تحلیل مسأله‌ی فقر در شعر احمد مطر از منظر جامعه‌شناسی ادبیات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد زبان و ادبیات عربی- باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

2 استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

جامعه­ شناسی ادبیات یکی از شیوه­ های جدید و کار­آمد نقد متون ادبی است که رابطه ی میان آثار ادبی و مسائل اجتماعی و نیز موقعیت اجتماعی نویسندگان و خوانندگان را مورد ارزیابی قرار می‌دهد تا از این طریق، وضعیت طبقات مختلف جامعه و طرز رفتارها و کنش‌های متفاوت و متشابه ساختارهای اجتماعی در دوره‌ی معینی از تاریخ را مشخص کند. احمد مطر یکی از شاعران مشهور جهان معاصر عرب است که همواره نسبت به اوضاع و رویدادهای جامعه حساسیت نشان داده که این خود نشان از نوعی تعهد و آرمان خواهی است. مقاله­ی حاضر با هدف مطالعه و تبیین مسأله­ی فقر اقتصادی و نابرابری­های اجتماعی در اشعار احمد مطر، با تکیه بر نظریات و منابع جامعه‌شناختی به روش توصیفی– تحلیلی تدوین شده است و نتایج نشان می­دهد که شاعر توجه خاصی به مسأله فقر دارد؛ چرا که فقر از مهم‌ترین مشکلات و معضلات اجتماعی است و بستر جامعه را برای انواع کجروی‌ها و بیماری‌های اجتماعی مهیّا می‌سازد. شاعر، فقر و مشکلات ناشی از این پدیده‌ی اجتماعی در جامعه خویش را منعکس کرده و در جهت ایجاد آگاهی و تلاش برای ایجاد برابری و از بین بردن تضادهای طبقاتی فریاد اعتراض سرداده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating Poverty from a Sociological Perspective in the Poetry of Ahmad Matar

نویسندگان [English]

  • Mehdi Ebrahimi 1
  • Ramazan Rezai 2
1 M. A. holder of Arabic Language and Literature, Islamic Azad University of Tabriz
2 Assistant Professor, Humanities and Cultural Studies Research Institute
چکیده [English]

Sociology of literature, one of the new and efficient methods of literary criticism, evaluates the relationship between literature and social issues and also the social status of writers and readers so as to determine the status of various social classes and the homologous and contradictory behavior and interactions of social structures in a certain era.. Ahmed Matar is one of the popular contemporary poets of Arab world who has always demonstrated excessive sensitivity towards social circumstances and events of his community demonstrating his commitment and idealism. Using a descriptive-analytic approach, the present study aims to study and explain the problem of economic poverty and social inequality in the poetry of Ahmad Matar, relying on sociological theories and resources. The results indicate that the poet has a particular attention to poverty issue as it is among the most agonizing social problems leading to a variety of misbehaviors and social illnesses. Reflecting the poverty and problems caused by this social phenomenon in his works, the poet voices his objection trying tocreate awareness in the audience and eliminate class conflict.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ahmad Matar
  • Poetry
  • Sociology of Literature
  • Poverty
  • Social inequality

مراجع

- قرآن کریم.
- افروغ، عمار (1379ه.ش)، چشم اندازی نظری به تحلیل طبقاتی و توسعه. تهران: موسسه فرهنگ و دانش.
- بروس، کوئن (1375 ه.ش)، درآمدی بر جامعه شناسی. ترجمه: محسن ثلاثی، تهران: نشر توتیا.
- ترابی، علی اکبر (1379 ه.ش)، جامعه شناسی ادبیات فارسی. تبریز: انتشارات فروغ آزادی.
- جوزف، روسک و رولند، وارن (1355 ه.ش)، مقدمه­ای بر جامعه شناسی. ترجمه: بهروز نبوی و احمد کریمی، بی­جا، انتشارات کتابخانه فردین.
- دورکیم، امیل (1378 ه.ش)، خودکشی، ترجمه: نادر سالار زاده امیری، دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
- رشیدی، علی (1375 ه.ش)، فقر و راههای مبارزه با آن. کتاب: مجموعه مقالات گردهمایی بررسی فقر و فقرزدایی (جلد اول)، چاپ دوم، تهران: سازمان برنامه و بودجه.
- رهنما، مجید (۱۳۸۲ه.ش)، به سوی ما بعد توسعه: جستجو برای راهنماها در دولت، فساد و فرصتهای اجتماعی؛ تعامل اندیشه­ها در اقتصاد سیاسی توسعه (چاپ اول). ویراستار و مترجم: حسین راغفر، تهران: انتشارات نقش و نگار.
- زمانی نیا، مصطفی (1363ه.ش)، فرهنگ جلال آل احمد. تهران: انتشارات پاسارگاد.
- ستوده، هدایت الله (1384ه.ش)، جامعه شناسی مسائل ایران. تهران، ناشر: آریانا.
- شفیعی کدکنی، محمد رضا (1380ه.ش)، شعر معاصر عرب (چاپ اول). تهران: انتشارات سخن.
- شوکینگ، ل.ل (1373ه.ش)، جامعه شناسی ذوق ادبی، مترجم فریدون بدره­ای، تهران: انتشارات طوس.
- عضدانلو، حمید (1384ه.ش)، آشنایی با مفاهیم اساسی جامعه شناسی(چاپ اول)، تهران: نشر نی.
- غنیم، کمال احمد (1998م)، عناصر الإبداع الفنی فی شعر احمد مطر (الطبعۀ الأولی)، القاهرۀ: مکتبۀ مدبولی.
- فلیپ، مارک (1381ه.ش)، تعریف فساد سیاسی در: هیوود، پل، فساد سیاسی. ترجمه: محمد ظاهری و میر قاسم بنی هاشم، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات.
- کنت گالبریت، جان (1369ه.ش)، ماهیت فقر عمومی، ترجمه:­ محمد حسین عادلی، تهران: انتشارات امیر کبیر.
- گلدمن، لوسین (1373ه.ش)، جامعه­شناسی ادبیات (دفاع از جامعه شناسی رمان). ترجمه: محمد جعفر پوینده، تهران: نشر هوش و ابتکار.
- لانکریک، استیون (1378ه.ش)، تاریخ سیاسی و اجتماعی و اقتصادی عراق. ترجمه­: اسدالله توکلی و محمد رضا مصباحی، مشهد: انتشارات بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
- مساواتی آذر، مجید (1383ه.ش)، آسیب شناسی اجتماعی ایران (جامعه شناسی انحرافات)، چاپ دوم : انتشارات فروزش تبریز.
- مطر، احمد (2001م)، الأعمال الشعریۀ الکاملۀ (الطبعۀ الثانیه)، لندن.
- مظاهری، حسین (1373ه.ش)، اخلاق در خانه. قم: نشر اخلاق.
- میر صادقی، جمال و میر صادقی، میمنت (1377ه.ش)، واژه نامه داستان نویسی، تهران، نشر: کتاب مهناز.
- نکرومه، قوام (1357ه.ش)، مبارزه طبقاتی در آفریقا. ترجمه: محمد مجتبی زاده، بی­جا، انتشارات شناخت.
- الوائلی، ابراهیم (1978م)، الشعر السیاسی العراقی فی القرن التاسع عشر، بغداد: مطبعۀ المعارف.
- اسحاقی، حسن (1384ه.ش)، نگاهی به پدیده‌ی رانت و رانت جویی در ایران. ماهنامه رواق اندیشه، شماره 45.
- حسن، عبدالرحیم (1987م)، لقاء مع احمد مطر، مجلۀ (العالم)، لندن، العدد 185.
- راغفر، حسین (۱۳۸۴ه.ش)، فقر و ساختار قدرت در ایران، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، گروه پژوهش و رفاه اجتماعی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، سال چهارم، شماره ۱۷.
- عسگری حسنکلو، عسگر (1386ه.ش)، سیر نظریه‌های نقد جامعه شناختی ادبیات، مجله ادب پژوهی، شماره چهارم.
- غنیم، کمال احمد (1995ه.ش)، لقاء مع احمد مطر، غزه، مجلۀ (الرابطۀ)، العدد الثانی.
- لطیفیان، سعیده (1385ه.ش)، پیامدهای امنیتی فساد اقتصادی – سیاسی در کشورهای در حال توسعه، مجله حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
- مدنی، نسرین (1386ه.ش)، ادبیات تطبیقی و تطبییق شعر معاصر عرب و شعر معاصر ایران با تکیه بر شعر فروغ و غادۀالسمان، فصلنامه ادبیات تطبیقی، سال اول شماره 2.
نقد ادب معاصر عربی
دوره 6، شماره 11
آبان 1395
صفحه 101-121

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار