واکاوی رمان «المحبوبات» عالیه ممدوح بر اساس نظریه‌ی تن بیگانه کریستوا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری تخصصی زبان و ادبیات عربی، دانشگاه علامه طباطبائی

2 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه زابل

3 استادیار گروه مترجمی زبان عربی، دانشگاه دامغان

چکیده

ژولیا کریستوا در چارچوب نظریه‌ی تن بیگانه، به توضیح بیگانه‌ی درون انسان پرداخته است. این بیگانه یک نیروی پنهان و تعبیری از تناقض­ها، تضادها، اختلاف‌ها و گسست‌های درونی انسان‌هاست که تحت فشار شرایط محیطی پرتوان می­شود و میزبان خود به‌ویژه اگر از طبقه‌ی مهاجران باشد را در معرض خطر طردشدگی از جامعه و دیگربودگی قرار می‌دهد. رمان «المحبوبات» نوشته‌ی عالیه ممدوح، شرح بیگانگی مهاجران عراقی در جوامع غربی است. نویسنده در این رمان، از دریچه‌ی چشم سوژه‌های عراقی مهاجر به غرب، دنیا را نگریسته و به آن‌ها فرصت داده تا به رنج‌های خود، در عراق و بیرون از عراق بیندیشند و با مخاطب خود سخن بگویند. در واقع ممدوح با این ترفند، فرایند بیگانگی با خویشتن عراقی‌های ساکن و مهاجر را برای مخاطب ترسیم کرده است. بر همین اساس در مقاله‌ی حاضر، این رمان وی بر مبنای نظریه‌ی «تن بیگانه‌ی کریستوا» و با روش توصیفی‌تحلیلی به بحث و بررسی گذاشته می‌شود. یافته‌های پژوهش مبین این موضوع است که عراقی‌های ساکن در سرزمین مادری یا مهاجر به سرزمین‌های بیگانه، این استعداد را دارند تا به‌صورت خودخواسته یا از روی اجبار محیط، به عنوان «دیگری غریبه» شناخته شوند و شدت این بیگانگی در مهاجران بیش از سایر عراقی‌ها می‌باشد؛ به این صورت که آن‌ها به‌دلیل زندگی در محیط بیگانه، باید آمادگی دوری از زبان مادری و همچنین گسست پیوند با فرهنگ ملی خویش را داشته باشند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study of the novel “Al-Mahbubat” by Alia Mamdouh based on Kristeva’s theory of Strangers to Ourselves

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Kazemi 1
  • Mojtaba Behroozi 2
  • Morteza Zare Beromi 3
1 PhD in Arabic Language and Literature, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor (PhD), Arabic Language and Literature, University of Zabl, Iran
3 Assistant Professor (PhD), Arabic Language Translation, Damghan University, Iran
چکیده [English]

Introduction: Literature brings us to the brink of existence. Its imaginary landscapes invite the reader to be a voyager filled with wonder, but the prospect of the marvelous that dazzles the eye may also open on to the dark world of terror and despair. Literature, like dreams, cannot be controlled. It disrupts the hold we have on our habitual experience. When we read or write, we inevitably follow the traveler’s impulses and steer across unknown countries with the help of a map. Yet, literary language most especially creates its own ephemeral universe resistant to all that is familiar. Something in this shifting landscape escapes and alienates our travelling eyes. The most intense forms of estrangement experienced by the subject, according to Julia Kristeva, are those produced by poetic language. For, while its origins are implicated in the origins of subjectivity, poetic language is a fire of tongues. It has an infinite, ecstatic quality that eludes the mastery of human consciousness. The landscape of the literature, then, is inhabited by a foreignness that deflects the traveler and isolates us from ourselves. We become, in other words, exiles.
Julia Kristeva: Julia Kristeva (born on 24 June 1941) is a Bulgarian-French philosopher, literary critic, semiotician, psychoanalyst, feminist and, most recently, novelist who has lived in France since the mid-1960s. She is now a professor emeritus at Diderot University of Paris. As the author of more than 30 books, such as Powers of Horror, Tales of Love, Black Sun: Depression and Melancholia, Proust and the Sense of Time, and the trilogy Female Genius, she has been awarded Commander of the Legion of Honor, Commander of the Order of Merit, Holberg International Memorial Prize, Hannah Arendt Prize, and Vision 97 Foundation Prize. She was also awarded by the Havel Foundation.
Strangers to Ourselves” by Julia Kristeva: This book is concerned with the notion of the “stranger”, the foreigner, outsider, or alien in a country and society not their own as well as the notion of strangeness within the self, a person’s deep sense of being, as distinct from their outside appearance and conscious idea of self.
 
Kristeva begins with the personal and moves outward by examining the world literature and philosophy. She discusses the foreigner in the Greek tragedy, in the Bible, and in the literature of the Middle Ages, Renaissance, Enlightenment, and the twentieth century. She discusses the legal status of foreigners throughout history, gaining perspective on our own civilization. Her insights into the problems of nationality, particularly in France, are more timely and relevant in an increasingly integrated and fractious world.
In the framework of the theory of strangers to ourselves, Julia Kristeva explains the life of the stranger within us. This stranger is a hidden force and an explanation for our internal contradictions, differences, and isolations that are formed under compelling environmental conditions and push the host towards the risk of social exclusion and alienation, especially if the host is an immigrant.
Alia Mamdouh: This Iraqi writer was born in Baghdad in 1944 and finished her primary and secondary studies there. Then, she joined Al-Mustansiriya University and graduated in psychology in 1971. She left Iraq in 1982 and did not return there. She haunted among capitals and cities, among Beirut and Morocco, Brighton, Cardiff, and Montreal, and temporarily settled in Paris.
The present study is the analysis of the contextual features of “Al-Mahbubat” according to the principles of the theory of Kristeva, Strangers to Ourselves, and the characters of this novel in order to lay the grounds for proposing themes of alienation with oneself.
Methodology: The method of this research is descriptive-analytical. The analysis helps to describe, show and summarize the data in a constructive way such that the patterns that emerge can fulfill every condition of the data.
Results and Discussion: “Al-Mahbubat” by Alia Mamdouh: The novel “Al-Mahbubat” presents its own artistic reality. This reality is based on the experience and alienation of Iraqi immigrants in Western society, the novelist looks at the world from their perspective and gives them the opportunity to reflect and talk about their suffering inside and outside Iraq. Thus, the novelist explains the lives of Iraqis living inside and outside Iraq based on the theory of strangers to ourselves.
Conclusion:  Iraqis who live in Iraq or migrate to a foreign land can possibly be classified as strangers because they are ready for it. This alienation arises in two ways, by their will or by force from the environment. The severity of this alienation among the immigrants is more than the other Iraqis because they are forced to live in a foreign environment and must be prepared to separate from the mother tongue and their national culture.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Kristeva
  • Strangers to ourselves
  • Arabic novel
  • Al-Mahbubat
  • Alia Mamdouh
أحمد، هدیل عبد الرزاق. (2017). الروایة النسویة خارج فضاءات الوطن، روایات عالیة ممدوح أُنموذجاً، الطبعة الأولی، عمان - الأردن: المنهل.
اسلام مسلک، ریما و نرگس حریریان، (1395)، «مفهوم طرد در اندیشه ژولیا کریستوا و بازتاب آن در هنر فیگوراتیو معاصر»، فصلنامه علمی پژوهشی کیمیای هنر، سال پنجم، شماره 20: 58-45.
البستانی، بشری، (2015)، «ملامح النسویة فی الروایة العربیة .. روایة المحبوبات لعالیة ممدوح نموذجاً»، موقع المثقف: http://www.almothaqaf.com/readings-1/892133
بکای، محمد، (2018)، «الکتابة وتأنیث الخطاب رؤی فی النقد النسوی عند جولیا کریستیفا»، مجلة أبولیوس، المجلد 5، العدد 1: 49-30.
الحسنی، نور. (2018). العاطفة فی روایة المحبوبات لعالیة ممدوح (دراسة تحلیلیة وصفیة)، بحث مقدم إلی کلیة الآداب والعلوم الإنسانیة، جامعة الرانیری الإسلامیة الحکومیة، دار السلام - بندا أتشیة، استکمالا لمتطلبات الحصول علی شهادة (S. Hum)، قسم اللغة العربیة وآدابها.
سلیمی کوچی، ابراهیم و فاطمه سکوت جهرمی، (1394)، «بررسی شخصیت‌های داستان انار بانو و پسرهایش از منظر تن بیگانه کریستوا»، فصلنامه ادب پژوهی، شماره 31: 135-117.
فکریة، (2018)، «عصاب القلق للشخصیة الرئیسیة فی روایة المحبوبات لعالیة ممدوح»، بحث مقدم إلی کلیة الآداب والعلوم الإنسانیة، جامعة شریف هدایة الله الإسلامیة الحکومیة، جاکرتا، استکمالا لمتطلبات الحصول علی الدرجة الجامعیة الأولی (S. Hum)، قسم اللغة العربیة وآدابها.
فیروزی، آزیتا و مجید اکبری، (1391)، «مفهوم معناکاوی در اندیشه ژولیا کریستوا»، دوفصلنامه فلسفی شناخت، شماره 1/67: 131-111.
کریستوا، ژولیا و همکاران، (1389)، تن بیگانه، ترجمه و گردآوری مهرداد پارسا، چاپ اول، تهران: رخ داد نو.
کریستوا، ژولیا، (1394)، ملت‌هایی بدون ملی‌گرایی، ترجمۀ مهرداد پارسا، چاپ اول، تهران: شوند.
مکاریک، ایرنا، (1384)، دانشنامه نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی، چاپ اول، تهران: آگه.
ممدوح، عالیة، (2008)، المحبوبات، الطبعة الثالثة، بیروت: الساقی.
ناصری، آمال، (2014)، مفهوم النص فی المنجز النقدی الغربی والعربی المعاصر، بحث مقدم إلی کلیة الآداب واللغات والعلوم الإنسانیة والإجتماعیة، جامعة العربی بن مهیدی - أم البواقی، الجمهوریة الجزائریة الدیمقراطیة الشعبیة، استکمالا لمتطلبات الحصول علی شهادة الماستر فی الأدب العربی، تخصص نقد أدبی حدیث ومناهجه، قسم اللغة العربیة وآدابها.
ورزنده، امید و همکاران، (1392)، «بررسی تطبیقی نقش فضا و مکان در پذیرش هویت ملی در آثار جومپا لاهیری و مهرنوش مزارعی از منظر نقد پسا استعماری»، فصلنامه تحلیل و نقد متون زبان و ادبیات فارسی، شمارۀ 16: 331-309.
الهنداوی، مها فاروق عبد القادر، (2018)، «لغة الوعی المؤنث، قراءة فی روایة المحبوبات لعالیة ممدوح»، مجلة اللغة العربیة، دمشق: 18-1.
یوسف، فاروق، (2003)، «محبوبات عالیة ممدوح ... روایة عراقیة هی أشبه بتلویحة وداع»، موقع الحیاة: http://www.alhayat.com/article/1143492/
Kristeva, Julia (1988), Etrangers à nous-mêmes, Première edition, Paris: Librairie Arthème Fayard.
Paterson, Janet (2004), Figures de l’autre dans le roman Quebecois, Premiere edition, Quebec: Nota Benna.
 Sartre, Jean-Paull (2004), Huis clos suivi de Les Mouches, Paris: Gallimard