طرحواره‌های تصویری ـ بلاغی در دفتر «لیس للمساء إخوة» از ودیع سعاده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه حکیم سیزواری

2 دانشیار زبان و ادبیات عربی، دانشگاه حکیم سیزواری

3 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه حکیم سبزواری

چکیده

 به هرگونه از فهم و بیان مفاهیم انتزاعی و ذهنی که در قالب مفاهیم ملموس­تر که سبب تجسم مفهوم ذهنی  مورد نظر می­گردد، طرحواره­ی تصویری می­گویند. این نوع طرحواره بر صحنه­سازی و تجسّم استوار است و ادیب برای ساخت چنین تصویرهایی، از آرایه­های بلاغی و صنایع بدیعی بهره می­گیرد که بدون استفاده از آنها، ساخت تصویری از مفاهیم مورد نظر کامل و تأثیرگذار نیست. این انگاره­ی ­استعاری، از اشیاء و طبیعت به چند شکل مختلف انجام می­گیرد که در این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی، تنها سه شکل از آن یعنی طرحواره­ی حرکتی، حجمی و قدرتی در دفتر شعری "لیس للمساء إخوة" از شاعر لبنانی، ودیع سعادة، مورد بررسی قرار می­گیرد و از خلال تحلیل این طرحواره­ها، نقش و اهمیت صنایع و آرایه­های بلاغی نظیر تشبیه، انگاره و غیره در تشکیل و ساخت آن، مورد عنایت قرار می­گیرد تا این پندار تقویت گردد که طرحواره­های تصویری که جزئی از استعاره­ شناختی است، بی­ارتباط با الگوهای بلاغی کهن نیست. یافته­ی پژوهش نشان می­دهد ودیع سعادة در تصویرسازی کولاژگونه و ناهمگون با اتکاء بر مفاهیم و الگوهای فکری جهان پسامدرن چون اضطراب، دوگانگی و با توجّه به رویکرد سیاسی اشعار و توجّه به مفاهیمی چون مبارزه، وحدت و غیره، از طرحواره­های تصویری مختلفی بهره گرفته که برای تجسّم هرچه بیشتر آنها، از صنایع بدیعی و آرایه­های ادبی متنوعی استفاده نموده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Image-rhetorical schemas in Wadih Sa'adeh’s book of poems Laysa Lil Massa’ Ikhwah (Evening has no brothers)

نویسندگان [English]

  • Elaheh Sattari 1
  • Hossein Shamsabadi 2
  • Tahereh Mirzadeh 3
1 Ph.D Student Of Arabic Language and Literature at Hakim Sabzevari University
2 Associate Professor in Arabic Language and Literature at Hakim Sabzevari University
3 Ph.D Student Of Arabic Language and Literature at Hakim Sabzevari University
چکیده [English]

An image schema refers to any understanding or expression of abstract or subjective concepts in the form of tangible concepts that conjure up the intended mental concepts. This type of schema is based on scene-making and imagery. To make such images, poets make use of a set of rhetorical and literary devices without which the construction of images out of the intended concepts will be incomplete and ineffective. This metaphorical account of objects and nature takes place in several different ways. This study examines only three forms of schemas, namely kinetic or rotational, volume, and power in the book of poems Laysa Lil Massa’ Ikhwah by the Lebanese poet Wadi Sa’ad. Throughout the analysis of these schemas, the role and importance of rhetorical devices such as similes and metaphors to form and make the schemas are also examined. The purpose is to reinforce the notion that image schemas, which constitute part of the cognitive metaphor, are not unrelated to ancient rhetorical patterns. The findings of the study show that, in accordance with the concepts and thought patterns of the post-modern world such as anxiety and duality and with regard to the political nature of his poems and his attention to concepts such as fighting and unity, Sa’ad has employed different image schemas through collage-like and heterogeneous imagery and has used various rhetorical and literary devices for greater imaginative effects.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mental concepts
  • Rhetorical-image schemas
  • Wadi Sa’ad
  • Laysa Lil Massa’ Ikhwah (Evening has no brothers)
-اخوان ثالث، مهدی (1390)، زمستان، تهران: نشر زمستان.
- تیلر، رابرت (1383)، بسط مقوله: مجاز در کتاب استعاره مبنای تفکر و ابزار زیبایی آفرینی، ترجمه: مریم صابری پور نوری فام. تهران: مهر.
 صفوی، کوروش (1379)، معنی شناسی، تهران: مهر.-
 فتوحی، محمود (1390)، سبک­شناسی، نظریه­ها، رویکردها و روش­ها، تهران: سخن.-
- کوچش، زلتان (1394)، استعاره در فرهنگ جهانی؛ جهانی­ها و تنوع. ترجمه: نیکتا انتظام، چاپ اول، تهران: سیاهرود.
فاضلی، محمد، (1376)، دراسه ونقد فی مسائل بلاغه هامه، مشهد: فردوس -
- سعاده، ودیع (2016)، الأعمال الشعریة، سوریه: دار أبابیل.
- بهنام، مینا، (1389)، «استعاره مفهومی نور در دیوان شمس»، نقد ادبی، سال سوم، ش 10: صص 91 – 114.
- سجودی، فرزان (1385)، «نشانه­شناسی زمان و گذر زمان، بررسی تطبیقی آثار کلامی و تصویری»، پژوهشنامه فرهنگستان هنر، ش1: صص: 46 ـ64.
- صفوی، کوروش، (1382)، «بحثی درباره طرح­های تصویری از دیدگاه معنی­شناسی شناختی». نامه فرهنگسان، سال ششم، ش 1، تابستان 1382: صص: 65 ـ 85.
  - فضائلی، سیده مریم و شهلا شریفی، (1392)، «بررسی طرحواره­های قدرتی در برخی از ضرب المثل­های زبان فارسی»، مجله­ی زبان شناسی و گویش­های خراسان دانشگاه فردوسی مشهد، ش 1، صص: 131 – 144.
- محمدی، آسیابادی، علی، اسماعیل صادقی و معصومه طاهری (1391)، «طرحواره های حجمی و کاربرد آن در بیان تجارب عرفانی» پژوهش­های ادب عرفانی، سال ششم، ش 2: صص 141ـ 162.
Yu, Ning.( 1998). The Contemporary Theory of Metaphor. Amsterdam: John Benjamins B. V.
Cazeaux, Clive.( 2007) Metaphor and Continental  Philosophy,From Kant Routledge, First published, to Derrida; New York.
Lakoff, George.( 1987). Women, Fire, and Dangerous  Things; What Categories Reveal about the Mind; Chicago and London: the University of Chicago Press.
فاروق، وائل(2019)، ظلال الماء و مرایا المعنی قراءة فی شعر ودیع سعادة
www.alfaisalmag.com/?p=13936
زیتون، عبیر (2018)، گفتگو با شاعر با محور: ودیع السعادة، الشعر قبض الریح، روزنامه الإتحاد
: alittihad.ae