نشانه‌شناسی قصیدة «الصامدون» اثر عبدالقدوس العاملی با تکیه بر رویکرد مایکل ریفاتر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار زبان و ادبیات عربی، دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین

چکیده

شعر مقاومت، شعری معنامحور تلقی می­شود که به واسطة داشتن مرجع بیرونی، کارکرد ارجاعی آن در اولویت بوده، اما در عین­حال دارای کارکرد ادبی و شعری نیز است؛ لذا در این نوع ادبیات چالش میان تعهد و زیبایی، نویسنده را در فضای بینابینی قرار می­دهد تا در گزینش زبان شعری­اش در نوسان باشد؛ نوسان بین تعهد به واقعیت و واقع­نمایی و میل به زیبا سرودن که تحلیل زبان­شناسی و نشانه­شناسی با کنکاش در زبان اثر و کشف رابطة آن با معنی این نوسان شاعر را هویدا می­سازد. رویکرد نشانه­شناسی ریفاتر با تاکید بر دو محور پیام، خواننده و خوانش دقیقی که در زبان اثر دارد، شیوه­ای مناسب برای نشان دادن این چالش در شعر مقاومت است. پژوهش حاضر تلاش­دارد با روش توصیفی –تحلیلی  قطعة شعر «الصامدون» از عبدالقدوس عاملی شاعر مقاومت لبنان را که پس از ایام جنگ 33 روزة لبنان سروده است، بر اساس این رویکرد مورد نقد و بررسی قراردهد تا با توجه به نظام نشانگانی شعر، چگونگی تمایز مرز میان کارکرد ارجاعی و ادبی روشن شود. بر اساس داده­های این پژوهش، شعر عاملی، در تقابل دوگانه­ای میان صراحت­گویی و ابهام قرار گرفته است. بخش­هایی از متن که با تقلیدی از واقعیت بیرون، بهره کمتری از ادبیت برده، در خدمت کشف معنی از قسمت­هایی است که با ساختار لایه­ای و داشتن دلالت‌های پنهان، تنها با تحلیل دقیق زبانی قابل دسترس است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Semiotics of the ode Al-samedoun" by Abdul Quddus al-Ameli in the light of Michael Riffaterre’s semiotic approach

نویسنده [English]

  • Narges Ansari
Associate Professor, Department of Arabic, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran
چکیده [English]

Poetry of Resistance is considered to be a meaning-based poetry with its referential function being superior to its poetic and literary functions due to its external references. In this type of literature, the challenge between commitment and beauty places the author in an in-between space so as to have varied choices in his or her poetic language. This is a fluctuation between commitment to reality and realism and the desire to write a beautiful poem. Linguistic and semiotic analyses of a literary work and the exploration of its relation to meaning can reveal the fluctuation of the author.. Riffaterre’s semiotic approach, while emphasizing the message and the reader as well as the precise reading which affects the language, is a good way of illustrating this challenge. Through a descriptive-analytical approach, this paper seeks to analyze and criticize the ode Samedon written by the resistance poet Abdul Quddus al-Ameli after the 33-day war in Lebanon. As the findings show, Ameli's poem depicts the paradoxical encounter between openness and ambiguity. Parts of the text mimic the external reality and, therefore, have benefited less from literature. These parts aim to explore the meaning of the parts that have layered structures and hidden implications. The implications are identified only through careful linguistic analysis.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Semiotics
  • Riffaterre
  • Poetry of Resistance
  • Abdul Quddus al-Ameli
-     احمدی، بابک، (1380)، ساختار و تأویل متن، چاپ دهم، تهران: نشر مرکز.
-     اسکولز، رابرت، (1383)، درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات، ترجمه فرزانه طاهری، چاپ دوم، تهران: نشر آگه.
-    بشر، کمال، (2000م)، علم الأصوات، القاهره: دار غریب.
-     پاینده، حسین، (1397)، نظریه و نقدادبی، جلد دوم، چاپ اول، تهران: سمت.
-     چندلر، دانیل، (1386)، مبانی نشانه شناسی، چاپ اول، تهران: انتشارات سوره مهر.
-     سلدن، رامان و پیتر ویدوسون، (1384)، راهنمای نظریة ادبی معاصر، ترجمة عباس مخبر، چاپ سوم، تهران:طرح نو.
-    سلوم، تامر، (1983م)، نظریة اللغة والجمال فی النقد العربی، ط1، سوریه: دار الحور للنشر والتوزیع.
-     سیبیاک، تامس آلبرت، (1391)، درآمدی بر نشانه­شناسی، ترجمة محسن نوبخت، چاپ اول، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
-     شعیری، حمیدرضا، (1392)، نشانه معناشناسی دیداری،  چاپ اول، تهران: سخن.
-     شوالیه، ژان و آلن گربران، (1379)، فرهنگ نمادها، جلد دوم، چاپ اول، تهران: انتشارت جیحون.
-    العاملی، محمد قدسی، (2006م)، الملحمة الکبری، ط1، بیروت: دار الولاء.
-    عباس، حسن، (1998)، خصائص الحروف العربیة ومعانیها، دمشق: منشورات اتحاد الکتاب العرب.
-     گیرو، پی­یر، (1392)، نشانه­شناسی، ترجمة محمد نبوی، چاپ چهارم، تهران: آگاه.
-     لاینز، جان، (1391)، درآمدی بر معنی­شناسی، ترجمة کوروش صفوی، چاپ اول، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
-     مهاجر، مهران و محمد نبوی، (1393)، به سوی زبان­شناسی شعر، چاپ اول، تهران: نشر آگه.
-     نجفی، ابوالحسن، (1390)، مبانی زبان شناسی، چاپ یازدهم، تهران: انتشارات نیلوفر.
-     نجومیان، امیرعلی، (1396)، نشانه شناسی، چاپ اول، تهران: انتشارات مرارید.
-     رمضانخانی، کبری، (1396)، «بن­مایه های دینی در اندیشه شعری محمد قدسی العاملی»، کارشناسی ارشد، استاد راهنما: نرگس انصاری، قزوین: دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بین­المللی امام خمینی(ره).
-     بهروزی، «سمبل پرندگان و معانی آنها»: 9/2/1395
- https://rasekhoon. net/article/show/1162107/%D8%B3%D9%85%D8%A8%D9-%84-%D9%BE%D8%B1%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A2%D9%86%D9%87%D8%A7