تحلیل گفتمان انتقادی رمان چهارگانه "الخسوف" بر اساس رویکرد "نورمن فرکلاف"

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای زبان و ادبیات عربی، دانشگاه اراک

2 دانشیار گروه زبان وادبیات عربی دانشگاه اراک

3 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه اراک

4 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه اراک

10.22034/mcal.2020.1670

چکیده

تحلیل گفتمان انتقادی به عنوان گرایشی میان­رشته­ای، در بررسی متون از سطح جمله و کلام فراتر رفته و به بافت موقعیتی که متن در آن شکل گرفته است، توجه می­کند. نورمن فرکلاف یکی از نظریه­پردازان در این حوزه است که برای نظریه خود سه سطحِ توصیف، تفسیر و تبیین را در نظر می­گیرد. این پژوهش سعی دارد تا به صورت توصیفی - تحلیلی، سه سطح گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف را در بخش­های چهارگانه رمان الخسوف، مورد بررسی قرار دهد. ابراهیم الکَونی در رمان حاضر با استفاده از باهم­آیی و تکرار واژگان، به کارگیری واژگان متضاد و استفاده از استعاره­های مفهومی و بلاغی و با تکیه بر شالوده­های رئالیسم و رئالیسم جادویی، ضمن فراخوانی متون مختلف همچون قرآن، روایات، اشعار شاعران قبل و استفاده از ضرب­المثل­ها، اصطلاحات عامیانه و اسطوره­های اهل صحرا، در پی تبیین اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه است. او با گفتمانی ضداستعماری به بیان مسائلی چون زندگی مردم قبایل طوارق، اوضاع نابه­سامان سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه لیبی در زمان استعمارگران اروپایی، تقابل سنت و مدرنیته و ... می­پردازد و با تقویت روحیه مبارزه­طلبی، به دنبال کسب مفاهیمی چون آزادی و تغییر است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Critical discourse analysis of the quadriparitite "Al-Khusuf" based on Norman Fairclough’s theory

نویسندگان [English]

  • Qasem Ibrahimi 1
  • Ibrahim Anari Bozchallouei 2
  • Abulfazl Sajjadi 3
  • Muhammed Jorfi 4
1 Ph.D. student of Arabic language and literature; Arak University
2 Associate Professor of Arabic Language and Literature Department; Arak University
3 Associate Professor of Arabic Language and Literature Department; Arak University
4 Assistant Professor of Arabic Language and Literature Department; Arak University
چکیده [English]

Critical discourse analysis, as an interdisciplinary field, goes beyond examining texts at the level of sentences and words; indeed, it focuses on the contextual framework in which the text is organized. Norman Fairclough is one of the theorists in this field who considers three levels of description, interpretation and explanation for his theory. Using a descriptive-analytical method, this study attempts to examine the three levels set by Norman Fairclough for the critical discourse of the four sections of Al-Khusuf novel. In this novel, Ibrahim Al-Kawni uses a combination of lexical repetitions, collocations, antonyms and conceptual and rhetorical metaphors. To explain the political, social and cultural conditions of the society, he also focuses on the foundations of realism and magical realism with references to various texts such as Quran, religious quotations, past poets, proverbs, folk idioms, and myths of the Sahara. He deals with anti-colonial discourse on issues such as the life of Tuareq tribes, the political, social and cultural unrest in the Libyan society during European colonialism, and the confrontation of tradition and modernity. The author mainly seeks freedom and change.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Critical discourse analysis
  • Norman Fairclough
  • Ibrahim Al-Kawni
  • Quadripartite Al-Khusuf
ـ آقاگل­زاده، فردوس (1394ه.ش)، تحلیل گفتمان انتقادی، چاپ سوم، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
ـ اکبری­زاده، فاطمه و محمد طیبی (1435ه.ق). «حواریة اللغة فی روایات ابراهیم الکونی»، مجله دراسات فی العلوم الانسانیة، السنة الواحد و العشرون، العدد 1: صص 81 - 103.
ـ ایله­ای یحیایی، احمد (1389ه.ش). «تحیل گفتمان چیست؟» نشریه بین المللی روابط عمومی / علمی / آموزشی. شماره 1.صص  58 – 64.
ـ بهرام­پور، شعبانعلی (1379ه.ش)، درآمدی بر تحلیل گفتمان، گفتمان و تحلیل گفتمانی، به اهتمام محمدرضا تاجیک، چاپ اول، تهران، فرهنگ گفتمان.
ـ پاینده، حسین (1382ه.ش)، گفتمان نقد، چاپ اول، تهران، روزنگار.
ـ عبدالله، ابراهیم (1996م). الجدید فی عالم الکتب و المکاتبات، العدد 10.
ـ عثمان، اعتدال (1998م)، «قراءة استطاعیة فی أعمال إبراهیم الکونی»، مجلة الفصول، العدد 4: صص 227 - 234.
ـ فرکلاف، نورمن (1379ه.ش)، تحلیل انتقادی گفتمان، مترجم: فاطمه شایسته پیران و دیگران، چاپ اول، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه­ها.
ـ قبادی، حسینعلی، فردوس آقاگل­زاده و سید علی دسپ (1388ه.ش)، «تحلیل گفتمان غالب در رمان سووشون سیمین دانشور»، فصلنامه نقد ادبی، سال 2، شماره 6: صص 149 - 183.
ـ الکونی، ابراهیم (1991م)، الخسوف 1 (البئر)، دارالتنویر للطباعة و النشر.
ـ الکونی، ابراهیم (1991م)، الخسوف 2 (الواحة)، دارالتنویر للطباعة و النشر.
ـ الکونی، ابراهیم (1991م)، الخسوف 3 (أخبار الطوفان الثانی)، دارالتنویر للطباعة و النشر.
ـ الکونی، ابراهیم (1991م)، الخسوف 4 (نداء الوقواق)، دارالتنویر للطباعة و النشر.
ـ لطفی­پور ساعدی، کاظم (1371ه.ش)، «درآمدی بر سخن­کاوی»، مجله زبان­شناسی، سال نهم، شماره اول: صص 109 – 122.
ـ مرتاض، عبدالملک (1990م). فی نظریة الروایة، بحث فی تقنیات السرد، الکویت: سلسلة عالم المعرفة، المجلس الوطنی للثقافة و الفنون و الآداب.
ـ میلز، سارا (1382ه.ش)، گفتمان، مترجم: فتاح محمدی، چاپ اول، زنجان، هزاره سوم.
ـ وتار، محمدریاض (2002م)، توظیف التراث فی الروایة العربیة، ط 1، دمشق، منشورات اتحاد الکتاب العرب.
ـ یارمحمدی، لطف­الله (1393ه.ش)، گفتمان­شناسی رایج و انتقادی، چاپ دوم، تهران، هرمس.
ـ یورگنسن، ماریان، لوییز فیلیپس (1395ه.ش)، نظریه و روش در تحلیل گفتمان انتقادی، مترجم: هادی جلیلی، چاپ ششم، تهران، نشر نی.
-  Fairclough, N (1995), Critical Discourse, Analysis, London, Longman.
- Van Dijk, T. A (1993), Principles of Critical Discourse Analysis, Discourse and Society, 4 (2), pp: 249-83.