زیبایی‌شناسی انتقادی اشعار ادونیس بر اساس مکتب فرانکفورت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کاشان

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات، دانشگاه کاشان

3 دانشیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه کاشان

4 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کاشان

چکیده

نظریه­ی زیبایی­شناسی انتقادی مکتب فرانکفورت، به هنر به­ مثابه­ی یک مقوله­ی مستقل می­نگرد و بر اصالت آن تاکید می­نماید. بر اساس مبانی این نظریه، موفق بودن یک اثر هنری در گرو سازش نکردن با ناسازگاری­ها و عدم تاییدآن­هاست. ادونیس به عنوان شاعر نوگرای معاصر عربی، با بهره­گیری از ساخت‌های جدید زبانی، بر آن است تا امکان­های جدید شعری را تجربه کند. زبان انتقادی وی، نظام ساکن و تاییدگر سلطه را به لرزه درمی­آورد، تناقض­های موجود در جامعه را افشا می­کند و می­کوشد تا جامعه­ای بر پایه­ی عدالت، آزادی و اندیشه­ورزی بنا نماید. در پرتو اهمیت مسأله، پژوهش حاضر تلاش دارد تا براساس نظریه­ی زیبایی­شناسی انتقادی و با روش توصیفی-تحلیلی، به بررسی اشعار انتقادی ادونیس در دفترهای شعری «أغانی مهیار الدمشقی»، «تنبأ أیها الأعمی» و «هذا هو إسمی» بپردازد؛ دفترهایی که در آن شاعر قضایای موجود در جامعه را به­چالش می­کشد و برای بیداری و روشنگری انسان معاصر و آشنایی وی نسبت به آزادی و شهامت انتقاد نسبت به نابسامانی شرایط حاضر در جهت رسیدن به جامعه تلاش می­نماید. بررسی نمونه­های شعری شاعر، نشان­دهنده­ی آن است که ادونیس به استقلال هنر، باور دارد و کوشیده تا ملت عرب را بیدار سازد. او نپذیرفته که یک شاعر در قید و بند باشد، از حکومت یا حاکم خاصی دفاع نماید و یا وامدار شخص یا اشخاصی باشد؛ بلکه از نظر او وظیفة شاعر این است تا ضمن سلطه ناپذیری، در برابر هر نیرویی که انسان را محدود می­سازد و آزادی وی را سلب می­کند بایستد و با آن جریان به مبارزه برخیزد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of the Adonis poems based on the Frankfurt school of critical aesthetics

نویسندگان [English]

  • Zahra Vakili Noosh Abadi 1
  • Ali Najafi Ivaki 2
  • Asadollah Babaiefard 3
  • Maryam Jalaye 4
1 MA student of Arabic Language and Literature, University of Kashan
2 Associate Professor of Arabic Language and Literature, University of Kashan
3 Associate Professor, Department of Social Sciences, University of Kashan
4 Assistant Professor of Arabic Language and Literature, University of Kashan
چکیده [English]

The critical aesthetic theory of Frankfurt school regards art as an independent field and emphasizes its genuineness. According to this theory, success of a work of art depends on irreconcilability to compatibilities and disapproval of them. Ali Ahmad Saeid, a contemporary Arab poet, has been considered as a modernist in Arabic literature, and he has tried to use new language structures to experience new poetry. His critical language shakes the dominant ruling system and reveals the contrasts in the society. He tries to create a society based on justice, freedom and thinking. This research seeks to review Adonis's critical poetry in his anthology based on critical linguistics and the conceptual analysis method. The chapters of his book of poems challenge the events in the society, raise public awareness and awaken the society so as to criticize the current turbulent situation freely. The research gives evidence that the poet not only believes in the independence of poets of the government or certain people but also regards this as a poet’s duty to stand against any force which restricts him.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Critical aesthetic theory
  • Frankfurt school
  • Intolerance
  • Adonis
-  آذرنوش، آذرتاش، )1386ش)، فرهنگ معاصر عربی- فارسی، چاپ هشتم، تهران: نشر نی.
-  أبو فخر، صقر، (2000م)، حوار مع أدونیس، الطبعة العربیة الأول، بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات و النشر.
-  احمدی، بابک، (1386ش)، خاطرات ظلمت (درباره­ی سه اندیشگر مکتب فرانکفورت)، چاپ سوم، تهران: نشر مرکز.
-  ________، (1391ش)، حقیقت و زیبایی، چاپ بیست و چهارم، تهران: نشر مرکز.
-  ادونیس، (1988م)، هذا هو إسمی، بیروت: دارالآداب .
-  _____، (1996م)، الاعمال الشعریة/أغانی مهیار الدمشقی قصائد أخری، دمشق: دارالهدی للثقافة و النشر.
-  ______، (1998)، فاتحة لنهایات القرن، بیروت: دارالنهار للنشر.
-  ______، (2005م)، تنبأ أیها الأعمی، بیروت: دار الساقی.
-  ـــــــــــ، (1392ش)، سنت و تجدد یا ثابت و متحول-پژوهشی در نوآوری و سنت عرب، ترجمه: حبیب الله عباسی، تهران: سخن.
-  اسلامی، شهرام و کاظم امیری، (1374ش)، «نظریه­ی زیبایی­شناسی تئودور آدورنو»، مجلة بوطیقای نو، جلد اول، شماره­ی 1: صص 21-10
-  اکبری تختمشلو، جواد، (1390ش)، «آرای روش­شناختی و فلسفی هابرماس»، مجلة فلسفة علم، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال اول، شماره­ی اول: صص35-1.
-  اناری بزچلوئی، ابراهیم و سکینه رنجبران، (1391ش)، «بررسی تطبیقی دیدگاه­های شعری شفیعی کدکنی و ادونیس درباره­ی شعر معاصر فارسی و عربی»، گردهمایی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران، دوره­7، جلد 2: صص101-91.
-  برگ­نیسی، کاظم، (1377ش)، ترانه­های مهیار دمشقی، تهران؛ کارنامه.
-  بنیامین، والتر، تئودور آدورنو و هربرت مارکوزه، (1384ش)،زیبایی شناسی انتقادی، ترجمه: امید مهرگان، چاپ دوم، تهران: گام نو.
-  الخیر، هانی، (2006م)، شاعر الدهشة و کثافة الکلمة، الطبعة الأولی، دمشق: دار سلیمان.
-  زیادی، عزیزالله، (1380ش)، شعر چیست؟، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
-  سقال، دیزیره، (1993م)، من الصوره إلی الفضاء الشعری، بیروت: دارالفکر اللبنانی.
-  القعود، عبدالرحمن محمد، (2002م)، الإبهام فی شعر الحداثة، کویت: عالم المعرفة.
-  کروچه، بندتو، (1381ش)، کلیات زیبا شناسی، ترجمه: فؤاد روحانی، چاپ پنجم، تهران: علمی فرهنگی.
-  کریم­خانی، حمید،(1385ش)، لمس کردن روشنایی، تهران: آهنگ دیگر.
-  کوسه، ابو و استفان آبه، (1385ش)، واژگان مکتب فرانکفورت، ترجمه: افشین جهاندیده، تهران: نی.
-  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، (1379ش)، بعد زیباشناختی، ترجمه: داریوش مهرجویی، چاپ دوم، تهران: هرمس.
-  مغربی، فاروق، (2008م)، «فی ماهیة التأثر و التأثیر، أدونیس نموذجاٌ»، دمشق،الموقف الأدبی، العدد 541، السنة الثامنة و الثلاثون: صص 129-109
-  ملک، سروناز، (1387ش)، «تحلیل اشعار میرزاده عشقی بر اساس نظریة زیبایی شناسی انتقادی»، پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران: دانشکده علوم انسانی و اجتماعی.
-  نوذری، حسینعلی، (1374ش)، «تاملی در آثار و اندیشه­های یورگن هابرماس»، نشریه­ی کلک، شماره 67: صص36-17.
-  _______، (1384ش)، نظریة انتقادی مکتب فرانکفورت در علوم اجتماعی و انسانی، تهران: نشر آگه.
-  یحیاوی، راویه، (2008م)، شعر ادونیس، البنیه و الدلاله، دمشق: منشورات اتحاد الکتاب العرب.
-   Adorno.w, Teodor, (1962), Philosophie de la nouvelle musique, tra, H. Hilderbrand et A. Lindenbeg, Paris.
-   Adorno, w, Theodor and Max Horkheimer (1993), Dialectic of Enlightenment, New York, continuum.
-   Adorno, w, Theodor., (1997), Aesthic Theory, the Athlone Press, London.
-عمار، حسیب، (6 مرداد 1394)، «به عبارت دیگر: ادونیس»