385)، نظریه­های بنیادی جامعه­شناسی، مترجم: فرهنگ ارشاد، تهران: نشر نی.
گلعذار، سمیرا و دیگران، (1396)، «عوامل خطر خودکشی در جهان؛ مروری روایتی»، مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، دوره 16،: 1168-1153.
گیدنز، آنتونی، (1383)، جامعه­شناسی، مترجم: منوچهر صبوری، چاپ دهم، تهران،: نشرنی.
محسنی تبریزی، علیرضا(1373). «ملاحظاتی در باب خودکشی دورکیم»، نامه علوم اجتماعی، دانشگاه تهران. دوره 7، شماره 7 - شماره پیاپی 1191. صص117-149.
________،_______، (1383)، وندالیسم. تهران: انتشارات آن.
منصوریان، محمدکریم و حسین قدرتی، (1388)، «اعتماد اجتماعی و تعیین کننده­های آن...»، مجله جامعه­شناسی کاربردی، سال بیستم، شماره 2، صص 215-189.
میرزاخانی عبدالرحمن و صیاد درویشی، (1393)، «بررسی رابطه­ی انسجام اجتماعی با پیشگیری اجتماعی از جرم»، فصلنامه­ی علمی مطالعات امنیت اجتماعی، شماره 38: 57-79.
میرزازاده، فرامرز، (1394)، «نشانه­شناسی موج سوم خلافت خواهی: مبادی و پیامدها»، فصل­نامه­ی پژوهش­های سیاسی جهان اسلام، سال 5، ش 2: 29-51.
وازی، طاوس، (2012)، «الإنتحار بین التفسیر الإجتماعی والنفسی»، دراسات نفسیة تربویة،ع11: 62-70
وروایی، اکبر و دیگران، (1389)، «بررسی عوامل خانوادگی مؤثر بر گرایش به نابهنجاری اجتماعی و راه­کارهای پیشگیری از آن (اداره امور پلیسی ناهنجاری­های اجتماعی)»، پژوهش­های مدیریت انتظامی (مطالعات مدیریت انتظامی)، سال پنجم، شماره 4: 627-649.