نقد جامعه‌شناختی رمان شیکاگو اثر علاء الأسوانی بر پایة نظریة ساختار‌گرایی تکوینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر پسادکتری دانشگاه تهران و استادیار دانشگاه فرهنگیان، پردیس آیت الله طالقانی قم

2 استاد دانشگاه تهران

10.22034/mcal.2020.1680

چکیده

نقد جامعه‌شناختی، از نظریه‌هایی است که در عرصة تعامل ادبیات با علوم اجتماعی بروز یافته و سعی بر آن دارد تا رابطة میان ساختار ادبی و جامعه را بررسی نماید. مطابق این نظریه، میان متون ادبی و محیط اجتماعی که متن ادبی در آن متولد شده، تأثیر متقابلی وجود دارد. از یک طرف نویسنده در آفرینش متن ادبی خود از جامعه تأثیر می‌پذیرد و از طرف دیگر، متنِ تولید شده نیز بر محیط اجتماعی خود تأثیر می‌گذارد. جورج لوکاچ و لوسین گلدمن از مهم‌ترین نظریه­پردازان این عرصه هستند. در پژوهش حاضر تلاش بر آن بوده تا به شیوة توصیفی – تحلیلی و بر پایة چارچوب نظری نقد جامعه‌شناختی، رمان "شیکاگو" اثر علاء اسوانی، نویسندة معاصر مصری بر پایة مکتب ساختارگرایی تکوینی گلدمن مورد بررسی و نقد جامعه‌شناختی قرار گیرد تا به پاسخ این پرسش کلی که "آیا این رمان قابلیت نقد در چارچوب نظریة ساختارگرایی تکوینی را دارد؟" دست‌یابد. در این زمینه تلاش شد تا این رمان در دو مرحلة دریافت و تشریح و در زمینه‌هایی مانند شخصیت، درون‌مایه و بسترهای سیاسی و اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد. نتایج به دست آمده نشانگر این واقعیت است که اسوانی با اثرپذیری از محیط اجتماعی مصر در زمان ریاست جمهوری حسنی مبارک، تلاش نموده تا مشکلات قشر روشنفکر و تحصیل­کردة مصر را چه در داخل و چه در خارج از کشور مورد نقد و بررسی قرار دهد. رمان‌های اسوانی و از جمله "شیکاگو"، بعد از انتشار، در آگاهی­بخشیدن به ملت مصر نقش اساسی داشته و در به وجود­آمدن انقلاب مصر تأثیر بسزایی داشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The sociological criticism of Ala Asvani's novel "Chicago" based on the theory of generative structuralism

نویسندگان [English]

  • Mahmoodreza Tavakkoli Mohammadi 1
  • Mohammad Ali Azarshab 2
1 Post-doctoral Researcher, Tehran University
2 Professor, Tehran University
چکیده [English]

Social criticism is one of the new theoretical frameworks that have emerged in literature. It seeks to shed light on the link between the literary text and the community and considers that the society influences the author. This influence leads to the creation of literary effects that are associated with the society and culture in which the text is born. Literary works also affect the society in different ways. George Lochatch and Lucian Goldman are among the most important theoreticians of this theory. In this regard, the present study seeks to analyze the novel "Chicago" written by Alaa Asvani. The results show that Asvani, influenced by the Egyptian society and the prevailing social conditions in Egypt during the presidency of Hosni Mubarak, has tried to address the obstacles and problems facing Egyptian intellectuals inside and outside Egypt. He then analyzes and reviews these problems. Asvani's novels, including "Chicago", play an important role in enlightening Egyptians and revolutionizing Egypt.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social criticism
  • Alaa Asvani
  • The novel of Chicago
  • Goldman
  • Generative structuralism

مراجع

-    آلوت، میریام (1380) رمان به روایت رمان نویسان. ترجمه: علی محمد حق‌شناس. چاپ دوم، تهران: مرکز.
-    اسوانی، علاء (2007م) شیکاجو، چاپ اول، مصر: دار الشروق.
-    افضلی، زهرا ، صلاح الدین عبدی و میترا خدادادیان (1395) «نقد رمان عمارت یعقوبیان اثر علاء الأسوانی بر اساس نظریة رئالیسم در نظریة جامعه‌شناختی جورج لوکاچ»، دوفصلنامة علمی پژوهشی نقد ادب معاصر عربی، سال ششم، دوازده پیاپی: صص 80- 57
-    جزینی، محمد (1387) پنج مقولة تئوری در ادبیات داستانی، چاپ اول، تهران: نشر نحل.
-    سارتر، ژان پل (1370) ادبیات چیست؟ ترجمه‌: ابوالحسن نجفی و مصطفی رحیمی. چاپ هفتم، تهران: کتاب زمان
-    سلدن، رامان و پیتر ویدوسون (1377) راهنمای نظریة ادبی معاصر، ترجمه: عباس مخبر، چاپ دوم، تهران، نشر طرح نو.
-    شهبازی، آرزو، مریم حسینی و عسگر عسگری حسنکلو (1393) «نقد ساختارگرایی رمان همسایه‌ها اثر احمد محمود»، فصلنامه تخصصی مطالعات داستانی، سال دوم، شماره سوم، بهار 1393: صص 91- 66
-    صالحی، سید جواد، عباس فرح بخش و ایوب فرج زاده (1391) «طبقة متوسط جدید و جالش‌های سیاسی حکومت مصر از دهه 1980 تا 2011 میلادی»، فصلنامة مطالعات جهان اسلام، سال اول، شماره 1، صص146-125.
-    طلوعی وحید و محمد رضایی (پاییز 1386) »ضرورت کاربست ساختارگرایی تکوینی در جامعه‌شناسی ادبیات (ساختارگرایی تکوینی در مقام روش)»، مجلة جامعه‌شناسی ایران. شمارة 3، دورة هشتم: صص 27- 3.
-    عسگری حسنکلو، عسگر (1385) «نقد اجتماعی رمان معاصر فارسی»، رسالة دکتری زبان و ادبیات فارسی، استاد راهنما: ناصر نیکوبخت، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده ادبیات.
-    ______،________ (1386) «سیر نظریه‌های نقد جامعه شناختی ادبیات»، مجله ادب پژوهی، زمستان و بهار، شماره 4: صص64-43.
-    علایی، مشیت (1380) «نقد ادبی و جامعه شناسی»، کتاب ماه و ادبیات و فلسفه، شماره 10 و 11، سال چهارم. مرداد و شهریور: صص 33- 20.
-    عوض، لویس (1987) أقنعة الناصریة السبعة، الطبعة الأولی، بیروت: دار الرقی.
-    فراروتی، فرانکو (1377) «لوکاچ، گلدمن و جامعه‌شناسی رمان». درآمدی بر جامعه‌شناسی ادبیات: مجموعة مقاله، گزیده و ترجمة محمد جعفر پوینده، تهران: انتشارات نقش جهان.
-    کریمی، جواد (1382) «تحلیل تاریخی جنگ دوم خلیج فارس»، مجلة تاریخ روابط خارجی، شماره 16، صص 94-75
-    کوثری، مسعود (1379) تأملاتی در جامعه­شناسی ادبیات، تهران: انتشارات باز.
-    گلدمن، لوسین (1371) جامعه شناسی ادبیات (دفاع از جامعه‌شناسی رمان)، ترجمه: محمد جعفر پوینده، چاپ اول، تهران: نشر هوش و ابتکار.
-    _____،______ (1376) پیوند آفرینش ادبی با زندگی اجتماعی، ترجمه: محمد جعفر پوینده، تهران: نشر چشمه.
-    لوکاچ، گئورگ (1384) پژوهشی در رئالیسم اروپایی، ترجمه: اکبر افسری، چاپ دوم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
-    ماضی، عبدالفتاح (2008) «انتخابات 2005 الرئاسه فی مصر انتخابات بلادیمقراطیه و بادیمقراطیین»، العربیه للعلوم السیاسیه؛ العدد 18: 81- 98.
-    المدینی، توفیق (2011) «ربیع الثورات الدیمقراطیه العربیة»، المستقبل العربی؛ العدد 386: صص132-113.
-    مقدس، محمود و سید حمدالله اکوانی (1391) «انقلاب مصر: برآیند نظام الیگارشیک و توسعه نیافتگی»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه؛ ج 19، ش 71: صص118-93
-    مهرگان، امید (1388) زیبایی شناسی انتقادی، چاپ سوم. بی‌جا، گام نو.
-    میرصادقی، جمال(1380) عناصر داستان، چاپ چهارم، تهران: انتشارات سخن.
-    نبوی، سید عبدالأمیر و صالح زمانی (1394) «فروپاشی حکومت مبارک در مصر، یک تحلیل ساختاری»، فصلنامه رهیافت‌های سیاسی و بین المللی، سال ششم، شماره 42: صص59-28
-    نصر اصفهانی، محمد رضا و میلاد شمعی (زمستان 1388) «نقد جامعه شناختی رمان جای خالی سلوچ اثر محمود دولت آبادی»، نشریة جامعه شناختی کاربردی، سال20، شماره 4، پیاپی 36: صص 168- 151.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار