عاشورا در آیینه‌ی اشعار علامه سیدمحمد حسین فضل‌الله

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه خلیج‌فارس

چکیده

علامه سید محمدحسین فضل‌الله از فقیهان و شاعران معاصر عرب بود که در کنار تحصیل در علوم دینی به دلیل ذوق سرشار ادبی، در زمینه سرودن شعر نیز دیوان‌های با ارزشی دارد که تاکنون کمتر به آن‌ها توجه شده است از جمله دیوان «قصائد للإسلام والـحیاة»، و «فی ظلال الإسلام» و....که هرکدام قصائد زیبایی از علامه فضل‌الله را در خود جای داده‌اند. علامه فضل‌الله در دیوان «قصائد للإسلام والـحیاة» در قصیده‌ای تحت عنوان «فی المرقد الحسینی» به بیان ویژگی‌های شخصیت امام حسین (ع) و علل قیام ایشان و پیوند عاشورا با روزگار معاصر می‌پردازد و صحنه‌های شهادت علی‌اصغر و ابا‌الفضل العباس (ع) را به تصویر می‌کشد. همچنین تصویری شاعرانه از رود فرات بعد از شهادت امام حسین ‌(ع) ارائه می‌کند. شاعر در این اشعار از تشبیه، استعاره، تکرار و افعال مضارع بسیار بهره برده است. به دلیل تحصیل علامه فضل الله در حوزه‌ی علمیه نجف و آشنایی با علوم اسلامی، تأثیرپذیری وی از مکتب اهل بیت در اشعارش بسیار مشهود است. لازم به ذکر است که شاعر در دیوان دیگری به نام «فی ظلال الإسلام» نیز اشعار پراکنده‌ای در مورد امام حسین (ع) سروده است. نگارندگان در این  مقاله با روشی تحلیلی – توصیفی به بررسی زیباشناسی اشعار علامه در مورد عاشورا می‌پردازند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Ashurain mirror of the Poetry of Allamah Fadl-Allāh

نویسندگان [English]

  • H. Mohtadi
  • Kh. Bahri
Assistant Professor, Department of Arabic Language and Literature, Persian Gulf University
چکیده [English]

Allamah Muhammad Hussein Fadl-Allāhis among the  contemporary  Arab jurists and poets. Besides his studies in religious sciences and due to his rich talent in literature, he has composed some valuable poetry Diwans which have not yet received adequate attention. Among  them, we can refer to "Qasayedel-islamva al-Hayat", and" FiZelal al-islam" each of which contains beautiful odes by Allamah Fadl-Allāh. In an ode entitled "fi al-marâqedalhoseyni" in "Qasayedelislam", Allamah Fadl-Allāh mentions the characteristics of Imam Hussain (AS), his uprising and the link between Ashuraand the contemporary world. He also portrays various scenes of Ashura in his own writing including an image of Foratriver after Imam Hossain’s martyrdom. In his poems, Allamah Fadl-Allāhhas used a number of literary devices including simile, metaphor, repetition and present tense.  Due to his studies in Najaf’s seminary School and his familiarity with Islamic sciences, he has been greatly influenced by the Quran and Hadith in his poems. It should be noted that the poet has partly composed poems on Imam Hussain (AS) in his other Diwan named "Fi Zelal al-islam".Using an analytic-descriptive approach, the authors of the present paper study the aesthetic aspects of AllamahFadl-Allāh's poetry on the Ashura event.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Hussain (AS)
  • Allamah Fadl-Allāh
  • Ashura
  • Dedicated Literature
- قرآن کریم.
- ابن شهر آشوب مازندرانی، محمد، (1379ق)، مناقب آل أبی طالب، قم، مؤسسة انتشارات علامه.
- ابن قولیه قمی، جعفر بن محمد، (1356ق)، کامل الزیارات، نجف، مرتضویه.
- ابن منظور، (1992م)، لسان العرب، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
- ابو صالح، اسماعیل خلیل، (2003م)، السید محمد حسین فضل الله شاعراً، بیروت، دار الملاک.
- خاقانی، علی، (1956م)، شعراء الغری، النجف، المطبعة الحیدریة.
- الرباعی، عبد القادر، (1999م)، الصورة الفنّیة فی شعر أبی تمّام، إربد، المؤسّسة العربیة للدراسات و النشر.
- الزبیدی، السید مرتضی، (1972)، تاج العروس من جواهر القاموس، التحقیق: ابراهیم الترزی، الکویت، مطبعة حکومة الکویت.
- زرکلی، خیر الدین، (2002م)، الأعلام، بیروت، دار العلم للملایین.
- شبّر، جواد، (1988م)، أدب الطفّ أو شعراء الحسین، بیروت، دار المرتضی.
- شیخ صدوق، ابوجعفر محمد بن بابویه، (1984م)، عیون أخبار الرضا (ع)، تحقیق شیخ حسین أعلمی، بیروت،مؤسسة الأعلمی.
- ............، (1413ق)، من لایحضره الفقیه، قم،جامعه مدرسین.
- فضل‌الله، محمدحسین، (2001م)، قصائد للإسلام و الحیاة، بیروت، دار الملاک، الطبعة الثانیة.
- ...........، (1998م)، حدیث عاشوراء، اعداد و تنسیق جعفر فضل‌الله، بیروت، دار الملاک، الطبعة الثانیة.
- ..........، (1996م)، من وحی عاشوراء بیروت، دار الملاک.
- .........، (2006م)، مطارحات فی الشعر و الفن و الأدب، بیروت، دار الملاک، الطبعة الأولی.
- ......... (2000م)، یا ظلال الإسلام، بیروت، دار الملاک.
- مجلسی، محمد باقر، (1404ق)، بحار الأنوار، بیروت، مؤسسة الوفاء.
- مهدی، علی رفعت، (2004م)، الاتجاه الروحی فی شعر السید محمد حسین فضل‌الله، بیروت، دارالملاک، الطبعة الأولی.