بازخوانی اسطورۀ اوزیریس در شعر سمیح القاسم بر اساس الگوی جوزف کمبل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کاشان

2 کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کاشان

10.29252/mcal.7.13.155

چکیده

یکی از مهم­ترین اسطوره­هایی که با بارمعنایی رستاخیز و خیزش دوباره در شعر معاصر عربی حضوری چشمگیر دارد و حجم انبوهی از دفترهای شعری شاعران را به خود اختصاص داده، اسطوره اوزیریس مصری است. سمیح القاسم شاعر معاصر فلسطین (1939-2014) از جمله شاعرانی است که در سه مرحله به این اسطوره توجهی نشان داده است به گونه­ای که با مرحله سه­گانه الگوی سفرِ تک اسطوره قهرمان «جوزف کمبل» نظریه­پرداز مشهور آمریکایی قابل تطبیق و اعمال است. سه مرحله­ای که شاعر از اسطوره یادشده الهام گرفته در سه سروده «علیقلعةالامبراطور»،«حواریّةالعار» و «اوزیریسالجدید» تجلی پیدا کرده است که به ترتیب با مرحله سه­گانه الگویِ «عزیمت»، «تشرف» و «بازگشت» همخوانی دارد. در پرتو این شناخت، پژوهش حاضر می­کوشد با روش توصیفی- تحلیلی ضمن بررسی چگونگی حضور شخصیت اسطوره­ای اوزیریس و شیوه­های فراخوانی و به کارگیری آن را در شعر شاعر، میزان پایبندی وی به الگوی مورد نظر را مورد واکاوی و تحلیل قرار دهد. برداشت این است که سمیح القاسم شاعری متعهد و پایبند به سرزمین مادری است که باتوجه به نگاه خاص خود و نیاز جامعه معاصر، با بیانی نمادین، اسطورها وزیریس را همانند انگاری و باز آفرینی کرده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The readout of Osiris myth in the poetry of Samih al-Qasim Based on the model of Joseph Compbell

نویسندگان [English]

  • Ali Najafiivaki 1
  • Azam Sadry 2
1 Associate Professor in Arabic Language and Literature at Kashan University
2 AM Student in Arabic Language and Literature Department at Kashan University
چکیده [English]

One of the myths associated with the meaning of resurrection and rebirth is the Egyptian myth of Osiris. It has a prominent presence in contemporary Arabic poetry, and a massive bulk of poetry has been dedicated to it. The Palestinian poet Samih al-Qasim (1939-2014) is among those who have shown interest in three stages to this myth that are adaptable to the triple stages ofthe journey of the sole hero that is the myth model of Joseph Compbell, the famous American theoretician. The three stages that the poet is inspired byin the mentioned myth are manifested in three the poems of "Over the Emperor Fortress", "Hvaryh Alar" and "Osiris aljadidi". These stages are consistent with thethree stages of "departure", "initiation" and "return". In the light of this recognition and using a descriptive-analytic method, this study seeks to examine and analyze  the mythical character of Osiris, the way it is applied by the poet, and his adherence to the corresponding model. It is concluded that Samih al-Qasim is a poet committed to his motherland, who has recreated the myth of Osiris with a symbolic expression by considering his own specials outlooks and the needs of the contemporary society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Samih al-Qasim
  • Myth
  • Osiris
  • Joseph Compbell
  • Palestine
  • Independence
- ابوعلی، رجاء (2009م)، الأسطورة فی شعر ادونیس، دمشق، دار التکوین للتألیف والترجمة والنشر، الطبعة الأولی.
- برن، لوسیلا و گاردنر، جین ف و دیگران (1383هـ.ش)، جهان اسطوره­ها اسطوره­های یونانی، رومی، اسکاندیناوی، مصری، سلتی، ترجمه عباس مخبر، تهران، نشر مرکز
- بیرلین، ج. ف (1386هـ.ش)، اسطوره­های موازی، ترجمه عباس مخبر، تهران، نشر مرکز.
- رزنبرگ، دنا (1381هـ.ش)، اسطورة ایزیس، اوزیریس و حماسه گیل گمش، ترجمه ابوالقاسم اسماعیل پور، تهران، نشر اسطوره.
- زیدان، رقیه (2009م)، اثر الفکر الیساری فی الشعر الفلسطینی شعر: محمود درویش، سمیح القاسم، توفیق زیاد، دار الهدی، الطبعة الأولی.
- السواح، فراس (2002م)، لغز عشتار الألوهة المؤنثة وأصل الدین والأسطورة، سوریه، دمشق، دار علاء الدین للنشر والتوزیع والترجمة، الطبعة الثامنة.
- شمیسا، سیروس (1388هـ.ش)، نقدادبی، تهران، نشر میترا، چاپ سوم.
- عشری زاید، علی (2002م)، عن بناء القصیده العربیة الحدیثة، القاهرة، مکتبة الآداب، الطبعة الخامسة.
- فریزر، جیمز جرج (1382هـ.ش)، شاخة زرین، پژوهشی در جادو و دین، ترجمه کاظم فیروزمند، تهران، نشر آگاه.
- القاسم، سمیح (1993م)، الأعمال الکاملة، المجلد الأول، القاهره، دار سعاد الصباح.
- کراس، جان.ر. (2016م)، آنچه انبیا گفته­اند، ترجمه؟، Goodseed international.
- کمبل، جوزف (1380هـ.ش)، قدرت اسطوره، ترجمه عباس مخبر، تهران، نشر مرکز، چاپ دوم.
- --------- (1392هـ.ش)، قهرمان هزار چهره، ترجمه شادی خسروپناه، مشهد، نشر گل آفتاب، چاپ پنجم.
- محمود خلیل، ابراهیم (2010م)، النقد الأدبی الحدیث من المحاکاة إلی التقلید، عمان، دار المسیرة للنشر و التوزیع و الطباعة.
- نامور مطلق، بهمن (1392هـ.ش)، درآمدی بر اسطوره­شناسی، نظریه­ها و کاربردها، تهران، انتشارات سخن، چاپ اول.
- ------ و نسیم فخاری زاده (1393هـ.ش)، «خوانش بینانشانه­ای تصویر سازی­های گیلگمش با تأکید بر مطالعه تک اسطوره ترامتن»، فصلنامه کیمیای هنر، سال سوم، شماره 12، صص(67-86).
- نمرموسی، ابراهیم (2010م)، شعریة المقدس فی الشعر الفلسطینی المعاصر، عمان، دروب للنشر و التوزیع.